Back عمل قسري Arabic Məcburi əmək Azerbaijani مجبوری امک AZB Принудителен труд Bulgarian Treball forçós Catalan Nucená práce Czech Tvangsarbejde Danish Zwangsarbeit German Αναγκαστική εργασία Greek Forced labour English
Praca przymusowa, roboty przymusowe – praca wykonywana przez pracownika wbrew jego woli, za którą nie otrzymuje wynagrodzenia lub wynagradzany jest znacznie poniżej obowiązujących stawek. Najczęściej wykonywana jest w obozie pracy.
Na olbrzymią skalę zjawisko pracy przymusowej pojawiło się w czasie I wojny światowej. Proceder ten stosowały wobec podbitych państw i narodów władze II Rzeszy. W niewoli niemieckiej znalazła się wówczas wielka liczba Polaków, Rosjan, Żydów, Litwinów, Belgów i innych narodów. Liczba osób, które były represjonowane w wyniku tych praktyk władz niemieckich do dziś nie jest znana[1].
Konwencja nr 29 z 1930 jako pracę przymusową określa wszelką pracę lub usługi wymagane od jakiejś osoby pod groźbą jakiejkolwiek kary i do których dana osoba nie zgłosiła się dobrowolnie (art. 2 ust. 1)[2][3].
Przykładem tego rodzaju pracy może być zatrudnianie obywateli państw okupowanych przez III Rzeszę i Japonię w okresie II wojny światowej (patrz: roboty przymusowe w III Rzeszy), wykorzystywanie więźniów osadzonych w sieci obozów koncentracyjnych Gułagu w ZSRR lub praca w kopalniach węgla lub uranu odbywana przymusowo w ramach służby wojskowej w wojskowych batalionach górniczych na terenie Polski w latach 1949–1959.
Jedną z cech pracy przymusowej jest także stały nadzór pracowników sprawowany przez odpowiednie organy: militarne, paramilitarne lub policyjne. Może też być wykorzystywana jako sposób eksterminacji określonych osób, grup społecznych, narodowościowych lub nawet całych narodów.
- ↑ Christian Westerhoff, Praca przymusowa w czasie i wojny światowej. Niemiecka polityka sterowania siłą roboczą w okupowanym Królestwie Polskim i na Litwie w latach 1914–1918, Warszawa 2014.
- ↑ Np. dekret z 8 stycznia 1946 r. o rejestracji i o obowiązku pracy (Dz.U. z 1946 r. nr 3, poz. 24) obowiązujący do 1958 r. Art. 4. Urząd zatrudnienia może powołać do pracy we wszelkich gałęziach i rodzajach pracy osoby zarejestrowane, stosownie do ich kwalifikacji, na okres czasu nie dłuższy niż dwa lata, przy czym nie jest związany dotychczasowym miejscem zamieszkania (pobytu) osoby podlegającej zatrudnieniu. Art. 11. (1) Kto wbrew powołaniu do pracy (art. 4) nie stawi się do niej w wyznaczonym terminie podlega karze aresztu do lat 5 i grzywny albo jednej z tych kar, nadto sąd może orzec utratę praw publicznych i obywatelskich praw honorowych. (2) Ściganie przestępstwa określonego w ust. (1) następuje na wniosek urzędu zatrudnienia.
- ↑ Ustawa z 26 października 1982 r. o postępowaniu wobec osób uchylających się od pracy (Dz.U. z 1982 r. nr 35, poz. 229). Art. 21. 1. Kto, będąc wpisany do wykazu osób uporczywie uchylających się od pracy, nie dopełnia obowiązku stawienia się na wezwanie organu administracji w celu złożenia oświadczenia o źródłach utrzymania, podlega karze ograniczenia wolności do roku lub grzywny. 2. Kto wbrew obowiązkowi podjęcia robót na cele publiczne bez usprawiedliwionej przyczyny nie zgłasza się w określonym terminie i miejscu albo uchyla się od wykonywania tych robót, podlega karze ograniczenia wolności do lat 2 lub grzywny.