Back بريتفي نارايان شاه Arabic براتى نارايان شاه ARZ पृथ्वी नारायण शाह AWA पृथ्वी नारायण शाह Bihari পৃথ্বীনারায়ণ শাহ Bengali/Bangla Prithvi Narayan Shah Danish Prithvi Narayan Shah German पृथ्वीनारायण शाह DTY Πρίθιβι Ναραγιάν Σαχ Greek Prithvi Narayan Shah English
 Portret króla | |
| Król Gorkha | |
| Okres |
od 1742 |
|---|---|
| Poprzednik | |
| Następca |
brak |
| Król Nepalu | |
| Okres |
od 25 września 1768 |
| Poprzednik |
brak |
| Następca | |
| Dane biograficzne | |
| Dynastia | |
| Data urodzenia | |
| Data śmierci | |
| Ojciec | |
| Matka | |
| Małżeństwo |
Indra Kumari Devi |
| Dzieci |
14 dzieci |
Prithivi Narayan Shah Dev (nep. श्री ५ वडामहाराजधिराज पृथ्वीनारायण शाह; ur. 27 grudnia 1722 lub 1723[1] w Gorkha[2][3], zm. 11 stycznia 1775 w Devghat[2]) – władca Gurkhów z dynastii Shah od 1742 do 1768, król Nepalu od 1768 do 1775 roku. W wyniku wojny prowadzonej w latach 1744–1768 stopniowo podporządkował sobie królestwa leżące w Kotlinie Katmandu. Jest uznawany za twórcę współczesnego Nepalu[4][5].
Syn Nary Bhupala Shaha, władcy Gurkhów, oraz królowej Kaushalyavati Devi[6]. W 1742 roku został królem niewielkiego królestwa Gorkha, które zmagało się wówczas z napięciami wewnętrznymi. Z czasem władca Gurkhów dążył do podporządkowania sąsiednich księstewek, co ostatecznie mu się udało. W 1769 roku pod jego władaniem znalazły się królestwa Katmandu, Patan i Bhadgaun, doprowadził tym samym do upadku dynastii Malla[7][4], wcześniej podbił także okolice Nuwakotu, ważnego punktu handlowego w jego nowym królestwie[6]. Po konsolidacji tych wszystkich terenów przeniósł stolicę nowego państwa do Katmandu[4]. Podporządkował sobie też wiele innych ziem, w tym Tarai, Kumaon, Garhwal, Simlę czy indyjski Sikkim. Królestwo Nepalu było wtedy ponad dwukrotnie większe niż obecnie, sięgało od Pendżabu do Sikkimu[4]. Po jego śmierci władzę w państwie objął syn Sinha Pratap[1][4].
Król Prithivi Narayan jest też autorem Divya Upadesh, w którym zawarł dziewięć zasad, które stanowiły fundament nepalskiego życia społecznego i politycznego[6]. Określany jako władca surowy, lecz odważny i konsekwentny[6].
Miał przynajmniej cztery żony, które urodziły mu sześciu synów i osiem córek[2].
W Katmandu stoi pomnik przedstawiający tego władcę[8].
- ↑ a b Nepal. rulers.org. [dostęp 2017-08-30]. (ang.).
- ↑ a b c The Royal House of Shah GENEALOGY. royalark.net. [dostęp 2017-08-31]. (ang.).
- ↑ Dharam Vir: Education and Polity in Nepal: An Asian Experiment. Northern Book Centre, 1988, s. 28. ISBN 978-81-85119-39-7. [dostęp 2017-08-31].
- ↑ a b c d e Prithvi Nārāyaṇ Shah, [w:] Encyclopædia Britannica [dostęp 2017-08-30] (ang.).
- ↑ Karl Schmidt: An Atlas and Survey of South Asian History. Routledge, 2015. ISBN 978-1-317-47680-1. [dostęp 2017-08-31].
- ↑ a b c d Prithvi Narayan Shah, creator of Greater Nepal. bossnepal.com. [dostęp 2017-09-01]. (ang.).
- ↑ Nepal. Historia, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2017-09-01].
- ↑ Nepal marks 294th birth anniversary of founding father King Prithvi Narayan Shah. thehimalayantimes.com. [dostęp 2017-09-01]. (ang.).