Back بروكوبيوس القيسراني Arabic بروكوبيوس القيسرانى ARZ پروکوپیوس AZB Пракопій Кесарыйскі Byelorussian Прокопий Кесарийски Bulgarian Prokopios Caesarea Breton Prokopije iz Cezareje BS Procopi de Cesarea Catalan Prokopios z Kaisareie Czech Кесари Прокопийӗ CV
| Data i miejsce urodzenia |
ok. 490 |
|---|---|
| Data śmierci |
ok. 562 |
| Język | |
| Ważne dzieła | |
| |
Prokopiusz z Cezarei lub Prokop z Cezarei[a] (stgr. Προκόπιος Καισαρεύς Prokopios Kaisareus; ur. ok. 490 w Cezarei Nadmorskiej, zm. ok. 561) – najsłynniejszy historyk bizantyński. Autor Historii wojen i Historii sekretnej.
Prokopiusz urodził się pomiędzy 490 a 507 rokiem w Cezarei Nadmorskiej w Palestynie. Po studiach humanistycznych w Cezarei i Berytos w 527 roku przeniósł się do Konstantynopola. Następne 15 lat spędził w sztabie głównego wodza Belizariusza jako jego doradca i sekretarz, towarzysząc mu w wojnach na granicy perskiej, w Afryce i Italii. Nie jest jasne, czy po 542 roku towarzyszył Belizariuszowi w ostatniej fazie jego wojny w Italii, czy też osiadł w Konstantynopolu i oddał się karierze urzędniczej i pisarskiej. Data jego śmierci nie jest znana. Część uczonych umieszcza ją przed 559 rokiem, część po 562 roku.
Głównym dziełem Prokopiusza jest napisana w latach 545–553 Historia wojen w ośmiu księgach, opisująca wojny toczone przez Cesarstwo Bizantyńskie w latach 527–553 z Persami, Wandalami w Afryce i Ostrogotami w Italii. Głównym bohaterem Historii uczynił Prokopiusz najwybitniejszego dowódcę bizantyńskiego epoki justyniańskiej Belizariusza.
Prokopiusz jest również autorem dwóch mniejszych utworów. W sześciu księgach O budowlach (553–555) opisał działalność budowniczą cesarza Justyniana w Konstantynopolu, Mezopotamii, Armenii, w Ilirii, Grecji, nad Dunajem, w Palestynie, Egipcie i prowincjach afrykańskich.
Kolejne jego dzieło, Historia sekretna, zostało odnalezione w X wieku przez autora leksykonu encyklopedycznego Suda, w którym nazwane jest Ἀνέκδοτα (Anekdota, dosł. „Niepublikowane”). Odnalezione ponownie w Bibliotece Watykańskiej, zostało wydane w 1623 roku. Historia opisuje zbrodnie, afery i intrygi dziejące się na dworze Justyniana i Teodory.
<ref> dla grupy o nazwie „uwaga”, ale nie odnaleziono odpowiedniego znacznika <references group="uwaga"/>