Back عظائيات الأرجل البدائية Arabic Prosauropoda Breton Prosauròpodes Catalan Prosauropoda Czech Prosauropoda German Prosauropod English Prosauropoda Spanish Prosauropoda Basque Prosauropodit Finnish Prosauropoda French
| Prosauropoda | |
| von Huene, 1920 | |
 Masospondyl | |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Podtyp | |
| Gromada | |
| Podgromada | |
| Infragromada | |
| (bez rangi) | archozaury |
| (bez rangi) | Ornithodira |
| Nadrząd | |
| Rząd | |
| Podrząd | |
| Infrarząd |
prozauropody |
Prozauropody (Prosauropoda) – grupa wczesnych roślinożernych dinozaurów żyjących podczas triasu i na początku jury.
Pozostaje przedmiotem sporów, czy należy uznać prozauropody wyłącznie za parafiletyczną grupę bazalnych zauropodomorfów, wyróżnianą jedynie nieformalnie, czy też można wyróżnić monofiletyczne prozauropody; w tym drugim wypadku nie jest zaś pewne, jakie dokładnie dinozaury można do tej grupy zaliczyć. Galton i Upchurch (2004) zdefiniowali prozauropody jako klad obejmujący plateozaura i wszystkie taksony bliżej spokrewnione z nim niż z zauropodami; zaliczyli do nich wszystkie rodzaje bazalnych zauropodomorfów nie należące do zauropodów. Inni naukowcy (m.in. Sereno, 2005[1]) uważają jednak, że prozauropody obejmujące wszystkie te rodzaje z pewnością byłyby grupą parafiletyczną, gdyż należeliby do nich przodkowie zauropodów, lecz nie same zauropody. Stąd w ostatnich latach niektórzy naukowcy podjęli próby przedefiniowania prozauropodów, tak by wykluczyć z nich zarówno przodków zauropodów, jak i najbardziej prymitywne zauropodomorfy. Np. Yates i Kitching (2003) wykluczyli z prozauropodów bazalne rodzaje Thecodontosaurus i Saturnalia, a także - uznane przez nich za bazalne zauropody - anchizaura i melanorozaura[2]. Yates (2007) poszedł jeszcze dalej, stwierdzając, że prozauropody takie jak riochazaur czy masospondyl są w rzeczywistości bliżej spokrewnione z zauropodami niż z plateozaurem[3].
Pierwsze prozauropody (tu nazwa ta jest użyta jako nieformalny termin określający wszystkie prymitywne zauropodomorfy nie należące do zauropodów) pojawiły się na superkontynencie Gondwana jako małe (1,5 do 3 metrów długości) pierwotne formy na początku górnego triasu; znane są z Brazylii (Saturnalia) i Argentyny (Panphagia). W 1999 r. opisano odkryte na Madagaskarze fragmentaryczne skamieniałości dwóch gatunków archozauromorfów pierwotnie zidentyfikowanych jako przedstawiciele prozauropodów, nieco starszych od eoraptora, co czyniłoby je najstarszymi znanymi dinozaurami[4]; jednak nowsze badania sugerują, że co najmniej jeden z nich może w ogóle nie być dinozaurem, lecz bardziej prymitywnym przedstawicielem archozaurów[5], czy szerzej archozauromorfów[6] (skamieniałości te mogą reprezentować nowy gatunek z rodzaju Azendohsaurus[6], dawniej też uważanego za prozauropoda lub za dinozaura ptasiomiednicznego, lecz obecnie nie uważanego za dinozaura[7]). Prozauropody szybko osiągnęły duże rozmiary (6 do 12 metrów długości) i pod koniec okresu triasowego były największymi roślinożercami w swoim środowisku naturalnym. Miały długą szyję i małą głowę, kończyny przednie krótsze od tylnych i wielki pazur na kciuku dla obrony. Najstarsze zauropodomorfy (Saturnalia, Thecodontosaurus) mogły być dwunożne, a wiele prozauropodów było prawdopodobnie zdolnych do poruszania się zarówno na dwóch, jak i na czterech nogach; dopiero wielkie formy, takie jak Riojasaurus, stały się w pełni czworonożne (Galton i Upchurch, 2004).
- ↑ Sereno, P. C. 2005. Prosauropoda. Stem Archosauria—TaxonSearch [version 1.0, 2005 November 7] (ang.) [dostęp 18 lipca 2009]
- ↑ Adam M. Yates, James W. Kitching. The earliest known sauropod dinosaur and the first steps towards sauropod locomotion. „Proceedings of the Royal Society B: Biological Sciences”. 270, s. 1753–1758, 2003. DOI: 10.1098/rspb.2003.2417. (ang.).
- ↑ Adam M. Yates. Solving a dinosaurian puzzle: the identity of Aliwalia rex Galton. „Historical Biology”. 19 (1), s. 93–123, 2007. DOI: 10.1080/08912960600866953. (ang.).
- ↑ J. J. Flynn, J.M. Parrish, B. Rakotosamimanana, W.F. Simpson, R.L. Whatley i A.R. Wyss (1999). "A Triassic fauna from Madagascar, including early dinosaurs." Science. 286: 763-765.
- ↑ A. Goswami, J.J. Flynn, L. Ranivoharimanana i A.R. Wyss (2005) "Dental microwear in Triassic amniotes: implications for paleoecology and masticatory mechanics." Journal of Vertebrate Paleontology 25: 320-329.
- ↑ a b John Flynn, Sterling Nesbitt, Michael Parrish, Lovasoa Ranivoharimanana i André Wyss (2008) "A new species of basal archosauromorph from the late Triassic of Madagascar" Journal of Vertebrate Paleontology 28 (Suppl. to 3): 78A.
- ↑ Randall B. Irmis, William G. Parker, Sterling J. Nesbitt i Jun Liu (2007) "Early ornithischian dinosaurs: the Triassic record" Historical Biology 19(1): 3–22. DOI: 10.1080/08912960600719988