Back Сенат Рэчы Паспалітай Byelorussian Senat (Polen-Litauen) German Abiejų Tautų Respublikos senatas Lithuanian Сенат Речи Посполитой Russian Сенат Речі Посполитої Ukrainian
.jpg)
Senat – izba wyższa dwuizbowego parlamentu I Rzeczypospolitej w latach 1493–1795. Ustrój Rzeczypospolitej Obojga Narodów określa się jako monarchię mieszaną. Organami władzy byli: monarcha, element arystokratyczny reprezentowany przez Senat oraz element demokratyczny reprezentowany przez Izbę Poselską[1]. Senatorowie mieli wiodącą rolę w ustalaniu ostatecznych wyników wolnej elekcji[2].
Senat wyłonił się z rady królewskiej, będącej w XIV wieku organem doradczym króla Polski. Od roku 1493, a więc od zjazdu w Piotrkowie, wobec przeistoczenia się reprezentacji sejmików ziemskich w osobną Izbę Poselską - Senat, obok króla i Izby Poselskiej był jednym z trzech stanów sejmujących Rzeczypospolitej[3]. W czasie panowania w Polsce władców z dynastii saskiej wiele decyzji podejmowanych zwykle przez sejm stanowiono na radach Senatu[4].
- ↑ Rozkwit i upadek I Rzeczypospolitej, pod redakcją Richarda Butterwicka, Warszawa 2010, s. 212.,
- ↑ Wacław Uruszczak, Fakcje senatorskie w sierpniu 1668 roku, w: Parlament, prawo, ludzie, studia ofiarowane profesorowi Juliuszowi Bardachowi w sześćdziesięciolecie pracy twórczej, Warszawa 1996, s. 313.
- ↑ Jerzy Kochanowski, Andrea Nowicka, Mikołaj Stachera, Senat wczoraj i dziś: sinusoida o wykresie nieregularnym, Warszawa: Kancelaria Senatu, 2022, s. 18, ISBN 978-83-65711-64-9 [dostęp 2024-03-08].
- ↑ Mariusz Markiewicz, Rzeczpospolita bez sejmu. Funkcjonowanie państwa, w: Między Barokiem a Oświeceniem, Olsztyn 1996, s. 177.