Szpaler

Szpaler – jednorzędowe nasadzenie drzew^[1], których korony, dzięki odpowiednim zabiegom pielęgnacyjnym, tworzą zwartą ścianę zieleni. Podobnie jak żywopłot szpaler jest jedną z podstawowych form nasadzeń parkowych. Szpalerowi zwykle pozostawia się swobodę wzrostu wzwyż natomiast przycina się gałęzie zewnętrzne, wzdłuż linii sadzenia tworząc „zielony płot – zasłonę”. Dwa równoległe do siebie szpalery tworzą aleję. Odmienną definicję przedstawiono w Słowniku Języka Polskiego PWN, zgodnie z którą szpaler to dwa szeregi drzew lub krzewów tworzące aleję^[2]. Zgodnie z tą definicją, aby można było mówić o szpalerze, konieczne są nasadzenia dwurzędowe, przy czym mogą one obejmować zarówno drzewa, jak i krzewy. Forma szpalerowa jest również nieodłącznie związana z aleją jako drogą z obustronnymi nasadzeniami drzew lub krzewów.

Szpaler najczęściej tworzą drzewa jednego gatunku posadzone w równych odstępach, zależnych od właściwości wzrostowych gatunku. Dodatkowo w przypadku zieleni miejskiej efekt „zielonej ściany” uzyskuje się przez przeprowadzanie regularnych cięć pielęgnacyjnych. W nasadzeniach szpalerowych stosuje się najczęściej drzewa liściaste takie jak: lipa drobnolistna, lipa szerokolistna, grab pospolity, kasztanowiec zwyczajny, klon jesionolistny, buk zwyczajny oraz różne gatunki topól. Rzadko natomiast spotykane są szpalery z drzew iglastych, gdyż są one mniej odporne na zatrucie środowiska. Głównie w XIX w. stosowano jodłę. Do rzadkości należą też piękne i efektowne szpalery dwupiętrowe, wymagające więcej pracy ogrodnika i zwiększonych nakładów finansowych na ich pielęgnację.