Back Tel Aviv Afrikaans Tel Aviv-Jaffa ALS ቴል አቪቭ Amharic Telfafif ANG تل أبيب Arabic ܬܠ ܐܒܝܒ ARC تل أبيب ARY تل ابيب ARZ Tel Aviv AST तेल अभिभ AWA
 Widoki Tel Awiwu-Jafy | |||||
| |||||
| Dewiza: Znowu cię zbuduję i będziesz odbudowana | |||||
| Przydomek: Białe Miasto, Non-Stop City, miasto które nigdy nie zasypia, The Bubble, TLV, Wielka Pomarańcza | |||||
| Państwo | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Dystrykt | |||||
| Burmistrz | |||||
| Powierzchnia |
51,788 km² | ||||
| Wysokość |
5 m n.p.m. | ||||
| Populacja (2022) • liczba ludności • gęstość |
| ||||
| Nr kierunkowy |
+972 3 | ||||
| Kod pocztowy |
61XXXXX | ||||
Położenie na mapie Izraela  | |||||
 32°04′50″N 34°46′50″E/32,080556 34,780556
| |||||
| Strona internetowa | |||||
Tel Awiw-Jafa[2][3][a] (hebr. תל אביב-יפו, trl. Tel Awiw-Jafo, trb. Tel Awiw-Jafo; arab. تل ابيب-يافا trl. Tall Abīb-Yāfā, trb. Tall Abib-Jafa)[b], zwyczajowo nazywane Tel Awiw – drugie pod względem wielkości miasto Izraela[5]. Miasto jest położone w Dystrykcie Tel Awiwu na nadmorskiej równinie Szaron leżącej nad Morzem Śródziemnym. Tel Awiw zajmuje powierzchnię 51,8 km², będąc najludniejszym miastem obszaru metropolitalnego Gusz Dan[6]. Miasto jest zarządzane przez władze miejskie Tel Awiwu-Jafy, na czele których stoi burmistrz Ron Chuldaj[7].
Tel Awiw został założony w 1909 na peryferiach starożytnego portu morskiego Jafa (hebr. יָפוֹ; arab. يافا). Duże tempo rozwoju Tel Awiwu bardzo szybko pozostawiło Jafę z tyłu, która wyraźnie zatrzymała się w arabskiej przeszłości. W dwa lata po powstaniu państwa Izrael, w 1950 Tel Awiw i Jafa zostały połączone w jedno miasto. Choć stolicą proklamowaną przez Izrael jest Jerozolima, to ONZ nie uznaje tego faktu, dlatego większość ambasad mieści się w Tel Awiwie. Zespół miejski Białego Miasta Tel Awiwu został umieszczony w 2003 na liście światowego dziedzictwa UNESCO, jako największe na świecie skupisko budynków modernistycznych[8].
W grudniu 2017 prezydent Stanów Zjednoczonych, Donald Trump, oficjalnie uznał Jerozolimę za stolicę Izraela i wydał Departamentowi Stanu polecenie rozpoczęcia procedury przenoszenia amerykańskiej ambasady do tego miasta z Tel Awiwu, na mocy uchwalonej w 1995 ustawy o ambasadzie w Jerozolimie[9][10][11].
Tel Awiw jest sklasyfikowany jako metropolia globalna[12]. Jest jednym z największych centrów technologicznych i najbogatszym miastem Izraela, swoje siedziby mają tu Giełda Papierów Wartościowych oraz wiele ośrodków badawczo-rozwojowych międzynarodowych spółek[13]. Miejskie plaże, bary, kawiarnie, ekskluzywne sklepy i kosmopolityczny styl życia sprawiły, że Tel Awiw jest popularnym celem krajowych i zagranicznych wycieczek[14]. Miasto posiada reputację „śródziemnomorskiej metropolii, która nigdy nie zasypia”[15]. Jest finansową stolicą państwa, centrum biznesu i głównym ośrodkiem kultury[15]. Aglomeracja miejska Tel Awiwu jest drugą pod względem wielkości gospodarką Bliskiego Wschodu[16] i w rankingu największych metropolii na świecie opublikowanym w 2008 przez magazyn „Foreign Policy” zajęła 42. miejsce[17]. Jest to również najdroższe miasto w regionie, a 17. wśród najdroższych miast na świecie[18].
- ↑ Settlements - Regional Statistics [online], cbs.gov.il [dostęp 2024-06-25] (ang.).
- ↑ Tel Awiw-Jafa, [w:] Urzędowy wykaz polskich nazw geograficznych świata, Warszawa: Komisja Standaryzacji Nazw Geograficznych poza Granicami Rzeczypospolitej Polskiej, 2013, s. 427, ISBN 978-83-254-1988-2 [dostęp 2018-05-02] [zarchiwizowane z adresu 2016-03-05].
- ↑
Tel Awiw-Jafa [w:] Wielki słownik ortograficzny [online], PWN [dostęp 2024-02-09].
- ↑ Tel Awiw-Jaffa, [w:] Encyklopedia PWN [dostęp 2018-05-02].
- ↑ Noach Kosharek. Tel Aviv-Jaffa population hits all-time high of 391,300. „Ha-Arec”, 2009-01-21. [dostęp 2009-10-16]. (ang.).
- ↑ Israel Central Bureau of Statistics: Localities, Population and Density per km²., by Metropolitan Area and Selected Localities. [dostęp 2009-10-16]. (ang.).
- ↑ City of Tel Aviv-Yafo: City of Tel Aviv-Yafo. [dostęp 2009-10-16]. (ang.).
- ↑ UNESCO: The White City of Tel Aviv. [dostęp 2009-10-16]. (ang.).
- ↑ Jerusalem Embassy Act of 1995. gpo.gov. [dostęp 2017-12-07].
- ↑ Donald Trump to recognise Jerusalem as Israel’s capital and move US embassy. theguardian.com. [dostęp 2017-12-07]. (ang.).
- ↑ Trump officially recognizes Jerusalem as Israel’s capital, orders embassy move for US. foxnews.com. [dostęp 2017-12-07]. (ang.).
- ↑ Globalization and World Cities Research Network: The World According to GaWC 2008. [dostęp 2009-10-16]. (ang.).
- ↑ Michele Rosen: New Economy: Silicon Wadi. [w:] Wired [on-line]. 16 kwietnia 1998. [dostęp 2009-10-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-06-29)]. (ang.).
- ↑ An ugly scrap at Heathrow for the 'best-looking kid on the block. [w:] Independent on Sunday [on-line]. 30 marca 2008. [dostęp 2009-10-16]. (ang.).
- ↑ a b B.A. Kipnis: Tel Awiw, Israel – A World City in Evolution: Urban Development at a Deadend of the Global Economy. [w:] Globalization and World Cities Study Group and Network at Loughborough University [on-line]. 2004. [dostęp 2009-10-16]. (ang.).
- ↑ CityMayors: The 150 richest cities in the world by GDP in 2005. 2005. [dostęp 2009-10-16]. (ang.).
- ↑ ForeignPolicy: The 2008 Global Cities Index. 2008. [dostęp 2009-10-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (10 stycznia 2010)]. (ang.).
- ↑ CityMayors: Currency movements main factor in deciding ranking of most expensive cities in the world. 7 lipca 2009. [dostęp 2009-10-16]. (ang.).
<ref> dla grupy o nazwie „uwaga”, ale nie odnaleziono odpowiedniego znacznika <references group="uwaga"/>