Back Traza italiana AST Ulduz formalı qala Azerbaijani Бастыённая сістэма ўмацаванняў Byelorussian Звездообразен форт Bulgarian Traça italiana Catalan Bastionová pevnost Czech Bastion fort English Traza italiana Spanish Bastionijärjestelmä Finnish Fortification bastionnée French
Twierdza gwiazda lub trace italienne – fortyfikacja zbudowana w stylu, który rozwinął się w epoce prochu strzelniczego, kiedy armaty zdominowały pole bitwy. Pierwsza fortyfikacja została wybudowana w tym stylu w połowie XV wieku we Włoszech. Średniowieczne fortyfikacje w kształcie kręgu okazały się zbyt słabe, przez co narażone na duże szkody bądź zniszczenia w wyniku ostrzału armatniego, skierowanego bezpośrednio z zewnątrz w kierunku prostopadłych kamiennych murów. Fort w kształcie gwiazdy był bardzo płaską strukturą złożoną z wielu trójkątnych bastionów, specjalnie zaprojektowanych w taki sposób, by jeden zakrywał drugi, oraz z rowu otaczającego fortyfikację. Pozostałe struktury, jak raweliny, rogi, szańce oraz inne odcięte forty mogły być dodawane w celu stworzenia złożonej struktury symetralnej.
Fortyfikacje w kształcie gwiazd były dalej rozwijane pod koniec XV w. i na początku XVI w odpowiedzi na francuską inwazję na Półwysep Apeniński. Armia francuska była wyposażona w nowe armaty oraz wyrzutnie, które z łatwością niszczyły tradycyjne fortyfikacje średniowieczne. W celu przeciwdziałaniu sile nowej broni zaczęto budować niższe i grubsze mury obronne z różnych materiałów, głównie z ziemi i cegły, ponieważ cegła nie rozpryskuje się na drobne okruchy pod wpływem uderzenia kuli armatniej, tak jak kamień. Inną ważną modyfikacją w budowie był bastion, który jest cechą charakterystyczną nowych fortów. Aby polepszyć funkcję obronną fortów, ogień osłaniający musiał być kierowany z różnych kątów. W rezultacie powstały fortece w kształcie gwiazd.
Michał Anioł stosował tego typu kształty w nasypach obronnych Florencji. Następnie były one udoskonalone przez Baldassare Peruzziego i Scamozziego.
Wzór ten rozprzestrzenił się z Włoch w latach trzydziestych i czterdziestych XVI wieku. Był on stosowany powszechnie w Europie przez następne trzy wieki. Znacznie wzrosło zapotrzebowanie na inżynierów włoskich w Europie do pomocy przy budowie nowych fortyfikacji. W XX wieku rozwój bomb lotniczych zmienił charakter fortyfikacji obronnych.