Back Tigris Afrikaans Tigris ALS ጤግሮስ Amharic دجلة Arabic ܕܩܠܬ ARC نهر دجله ARZ Tigris AST Dəclə Azerbaijani دجله چایی AZB Тигр Bashkir
 Tygrys w okolicach Diyarbakır (Turcja) | |
| Kontynent | |
|---|---|
| Państwo | |
| Rzeka | |
| Długość | 1850 km |
| Powierzchnia zlewni |
375 000 km² |
| Średni przepływ |
1.014 m³/s |
| Źródło | |
| Miejsce | Jezioro Hazar, Turcja |
| Współrzędne | |
| Ujście | |
| Recypient | Szatt al-Arab |
| Współrzędne | |
| Mapa | |
 Dorzecza Tygrysu i Eufratu | |
Położenie na mapie Azji  | |
Tygrys (gr. Τίγρης Tígrēs lub Τίγρις Tígris, arab. دجلة, Nahr Dijlah) – obok Eufratu jedna z dwóch największych rzek Mezopotamii.
Wypływa z gór Taurusu Wschodniego położonych w Turcji i przepływa przez Syrię (tylko 40 km odcinek graniczny) oraz Irak, w dolnym biegu łącząc się z Eufratem w okolicach Al Qurnah i formując rzekę Szatt al-Arab, która wpada do Zatoki Perskiej. Długość Tygrysu wynosi 1900 km, a powierzchnia dorzecza 375 tys. km². Na zachodnim brzegu Tygrysu leży stolica Iraku, Bagdad. Najważniejsze dopływy to Duży Zab, Mały Zab, Dijala (wszystkie lewostronne). Normalnie żeglowny jest od Bagdadu, a w trakcie wysokiego stanu wód nawet od Mosulu położonego w północnym Iraku[1][2].
Tygrys jest od Eufratu szybszy, głębszy i skłonny do gwałtowniejszych wylewów w okresie wiosny, od lutego do maja, gdy w górach topnieją śniegi, a także jesienią. Wykopaliska świadczą o tym, że rzeki wylewały już w starożytności. Żyzność dolin Tygrysu i Eufratu sprawiła, że stały się one kolebką cywilizacji. Ludność nauczyła się sztuki irygacji, a żeglowność miała znaczenie dla rozwoju handlu, państwowości i religii. Wokół Tygrysu usytuowane są takie krainy historyczne jak Asyria, Akad, Elam, Sumer. Wzdłuż rzeki odkryto takie starożytne miasta jak: Maltai, Niniwa, Kalchu, Aszur, Samarra[3].
Zbudowany w latach 50. XX wieku zbiornik retencyjny pozwolił ograniczyć niebezpieczeństwa związane z wylewami[4].
W styczniu 2017 poinformowano o wysokim zagrożeniu zawalenia się tamy na Tygrysie, na wysokości Mosulu. Zawalenie tej tamy stanowi zagrożenie życia około 1,5 miliona osób[5].
- ↑ Tygrys, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2024-03-07].
- ↑ Tygrys (rzeka). geosfera.info. [dostęp 2024-03-07].
- ↑ The Tigris: The river that birthed civilisation. BBC Travel. [dostęp 2024-03-07]. (ang.).
- ↑ Mukhalad Abdullah, Nadhir Al-Ansari. Irrigation projects in Iraq. „Journal of Earth Sciences and Geotechnical Engineering”. Vol. 11 (No. 2), s. 36, 2021. ISSN 1792-9040. [dostęp 2024-03-07]. (ang.).
- ↑ Irak: Tama na Tygrysie grozi zawaleniem. Zginąć może 1,5 miliona osób. Rzeczpospolita, 2017-01-07. [dostęp 2017-01-12].