Back Ustaixa AN أوستاشا Arabic Ustaşlar Azerbaijani Усташы Byelorussian Усташи Bulgarian Ustaše BS Ústaixa Catalan Ustašovci Czech Ustaše Danish Ustascha German

Ustasze

Ustasze – Chorwacki Ruch Rewolucyjny
Ustaša – Hrvatski revolucionarni pokret
Ilustracja
Państwo

 Chorwacja

Lider

Ante Pavelić

Data założenia

1930 (de facto)

Data rozwiązania

8 maja 1945 (zdelegalizowana)

Ideologia polityczna

faszyzm, ultrakonserwatyzm, nazizm

Poglądy gospodarcze

korporacjonizm

Liczba członków

100 tys. (1941)

Multimedia w Wikimedia Commons

Ustasze – Chorwacki Ruch Rewolucyjny (chorw. Ustaša – Hrvatski revolucionarni pokret) – chorwacki skrajnie prawicowy[1][2][3][4] ruch ultranacjonalistyczny[5], faszystowski[6][2][3][4][7], ultrakonserwatywny[4][2] i klerykalny[2]. Ustasze popierali utworzenie Wielkiej Chorwacji, mającej rozciągać się od rzeki Driny do granicy z Belgradem[8]. Podkreślali potrzebę budowy „czystej rasowo” Chorwacji, propagowali prześladowania i ludobójstwo Serbów, Żydów oraz Romów. Byli jednocześnie nacjonalistami i fanatycznymi katolikami[9]. Jako drugą, obok katolicyzmu, religię Chorwatów postrzegali islam Boszniaków[10].

Chorwacki Ruch Rewolucyjny powstał w 1930 roku[11]. Przed II wojną światową, w walce o niepodległość kraju, sięgał po metody terrorystyczne. W kwietniu 1941 r. ustaszy powołano do rządzenia częścią Chorwacji okupowaną przez państwa Osi. Ich Niepodległe Państwo Chorwackie (Nezavisna Država Hrvatska, w skrócie NDH) było postrzegane jako protektorat włosko-niemiecki[12] lub państwo marionetkowe nazistowskich Niemiec. Ustasze byli odpowiedzialni za holokaust na terenie NDH. Kierując się rasizmem zamordowali w obozach koncentracyjnych około trzysta tysięcy ludzi, głównie Serbów, Żydów i Romów[13][14][15]. Ofiarami ich dyktatury padli również członkowie ruchu oporu oraz przeciwnicy polityczni rządu. Skrzydłami militarnym partii były Milicja Ustaszy (Ustaška vojnica) i Armia Niezależnego Państwa Chorwackiego[16]. W walce z partyzantami jugosłowiańskimi ustasze kolaborowali z Niemcami i Włochami. Gdy na przełomie lat 1944-45 wojska niemieckie wycofały się z Jugosławii, wielu działaczy ruchu uciekło za granicę. Część z nich pozostała w SFR Jugosławii, kontynuując walkę jako tzw. Krzyżowcy (Križari).

  1. ↑ A. Roshwald, Occupied. European and Asian Responses to Axis Conquest, 1937-1945, 2023, s. 224
  2. ↑ a b c d A. Antić, Therapeutic Fascism. Experiencing the Violence of the Nazi New Order in Yugoslavia, 2017, s. 21
  3. ↑ a b M. Blinkhorn, Fascism and the Right in Europe 1919-1945, 2014, s. 51
  4. ↑ a b c G. P. Megargee, ‎ J. R. White, ‎ M. Hecker, The United States Holocaust Memorial Museum Encyclopedia of Camps and Ghettos, 1933–1945, cz. III: Camps and Ghettos Under European Regimes Aligned with Nazi Germany, 2018, s. 47
  5. ↑ Ustaša, [w:] Encyclopædia Britannica [dostęp 2012-09-03] (ang.).
  6. ↑ R. Griffin, ‎ M. Feldman, Fascism: The nature of fascism, 2004, s. 266
  7. ↑ Der kroatische Ustascha-Staat, Ante Pavelic und Ustascha Bewegung chapter, s. 13–38.
  8. ↑ Viktor Meier. Yugoslavia: a history of its demise. English edition. London, England, UK: Routledge, 1999 s. 125.
  9. ↑ Peter C. Kent, The lonely Cold War of Pope Pius XII: the Roman Catholic Church and the division of Europe, 1943–1950, McGill-Queen’s Press – MQUP, 2002 p.46 ISBN 978-0-7735-2326-5 „Fiercely nationalistic, the Ustaše were also fanatically Catholic. In the Yugoslav political context, they identified Catholicism with Croatian nationalism...”.
  10. ↑ Butić-Jelić, Fikreta. Ustaše i Nezavisna Država Hrvatska 1941–1945. Liber, 1977.
  11. ↑ Jozo Tomasevich, War and Revolution in Yugoslavia, 1941–1945: Occupation and Collaboration, Stanford: Stanford University Press, 2001, s. 30, ISBN 978-0-8047-3615-2, OCLC 45820953.
  12. ↑ Jozo Tomasevich, War and Revolution in Yugoslavia, 1941–1945: Occupation and Collaboration, Stanford: Stanford University Press, 2001, s. 233–241, ISBN 978-0-8047-3615-2, OCLC 45820953.
  13. ↑ Ladislaus Hory und Martin Broszat: Der kroatische Ustascha-Staat, Deutsche Verlag-Anstalt, Stuttgart, 2. Auflage 1965, s. 19–27.
  14. ↑ „Croatian holocaust still stirs controversy”. BBC News. 29 November 2001. Retrieved 29 September 2010.
  15. ↑ „Balkan ‘Auschwitz’ haunts Croatia”. BBC News. 25 April 2005. Retrieved 29 September 2010. „No one really knows how many died here. Serbs talk of 700,000. Most estimates put the figure nearer 100,000.”.
  16. ↑ Der kroatische Ustascha-Staat, Die Ustascha an der Macht chapter, s. 75–80.
From Wikipedia, the free encyclopedia · View on Wikipedia

Developed by Tubidy