Back Aland ACE Åland Afrikaans ኦላንድ ደሴቶች Amharic Åland AN Ealendisca Iega ANG ऑलैण्ड ANP جزر أولاند Arabic Islles Åland AST Aland adaları Azerbaijani Аланд утрауҙары Bashkir
| prowincja autonomiczna | |||||
| |||||
| |||||
| Hymn: Ålänningens sång (Pieśń o Alandczykach) | |||||
| Państwo | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Siedziba | |||||
| Data powstania |
1921 | ||||
| Kod ISO 3166-2 |
FI-01 | ||||
| Zarządzający | |||||
| Zarządzający |
Katrin Sjögren (2015-) | ||||
| Powierzchnia |
1552,56 | ||||
| Populacja (2022) • liczba ludności |
| ||||
| • gęstość |
19,55 | ||||
| Numer kierunkowy |
+ 358 | ||||
| Strefa czasowa |
UTC +2 – zima | ||||
| Języki urzędowe | |||||
Położenie na mapie
| |||||
Położenie na mapie
| |||||
| Strona internetowa | |||||
Wyspy Alandzkie (szw. Åland, fiń. Ahvenanmaa) – archipelag i jednostka administracyjna Finlandii, położony na Morzu Bałtyckim u wejścia do Zatoki Botnickiej, stanowi obszar szwedzkojęzyczny. Posiada dużą autonomię, a status wysp jest gwarantowany międzynarodowo, ostatnio przez traktat akcesyjny do Unii Europejskiej.
Łączna powierzchnia archipelagu liczącego 6757 wysp wynosi 1552,56 km², a największa wyspa – Fasta Åland – 650 km². Najbardziej wysuniętą wyspą na południe jest Lillharu, na północ Hon östra, zachód Västerbådan i na wschód Stora Rödskär. Liczba ludności wynosi 30 359 (31 XII 2022)[1]. Około 60 wysp jest zamieszkanych, głównie przez ludność pochodzenia szwedzkiego (90%). Ludność zajmuje się głównie rybołówstwem, hodowlą bydła i uprawą roli. Jedynym miastem i zarazem stolicą jest Maarianhamina (szw. Mariehamn).
Na Wyspach Alandzkich występuje całkowity zakaz manewrów wojskowych oraz zakaz przelotów samolotów lotnictwa wojskowego – obszar Wysp Alandzkich jest strefą zdemilitaryzowaną. Po raz pierwszy demilitaryzację wysp wprowadził Traktat paryski (1856) w art. 33, co potwierdził Traktat londyński (1871) w art. 8 oraz Traktat berliński (1878) w art. 63. Po I wojnie światowej i uniezależnieniu Finlandii od Rosji pretensje do archipelagu zgłosiła Szwecja. Kryzys alandzki rozpatrywała Liga Narodów. 24 czerwca 1921 r. Rada Ligi przyznała wyspy Finlandii z zastrzeżeniem zagwarantowania rozległej autonomii dla tamtejszej ludności i utrzymania demilitaryzacji[2]. 20 października zawarto w Genewie układ o statusie archipelagu, stronami prócz Szwecji i Finlandii były Niemcy, Wielka Brytania, Francja, Włochy, Dania, Polska, Estonia i Łotwa[3]. Demilitaryzację potwierdził Pokój paryski (1947).
- ↑ Välkommen till ÅSUB! | Ålands statistik- och utredningsbyrå [online], www.asub.ax [dostęp 2023-08-16] (szw.).
- ↑ Decision of the Council of the League of Nations on the Åland Island June 24th, 1921. [dostęp 2016-06-10]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-07-23)].
- ↑ Konwencja dotycząca niefortyfikowania i zneutralizowania Wysp Alandzkich, podpisana w Genewie 20 października 1921 roku (Dz.U.1922 nr 88 poz. 792).