Back Gangguan obsessive-compulsive disorder (OCD) ACE Obsessief-kompulsiewe steuring Afrikaans ኦብሰሲቭ-ኮምፐልሲቭ ዲስኦርደር Amharic اضطراب وسواسي قهري Arabic وسواس قهرى ARZ Obsessiv-kompulsiv pozuntu Azerbaijani ساریشان حاللار بوزوکلوق AZB Zwaungsstearung BAR Обсесивно-компулсивно разстройство Bulgarian আবেশিক অনুকর্ষী ব্যাধি Bengali/Bangla
| Klasyfikacje | |
| ICD-10 | |
|---|---|
| DSM-IV |
300.3 |
| DiseasesDB | |
| MeSH | |
Zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne, dawniej nerwica natręctw (ang. obsessive-compulsive disorder, OCD) – zaburzenie psychiczne (przez niektórych specjalistów zdrowia nazywane zaburzeniem neuropsychologicznym[1]), w którym osoba odczuwa potrzebę wielokrotnego wykonywania pewnych czynności (zwanych „kompulsjami”) lub ma pewne powtarzające się myśli (zwane „obsesjami”)[2]. Osoba w ten sposób zaburzona nie jest w stanie kontrolować ani tych myśli, ani czynności dłużej niż przez krótką chwilę.
Głównymi cechami zaburzenia obsesyjno-kompulsywnego są:
- nawracające obsesje, czyli natrętne myśli (uporczywe impulsy, obrazy bądź myśli), które powodują duże cierpienie psychiczne (między innymi niepokój i lęk)[1];
- kompulsje, czyli rytuały, natrętne czynności. Kompulsje to powtarzające się myśli obrazy, bądź zachowania, w które osoba cierpiąca z powodu zaburzenia obsesyjno-kompulsywnego "czuje się zmuszona uciekać w reakcji na obsesję albo w myśl stosowania się do sztywnych zasad. Na ogół kompulsje i obsesje są powiązane w ten sposób, że kompulsja służy zlikwidowaniu lub złagodzeniu cierpienia psychicznego towarzyszącemu obsesji"[1];
- obecność budzących niepokój lub niechcianych myśli dotyczących różnych sfer życia, na przykład: zakażenia, zabrudzenia, religii, seksu, wyrządzenia komuś krzywdy oraz obecność niepokojących bądź niechcianych wątpliwości[3].
Do powszechnych kompulsji (rytuałów) należy mycie rąk, zliczanie przedmiotów i sprawdzanie, czy drzwi są zamknięte, odmawianie w określony sposób modlitw, specjalne myśli, które mają zapobiec innym (negatywnym) myślom[4]. Niektórym może być trudno wyrzucać rzeczy. Te czynności występują do tego stopnia, że mają negatywny wpływ na codzienne życie danej osoby[2]. Zazwyczaj zajmują one ponad godzinę dziennie[5]. Większość dorosłych zdaje sobie sprawę, że takie zachowania nie mają sensu[2]. Zdarza się, że objawy zaburzenia obsesyjno-kompulsywnego pojawiają się nagle, ale zazwyczaj zaburzenie rozwija się stopniowo a nieleczone zwykle ma przebieg przewlekły (objawy na przemian się nasilają i słabną)[6].
W ICD-10 zaburzenie obsesyjno-kompulsyjne klasyfikuje się jako F42; oznaczenie jako F42.0 oznacza zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne z przewagą myśli obsesyjnych, a F42.1 z przewagą czynności natrętnych (rytuałów)[7]. W DSM-IV klasyfikowane było wśród zaburzeń lękowych[8], natomiast w DSM-5 znajduje się w oddzielnym, nowym rozdziale „Zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne i podobne”.
Rozpoznanie OCD należy preferować w przypadku, gdy objawy zaburzenia powstają lub utrzymują się poza epizodem depresyjnym[potrzebny przypis].
Zaburzenie obsesyjno-kompulsyjne należy odróżnić od osobowości anankastycznej. Osobowość anankastyczna charakteryzuje się poczuciem niepewności, wątpliwości, przesadną dokładnością, zaabsorbowaniem szczegółami, sprawdzaniem, ostrożnością, dążeniem do perfekcjonizmu, nadmierną skrupulatnością oraz sztywnością i uporem. Mogą występować obsesje i kompulsje, jednak nie osiągają one takiego nasilenia, jak w zaburzeniu obsesyjno-kompulsyjnym[9].
- ↑ a b c Edna B. Foa, Elna Yadin, Tracey K. Lichner, Zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne. Terapia ekspozycji i powstrzymywania reakcji. Poradnik pacjenta. Patrycja Pikiel i inni red., Sylwia Pikiel (tłum.), tytuł oryginału: "Treatin your OCD with exposure and response (ritual) prevention therapy. Workbook", Sopot: Gdańskie Wydawnictwa Psychologiczne sp. z o.o., 2016, s. 13, ISBN 978-83-7489-674-0, druk i oprawa: Wrocławska Drukarnia Naukowa PWN,
- ↑ a b c Błąd w przypisach: Błąd w składni elementu
<ref>. Brak tekstu w przypisie o nazwie:18BŁĄD PRZYPISÓW - ↑ Foa E.B., Yadin E., Lichner T.K., Zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne. Terapia ekspozycji i powstrzymywania reakcji. Poradnik pacjenta. P. Pikiel i inni red., S. Pikiel (tłum.), tytuł oryginału: "Treatin your OCD with exposure and response (ritual) prevention therapy. Workbook", Sopot: Gdańskie Wydawnictwa Psychologiczne sp. z o.o., 2016, s. 13-14, ISBN 978-83-7489-674-0, druk i oprawa: Wrocławska Drukarnia Naukowa PWN.
- ↑ Foa E.B., Yadin E., Lichner T.K., Zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne. Terapia ekspozycji i powstrzymywania reakcji. Poradnik pacjenta. P. Pikiel i inni red., S. Pikiel (tłum.), tytuł oryginału: "Treatin your OCD with exposure and response (ritual) prevention therapy. Workbook", Sopot: Gdańskie Wydawnictwa Psychologiczne sp. z o.o., 2016, s. 14, ISBN 978-83-7489-674-0, druk i oprawa: Wrocławska Drukarnia Naukowa PWN.
- ↑ Błąd w przypisach: Błąd w składni elementu
<ref>. Brak tekstu w przypisie o nazwie:17BŁĄD PRZYPISÓW - ↑ Foa E.B., Yadin E., Lichner T.K., Zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne. Terapia ekspozycji i powstrzymywania reakcji. Poradnik pacjenta. P. Pikiel i inni red., S. Pikiel (tłum.), tytuł oryginału: "Treatin your OCD with exposure and response (ritual) prevention therapy. Workbook", Sopot: Gdańskie Wydawnictwa Psychologiczne sp. z o.o., 2016, s. 14, ISBN 978-83-7489-674-0, druk i oprawa: Wrocławska Drukarnia Naukowa PWN.
- ↑ ICD-10. Międzynarodowa statystyczna klasyfikacja chorób i problemów zdrowotnych. World Health Organization; Centrum Systemów Informacyjnych Ochrony Zdrowia, 2008. s. 227 (231 w pliku PDF). [dostęp 2016-06-22]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-02-09)].
- ↑ DSM-IV. [dostęp 2015-09-06].
- ↑ Janusz Rybakowski, Ewa Pilaczyńska: Zespół natręctw (obsesyjno-kompulsyjny). W: Stanisław Pużyński, Janusz Rybakowski, Jacek Wciórka: Psychiatria. Wyd. 2. T. 2: Psychiatria kliniczna. Wrocław: Elsevier Urban & Partner, 2011, s. 417-418. ISBN 978-83-7609-106-8.