Zakon mniszy, zakon kontemplacyjny (z gr. μοναχός monachos – samotnik, z łac. contemplare – wpatrywać się) – katolicka i prawosławna forma życia zakonnego, polegająca w pierwotnej wersji na odcięciu się od świata zewnętrznego i życiu w całkowitym odosobnieniu lub w nielicznej zamkniętej wspólnocie, poświęconemu prawie wyłącznie modlitwie i kontemplacji Boga.
Początkowo życie mnisze wiązało się z formą pustelniczą. Najstarsze ośrodki życia pustelniczego powstały w ramach Kościoła Koptyjskiego w Egipcie. Ekspansja i rozwój tej formy życia doprowadził do powstania pierwszych wspólnot zakonnych w Europie.
Większość zakonów w Kościele prawosławnym ma charakter mniszy, natomiast w Kościele katolickim istnieją także inne rodzaje zakonów, bardziej nastawione na działalność zewnętrzną. W protestantyzmie zakony mnisze nie występują wcale.