| pancreatitis | |
| Specjalizacja | |
|---|---|
| Objawy |
ból w nadbrzuszu, biegunka, wymioty, gorączka, biegunka tłuszczowa[1] |
| Powikłania |
infekcja, krwawienie, cukrzyca[1] |
| Typy | |
| Przyczyny |
kamica żółciowa, alkoholizm, bezpośrednie urazy, niektóre leki, świnka[1] |
| Czynniki ryzyka | |
| Rozpoznanie |
na podstawie objawów; nieprawidłowy poziom amylaz lub lipaz we krwi[4][1] |
| Leczenie |
dożylne, antybiotyki, leki przeciwbólowe[1] |
| Zapadalność |
8,9 mln. na świecie (2015)[5] |
| Śmiertelność |
132 tys. (2015)[6] |
| Klasyfikacje | |
| DiseasesDB | |
| OMIM | |
| MedlinePlus | |
| MeSH | |
Zapalenie trzustki – stan zapalny trzustki[1]. Trzustka to duży organ znajdujący się za żołądkiem, który wytwarza enzymy trawienne i wiele hormonów. Wyróżnia się dwa główne typy zapalenia trzustki: ostre zapalenie trzustki i przewlekłe zapalenie trzustki[1]. Oznaki i objawy zapalenia trzustki obejmują ból w górnej części brzucha, nudności i wymioty[1]. Ból często promieniuje do pleców i jest zazwyczaj silny. Przy ostrym zapaleniu trzustki może wystąpić gorączka; objawy zwykle ustępują w ciągu kilku dni. Przy przewlekłym zapaleniu trzustki może wystąpić utrata masy ciała, biegunka oraz biegunka tłuszczowa[1][2]. Wśród powikłań mogą pojawić się infekcje, krwawienie, cukrzyca lub problemy z innymi narządami[1].
Dwie najczęstsze przyczyny ostrego zapalenia trzustki to kamień żółciowy blokujący przewód żółciowy wspólny po połączeniu przewodu trzustkowego oraz intensywne spożywanie alkoholu[1]. Wśród innych przyczyn można wyróżnić urazy bezpośrednie, niektóre leki, infekcje (takie jak świnka) i nowotwory. W wyniku ostrego zapalenia trzustki może rozwinąć się przewlekłe zapalenie trzustki. Najczęściej jest to następstwo wieloletniego nadużywania alkoholu[1]. Inne przyczyny rozwoju przewlekłego zapalenie trzustki obejmują wysokie stężenie tłuszczów we krwi, wysokie stężenie wapnia we krwi, niektóre leki i pewne choroby genetyczne (m.in. mukowiscydoza)[1]. Palenie tytoniu zwiększa ryzyko zarówno ostrego, jak i przewlekłego zapalenia trzustki[4][3]. Rozpoznanie ostrego zapalenia trzustki opiera się na trzykrotnym zwiększeniu stężenia amylaz lub lipaz we krwi[1]. W przewlekłym zapaleniu trzustki badania te mogą być prawidłowe. Przydatne mogą być również techniki diagnostyki obrazowej, takie jak USG i tomografia komputerowa[1].
Ostre zapalenie trzustki leczy się zwykle płynami dożylnymi, lekami przeciwbólowymi, a czasami antybiotykami[1]. Przy ostrym zapaleniu trzustki zwykle nie wolno jeść i pić, a w żołądku umieszcza się zgłębnik nosowo-żołądkowy[1]. Można wykonać procedurę zwaną endoskopową cholangiopankreatografią wsteczną (ERCP) w celu zbadania dalszego odcinka przewodu żółciowego wspólnego i usunięcia kamienia żółciowego, jeśli jest obecny. U osób z kamieniami żółciowymi często usuwa się również pęcherzyk żółciowy. W przewlekłym zapaleniu trzustki, oprócz powyższych, mogą być konieczne długotrwałe zmiany w diecie i wymiana enzymów trzustkowych. Czasami przeprowadza się operację usunięcia części trzustki[1].
Na całym świecie w 2015 roku wystąpiło około 8,9 miliona przypadków zapalenia trzustki[5]. Spowodowało to 132 700 zgonów, w porównaniu z 83 000 zgonów w 1990 r.[6][7] Ostre zapalenie trzustki występuje u około 30 na 100 000 osób rocznie[4]. Nowe przypadki przewlekłego zapalenia trzustki rozwijają się u około 8 na 100 000 osób rocznie, obecnie w Stanach Zjednoczonych dotykają około 50 na 100 000 osób[8]. Zazwyczaj przewlekłe zapalenie trzustki rozpoczyna się między 30 a 40 rokiem życia, natomiast rzadko występuje u dzieci. Obie formy zapalenia trzustki występują częściej u mężczyzn niż u kobiet[1].
Ostre zapalenie trzustki zostało po raz pierwszy opisane podczas sekcji zwłok w 1882 r., a przewlekłe zapalenie trzustki w 1946 r.[8]
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s Pancreatitis. niddk.nih.gov, 2012-08-16. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-03-07)]. (ang.).
- ↑ a b Heiko Witt. Chronic pancreatitis: challenges and advances in pathogenesis, genetics, diagnosis, and therapy. „Gastroenterology”. 132 (4), s. 1557-1573, kwiecień 2007. DOI: 10.1053/j.gastro.2007.03.001. PMID: 17466744. (ang.).
- ↑ a b D Yadav, AB Lowenfels. The epidemiology of pancreatitis and pancreatic cancer.. „Gastroenterology”. 144 (6), s. 1252–61, czerwiec 2013. DOI: 10.1053/j.gastro.2013.01.068. PMID: 23622135. (ang.).
- ↑ a b c PG Lankisch, M Apte, PA Banks. Acute pancreatitis. „Lancet”. 386 (9988), s. 85–96, 2015-01-20. DOI: 10.1016/S0140-6736(14)60649-8. PMID: 25616312. (ang.).
- ↑ a b Collaborators. GBD 2015 Disease and Injury Incidence and Prevalence. Global, regional, and national incidence, prevalence, and years lived with disability for 310 diseases and injuries, 1990–2015: a systematic analysis for the Global Burden of Disease Study 2015.. „Lancet”. 388 (10053), s. 1545–602, 2016-10-08. DOI: 10.1016/S0140-6736(16)31678-6. PMID: 27733282. (ang.).
- ↑ a b Collaborators. GBD 2015 Mortality and Causes of Death. Global, regional, and national life expectancy, all-cause mortality, and cause-specific mortality for 249 causes of death, 1980–2015: a systematic analysis for the Global Burden of Disease Study 2015.. „Lancet”. 388 (10053), s. 1459–44, 2016-10-08. DOI: 10.1016/s0140-6736(16)31012-1. PMID: 27733281. (ang.).
- ↑ Collaborators GBD 2013 Mortality and Causes of Death. Global, regional, and national age-sex specific all-cause and cause-specific mortality for 240 causes of death, 1990–2013: a systematic analysis for the Global Burden of Disease Study 2013. „Lancet”. 385 (9963), s. 117–71, 2014-12-17. DOI: 10.1016/S0140-6736(14)61682-2. PMID: 25530442. (ang.).
- ↑ a b T Muniraj, HR Aslanian, J Farrell, PA Jamidar. Chronic pancreatitis, a comprehensive review and update. Part I: epidemiology, etiology, risk factors, genetics, pathophysiology, and clinical features.. „Disease-a-month : DM”. 60 (12), s. 530–50, grudzień 2014. DOI: 10.1016/j.disamonth.2014.11.002. PMID: 25510320. (ang.).