Ziemia lubelska (łac. Terra Lublinensis) – polska jednostka terytorialna w średniowieczu.
Poświadcza się znanych kasztelanów lubelskich od 1230 r.[1]
Jan Długosz przedstawiał, że ziemia lubelska była gęsto zasiedlona rolnikami i innymi osadnikami, jednakże napady sąsiednich pogan niszczyły region. W 1241 r. najazd Mongołów zburzył Lublin i grody obronne ziemi lubelskiej, co otworzyło drogę do późniejszych najazdów na zamożne i rolnicze ziemie. Wielki najazd Litwinów, Prusów i Jaćwingów w 1244 r. spustoszył ziemię kompletnie, a ludność uprowadzono w niewolę. Kolejne spalenie Lublina miało miejsce w 1255 r. poprzez najazd Mendoga[1].
Na prośbę Kazimierza III Wielkiego w 1359 r. biskup krakowski Jan Bodzanta zrzekł się należnej mu dziesięciny na 30 lat z ziemi lubelskiej i łukowskiej, które zostały spostuszone przez Tatarów i Litwinów[2].
Stanisław Kuraś zauważa, że już w połowie okresu panowania Kazimierza III Wielkiego – ziemia lubelska należąca formalnie do województwa sandomierskiego zaczyna się wyodrębniać, posiadając wiele urzędów ziemskich jak osobnego starostę, sędziego, chorążego, wojskiego. Na przełomie XIV/XV wieku pojawiły się pozostałe rodzaje urzędników ziemskich: podkomorzy, podsędek, podczaszy, podstoli, łowczy[3][4].
Kazimierz IV Jagiellończyk wydzielił z województwa sandomierskiego poza Wisłą i Sanem nowe województwo lubelskie obejmujące ziemię lubelską wraz z ziemią łukowską. Utworzenie nowego województwa potwierdził w 1474 r. sejm piotrkowski[1].
- ↑ a b c Województwo Lubelskie z ziemią Łukowską. W: Zygmunt Gloger: Geografia historyczna ziem dawnej Polski. Kraków: 1903.
- ↑ Franciszek Piekosiński: Kodeks dyplomatyczny Małopolski.. T. III: 1333–1386. Kraków: Akademia Umiejętności Krakowskiej, 1887, s. 127–131.
- ↑ Stanisław Kuraś: Słownik historyczno-geograficzny województwa lubelskiego w średniowieczu. Lublin: Instytut Historii Polskiej Akademii Nauk, 1980-05, s. 9, seria: Słownik historyczno-geograficzny w średniowieczu.
- ↑ Stanisław Kuraś: Słownik historyczno-geograficzny województwa lubelskiego w średniowieczu. T. 3. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1983, s. 9, seria: Dzieje Lubelszczyzny. ISBN 83-01-03443-2.