- Qiru nisqaqa huk sut'ikunayuqmi; Qiru (sut'ichana) rikuy.
| Q'iru | |
|---|---|
| Mama llaqta |  Piruw
|
| Suyu | Qusqu suyu, Pawqartampu pruwinsya, Pawqartampu distritu |
| Runakuna | ca. 600 |
| Simi | Qhichwa simi |
| Iñiy | Katuliku iñiy, Tawantinsuyu iñiy |
  Q'iru llaqtap saywitun. | |
Q'irus (q'iru + -s "-niraq, -hina, -sapa": "q'irusapa, sach'asapa")[1] icha Q'iru llaqtaqa (Q’eros, Q’ero qillqasqapas) Piruwpi ayllu llaqtam Qusqu suyupi, Pawqartampu pruwinsyapi, Pawqartampu distritupi.
Q'irupiqa pusaq ayllu llaqtacham: Kiku Q'irus (Kiku Q’eros), Hapu Q'irus (Hapu Q’eros), Hatun Q'irus (Hatun Q’eros), Q'irus Tuturani (Q’eros Totorani), Markachiya (Marcachea), Pukara (Pucara), Q'achupata, K'allakancha (K’allacancha). Chay ñawpaq pichqantin ayllu llaqtaqa 21 kaq pachakwatap qallariyninpi "Q'iru runa llaqtam kanchik" nispa rimarirqan. Tukuy Q'iru ayllu llaqtantinpiqa 600-chá runa kawsachkan.
Chaypi runakunaqa Qhichwa simillatam rimanku. Achka kwintukunapi Inkarrí nisqamantam willakunku.
Q'irupiqa kunanraq paqu yachaqkunam tiyan, huk altumisayuq achka pampamisayuqpas.
Yachay wasipi kastilla simillapi yachachiq kaptinsi, huk waynakunaqa pisi kastillanutapas rimanku.
Q'iru runakunaqa inkakunap qhipaq chawchunkunas. Ispañamanta awqakunas lliw runakunata wañuchiyta munaspa chayamuptin, pisilla inkakunas Q'iru k'itiman ayqispa kawsayninkuta qispiyta atirqanku. Urqup apunkunaqa ispaña awqaqkunata Wiraquchapampapi chamqaspa wañuchispas inka runakunataqa yanaparqanku. Chaymanta pachas Q'iru k'itipi kawsanku. Q'iru runakunaqa willkankunas.
Q'irupi asindapas karqan. 1963 llaqtapi Q'iru llaqtayuqkunaqa asindaduntas qarquspa ayqichirqanku.
- ↑ Rodolfo Cerrón Palomino 2002/2004, kaypi: Vidal César Carbajal Solís: Runasimi, kastillasimi ayllu ukhupi q'iruskuna hap'ipakusqankumanta. La Paz 2006, p. 112.