Apstraktni ekspresionizam

Apstraktni ekspresionizam Abstract expressionism
Jackson Pollock: Action painting

Apstraktni ekspresionizam je uglavnom slikarski pokret. Osnovna tematika se sadrži u izražavanju emocija putem nepredmetnih formi i proizvoljnog kolorita. Za podlogu se koriste platna velikih (monumentalnih) dimenzija, jaki kontrasti boja i slobodni (gestualni) pokreti četke i kista.

Pojam apstaktni ekspresionizam prvi je upotrijebio američki kritičar umjetnosti Robert Koatis, 1946 godine.

Pokret nastaje u New Yorku u kvartu Grinvič), sredinom četrdesetih godina 20. vijeka. Drugačija imena za apstraktni ekspresionizam su: slikarstvo akcije (action painting) i Njujorška škola. Bio je to prvi umjetnički pravac koji je nastao na američkom tlu. Prve manifestacije pokreta vežu se za slikara Arshila Gorkog, koji pod utjecajem umjetnosti nadrealizma i slikara kao što su Juan Miró i Pablo Picasso postavlja bazu forme i izraza apstraktnog ekspresionizma.

Kao i u nadrealizmu teorije psihoanalize Sigmunda Frojda i Karla Junga su intelektualna i predmetna osnova. Nadrealizam stiže u SAD-e preko umjetnika koji napuštaju Evropu zbog Drugog svjetskog rata, među kojima su Piet Mondrian i Max Ernst, bili najznačajniji za apstraktni ekspresionizam. Raskidanje tih umjetnika sa 'tradicijom' umjetnosti su inspirisale revolucionarni nagon apstraktnog ekspresionizma. Pokret se održao na umjetničkoj sceni sve do pojave Pop arta, šezdesetih godina, omogućivši New Yorku da zamjeni Pariz kao svjetski centar umjetničkih zbivanja.

Karakteristike predstavljanja u apstraktnom ekspresionizmu su proizvoljni oblici, linije, boje, teksture i forme, ne slijedeći prirodu ni realnost. Naizgled ne postoji kontrola, iako je sam proces slikanja, koji je od velike važnosti za apstraktne ekspresioniste, pod direktnom kontrolom umjetnika. Dozvoljene su 'greške' i slučajno nastale forme idu u prilog kompletnog umjetničkog doživljaja.

Apstraktni ekspresionizam se može nazvati i egzistencijalističkom umjetnošću, pošto se u djelima tih umjetnika konstantno pojavljuje traženje identiteta i odgovora na pitanja o ljudskoj egzistenciji. Lične, unutrašnje psihološke borbe, spoljašnja sprega između čovjeka i prirode i traženje duhovne ravnoteže, su osnovne ideje umjetnika ovog pokreta. Serijsko stvaranje slika i njihove podjele na serije od strane njihovih stvaraoca, podkrepljuje teze ove vrste.