Back Artemis Afrikaans Artemis ALS Artemisa AN أرتميس Arabic ارتميس ARZ আৰ্টিমিচ Assamese Artemisa AST Artemida Azerbaijani آرتمیدا AZB Артемида Bashkir
| Artemida | |
|---|---|
Božica lova, zvijeri, Mjeseca, porođaja, djevojaka i djevičanstva, smrti na porođaju, iznenadne smrti i kuge. | |
 | |
| Značajni kultovi | Del, Sparta, Jonija, Brauron. |
| Životinje | jelen, košuta, vepar, medvjed. |
| Simboli | zlatni luk i strijele, jelen. |
| Biljke | čempres, orah. |
| Svetište | Artemidin hram u Efezu. |
| Roditelji | Zeus i Leta. |
| Supružnik | nije udata; jedna je od božica-djevica. |
Artemida (grč. Άρτεμις) je bila grčka boginja lova, divljine, kao i gospodarica i zaštitnica divljači.[1][2] Ona je najverovatnije bila drevno božanstvo koje su Grci usvojili kao boginju divljine. Prema švedskom mitologu prof. Martinu Nilsonu, Artemida je bila najpopularnija grčka boginja. U klasičnoj tradiciji bila je personifikovana sa planinama, drvećem, lovom i plesom, nimfama, decom i mladunčadima životinjâ.[3] Po mišljenju drugih, ne samo da je uživala rasprostranjenost svoga kulta (naročito u Arkadiji, Kritu, Anadoliji i Velikoj Grčkoj), nego i njegovu dugu tradiciju koja seže duboko u prošlost i predstavlja predmet rasprave mnogih lingvista, poznavalaca linearnog pisma B.[4][5]
Osim toga, postoje različite teorije u pogledu porekla i uvođenja njenog kulta u Grčku. Kao prvobitna gospodarica divljine i primitivnog, preagrarnog lovačko-sakupljačkog društva, pretpostavlja se po jednoj od tih teorija da je njena uloga zaštitnice divljači konceptualno tokom vekova postala srodna njenoj potonjoj domestifikovanoj funkciji zaštitnice mladog ljudskog života. U svetskoj naučnoj literaturi, istoričari religije koji se slažu s tim često uzimaju za tu pretpostavku dokaz postojanje jedne univerzalne praistorijske gospodarice životinjâ iz koje je kasnije proizašao Artemidin kult, za razliku od onih koji ukazuju na njeno originalno krićansko ili anadolijsko poreklo.[4]
Takođe, postoje nesuglasice i po pitanju okolnosti u kojima je rođena. Neki izvori navode da je rođena istog dana kad i njen brat-blizanac Apolon, dok je kod drugih to bilo nešto ranije ili kasnije. Prema opšteprihvaćenoj legendi, rodila ju je boginja Leta koja je nakon dugog traganja za mestom gde će se poroditi najzad bila primljena na ostrvo Del.[6]
Sve u svemu, ono što se pouzdano zna jeste da opis Artemide u Homerovoj „Odiseji“ potpuno odgovara potonjem klasičnom verovanju, prema kojem se ona kreće planinom Tajget ili Erimantskom gorom i uživa pritom u lovu na veprove i košute, ili u društvu nimfi među kojima vodi kolo po livadama i pomenutim uzvišenjima. Zbog toga joj je, između ostalog, pridodat atribut keladeine (tj. „ona koja pravi galamu“), koji se odnosi na uobičajenu buku za vreme lova prouzrokovanu povicima, lovačkim rogom i psećim lavežima.[7][8]