Back Berillium Afrikaans ቤሪሊየም Amharic Berilio AN बेरिलियम ANP بيريليوم Arabic بيريليوم ARY بيريليوم ARZ বেৰিলিয়াম Assamese Beriliu AST बेरिलियम AWA
| |||||||||||||||||||||||||||||||
| Opšti podaci | |||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Ime, simbol, atomski broj | berilijum, Be, 4 | ||||||||||||||||||||||||||||||
| Pripadnost skupu | zemljani alkalni metali | ||||||||||||||||||||||||||||||
| grupa, perioda | IIA, 2, | ||||||||||||||||||||||||||||||
| gustina, tvrdoća | 1848 kg/m3, 5,5 | ||||||||||||||||||||||||||||||
| Boja | srebrnobela 
| ||||||||||||||||||||||||||||||
| Osobine atoma | |||||||||||||||||||||||||||||||
| atomska masa | 9,01218 u | ||||||||||||||||||||||||||||||
| atomski radijus | 112 pm | ||||||||||||||||||||||||||||||
| kovalentni radijus | 90 pm | ||||||||||||||||||||||||||||||
| van der Valsov radijus | bez podataka | ||||||||||||||||||||||||||||||
| elektronska konfiguracija | 1s22s2 | ||||||||||||||||||||||||||||||
| e- na energetskim nivoima | 2, 2 | ||||||||||||||||||||||||||||||
| oksidacioni broj | 2 | ||||||||||||||||||||||||||||||
| Osobine oksida | amfoterni | ||||||||||||||||||||||||||||||
| kristalna struktura | heksagonalna | ||||||||||||||||||||||||||||||
| Fizičke osobine | |||||||||||||||||||||||||||||||
| agregatno stanje | čvrsto | ||||||||||||||||||||||||||||||
| temperatura topljenja | 1551,15 K (1278 °C) | ||||||||||||||||||||||||||||||
| temperatura ključanja | 3243,15 K (2970 °C) | ||||||||||||||||||||||||||||||
| molska zapremina | 4,85×10-3 m3/mol | ||||||||||||||||||||||||||||||
| toplota isparavanja | 292,40 kJ/mol | ||||||||||||||||||||||||||||||
| toplota topljenja | 12,20 kJ/mol | ||||||||||||||||||||||||||||||
| pritisak zasićene pare | 4180 Pa | ||||||||||||||||||||||||||||||
| brzina zvuka | 13000 m/s | ||||||||||||||||||||||||||||||
| Ostale osobine | |||||||||||||||||||||||||||||||
| Elektronegativnost | 1,57 (Pauling) 1,47 (Alred) | ||||||||||||||||||||||||||||||
| specifična toplota | 1825 J/(kg*K) | ||||||||||||||||||||||||||||||
| specifična provodljivost | 31,3×106 S/m | ||||||||||||||||||||||||||||||
| >toplotna provodljivost | 201 W/(m*K) | ||||||||||||||||||||||||||||||
| I energija jonizacije | 899,5 kJ/mol | ||||||||||||||||||||||||||||||
| II energija jonizacije | 1757,1 kJ/mol | ||||||||||||||||||||||||||||||
| III energija jonizacije | 14848,7 kJ/mol | ||||||||||||||||||||||||||||||
| Najstabilniji izotopi | |||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||
| Tamo gde drugačije nije naznačeno, upotrebljene su SI jedinice i normalni uslovi.
| |||||||||||||||||||||||||||||||
| Objašnjenja skraćenica: zast.=zastupljenost u prirodi, v.p.r.=vreme polu raspada, n.r.=način raspada, e.r.=energija raspada, p.r.=proizvod raspada, | |||||||||||||||||||||||||||||||
Berilij (bos., hrv.) ili Berilijum (srp.; Be, latinski - beryllium) - hemijski element, metal IIA grupe. Njegova rasprostranjenost u gornjim slojevima Zemlje iznosi 0,0002%. Jedini stabilni izotop mu je 9Be.
Berilij je dvovalentan, u prirodi se može naći samo u spoju s drugim elementima, u mineralima. Poznato drago kamenje koje sadrži berilij su beril (zeleni beril nazivamo smaragd, a plavi akvamarin) i krisoberil. Samostalni berilij je čelično sive boje, jak, lagan i krt zemnoalkalijski metal. Prvenstveno se koristi kao dodatak za otvdnjavanje legura, posebno za berilij-bakar, koji ima visoku čvrstoću, nemagnetičan je i ne iskri. Berilij ima vrlo malu gustoću (1,85 puta teži od vode), visoku točku taljenja, visoku toplinsku stabilnost i mali koeficijent topliskog širenja. Idealan je materijal za zrakoplove, koristi se za mlaznice na raketnim motorima i imati će znatan udio u strukturi budućeg svemirskog teleskopa. Ima relativno visoku prozirnost za rendgenske zrake i za ostalo radioaktivno zračenje, pa se dosta koristi kao filter ili prozor kod radioaktivnih primjena, a dosta se koristi i kod pokusa s elementarnim česticama.
Tržišna primjena berilija je veliki izazov zbog otrovnost (posebno udisanjem) prašine koja sadrži berilij. On nagriza tkiva i uzrokuje alergičnu bolest, koja može biti opasna po život, zove se berilioza[1].
Budući da se ne stvara u zvijezdama, berilij je dosta rijedak materijal, i na Zemlji i u svemiru. Za njega se ne zna je li koristan za građu biljaka i životinja.
- ↑ „Berilioza”. Arhivirano iz originala na datum 2015-03-24. Pristupljeno 2015-02-18.