Back Sesium Afrikaans ሴሲየም Amharic Cesio AN सीजियम ANP سيزيوم Arabic سيزيوم ARY سيزيوم ARZ Cesiu AST Sezium Azerbaijani Цезий Bashkir
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Opšti podaci | ||||||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Ime, simbol, atomski broj | Cezijum, Cs, 55 | |||||||||||||||||||||||||||||||||
| Pripadnost skupu | alkalnih metala | |||||||||||||||||||||||||||||||||
| grupa, perioda | IA, 6, | |||||||||||||||||||||||||||||||||
| gustina, tvrdoća | 1879 kg/m3, 0,2 | |||||||||||||||||||||||||||||||||
| Boja | srebrnobela 
| |||||||||||||||||||||||||||||||||
| Osobine atoma | ||||||||||||||||||||||||||||||||||
| atomska masa | 132,90545 u | |||||||||||||||||||||||||||||||||
| atomski radijus | 260 (298) pm | |||||||||||||||||||||||||||||||||
| kovalentni radijus | 225 pm | |||||||||||||||||||||||||||||||||
| van der Valsov radijus | bez podataka | |||||||||||||||||||||||||||||||||
| elektronska konfiguracija | [Xe]6s1 | |||||||||||||||||||||||||||||||||
| e- na energetskim nivooma | 2, 8, 18, 18, 8, 1 | |||||||||||||||||||||||||||||||||
| oksidacioni broj | 1 | |||||||||||||||||||||||||||||||||
| Osobine oksida | jako bazni | |||||||||||||||||||||||||||||||||
| kristalna struktura | regularna prostorno centrirana | |||||||||||||||||||||||||||||||||
| fizičke osobine | ||||||||||||||||||||||||||||||||||
| agregatno stanje | čvrsto | |||||||||||||||||||||||||||||||||
| temperatura topljenja | 301,59 K (28,44 °C) | |||||||||||||||||||||||||||||||||
| temperatura ključanja | 944 K (671 °C) | |||||||||||||||||||||||||||||||||
| molska zapremina | 70,94×10−3 m3/mol | |||||||||||||||||||||||||||||||||
| toplota isparavanja | 67,74 kJ/mol | |||||||||||||||||||||||||||||||||
| toplota topljenja | 2,092 kJ/mol | |||||||||||||||||||||||||||||||||
| pritisak zasićene pare | 2500 Pa | |||||||||||||||||||||||||||||||||
| brzina zvuka | bez podataka | |||||||||||||||||||||||||||||||||
| Ostale osobine | ||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Elektronegativnost | 0,79 (Pauling) 0,86 (Alred) | |||||||||||||||||||||||||||||||||
| specifična toplota | 240 J/(kg*K) | |||||||||||||||||||||||||||||||||
| specifična provodljivost | 4,89×106 S/m | |||||||||||||||||||||||||||||||||
| toplotna provodljivost | 35,9 W/(m*K) | |||||||||||||||||||||||||||||||||
| I energija jonizacije | 375,7 kJ/mol | |||||||||||||||||||||||||||||||||
| II energija jonizacije | 2234,3 kJ/mol | |||||||||||||||||||||||||||||||||
| III energija jonizacije | 3400 kJ/mol | |||||||||||||||||||||||||||||||||
| Najstabilniji izotopi | ||||||||||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Tamo gde drugačije nije naznačeno, upotrebljene su SI jedinice i normalni uslovi.
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Objašnjenja skraćenica: zast.=zastupljenost u prirodi, v.p.r.=vreme polu raspada, n.r.=način raspada, e.r.=energija raspada, p.r.=proizvod raspada, z.e=zarobljavanje elektrona
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||
Cezijum ili cezij (Cs, latinski - caesium) - alkalni metal IA grupe. Ime potiče od latinske reči plavičasto. Mineral cezijuma je polucit (CsAlSi2O6). Zastupljen je u zemljinoj kori u količini od 3 ppm (eng. parts per million). Gori plavo-ljubicastim plamenom.
To je meki, srebrno zlatni alkalijski metal, s talištem na 28 °C, što ga čini jednim od pet metala elemenata koji su tekući na sobnim temperaturama. Budući je cezij alkalijski metal, njegova fizička i kemijska svojstva su slična rubidiju i kaliju. Izuzetno je reaktivan i u doticaju sa zrakom na sobnoj temperaturi ili blago povišenoj temperaturi oksidira i sam se zapali (piroforni metali). Reagira s vodom čak i na −116 °C. Cezij kao stabilni element ima najmanju elektronegativnost (0,79 po Paulingovoj ljestvici) od svih elemenata. Od mnogobrojnih cezijevih izotopa, jedino je cezij-133 stabilan. Proizvodi se uglavnom od minerala polucita. Radioaktivni cezij-137 se dobiva iz radioaktivnog otpada, koji nastaje u nuklearnim reaktorima.
Cezij su 1860. godine otkrili Robert Wilhelm Bunsen i Gustav Kirchhoff (Njemačka). Ime mu dolazi od latinske riječi caesius za nebesko plavu boju. To je veoma mekani, srebrno bijeli metal. Burno reagira s vodom. Na zraku izgara do superoksida (CsO2). Prva manja primjena je bila u elektronskim cijevima (vezanje kisika) i u solarnim ćelijama. 1967. je određena frekvencija cezija-133 izabrana od Međunarodnog sustava mjernih jedinica za određivanje trajanja jedne sekunde, budući se cezij već tada dosta koristio za atomske satove. Radioaktivni izotop cezij-137 ima vrijeme poluraspada oko 30 godina, a koristi se u medicini, industriji i hidrologiji. Iako je cezij srednje otrovan, vrlo je opasan kao metal i njegovi izotopi prestavljaju veliku opasnost za zdravlje, u slučaju radioaktivnog ispuštanja.