Kalaj

Kalaj (50Sn)
In - Sn - Sb   Ge Sn Pb       periodni sistem
Opšti podaci
Pripadnost skupu	slabi metali[1]
grupa, perioda	IVA, 5
gustina, tvrdoća	7310 kg/m3, 1,5
boja	srebrnobela
Osobine atoma
atomska masa	118,710 u
atomski radijus	145 (145) pm
kovalentni radijus	141 pm
van der Valsov radijus	217 pm
elektronska konfiguracija	[Kr]4d105s25p2
e- na energetskim nivoima	2, 8, 18, 18, 4
oksidacioni broj	4, 2
Osobine oksida	amfoterni
Kristalna struktura	tetragonalna
Fizičke osobine
agregatno stanje	čvrsto
temperatura topljenja	505,08 K (231,93 °C)
temperatura ključanja	2875 K (2602 °C)[2]
molska zapremina	16,29×10-3 m³/mol[3]
toplota isparavanja	295,8 kJ/mol
toplota topljenja	7,029 kJ/mol
brzina zvuka	2500 m/s (293,15 K)
Ostale osobine
Elektronegativnost	1,96 (Pauling) 1,72 (Alred)
specifična toplota	228 J/(kg*K)[4]
specifična provodljivost	9,17×106 S/m
toplotna provodljivost	66,6 W/(m*K)
I energija jonizacije	708,6 kJ/mol
II energija jonizacije	1411,8 kJ/mol
III energija jonizacije	2943,0 kJ/mol
IV energija jonizacije	3930,3 kJ/mol
V energija jonizacije	7.456 kJ/mol
Najstabilniji izotopi

Kalaj ili kositar (Sn, latinski stannum, Turski kalay ) - je metal IVA grupe sa atomskim brojem 50. U prirodi se javlja u obliku jedinjenja. Kalaj je hemijski sličan sa susednim elementima 14. grupe, germanijumom i olovom, i ima dva moguća oksidativna stanja, +2 i nešto malo stabilnije +4. Kalaj je 49. element po zastupljenosti i ima više od 10 stablnih izotopa, što je veći broj stabilnih izotopa od bilo kojeg drugog elementa. On je srebrnast, savitljiv metal, koji ne podleže lako oksidaciji na vazduhu. On se uglavnom dobija iz minerala kasiterita, u kome se javlja kao kalaj dioksid, SnO₂.

Njegova prva legura, koja je korišćena u velikim razmerama još od 3000 p.n.e., je bronza. Ona je legura kalaja i bakra. Nakon 600. p.n.e. je proizvođen čist kalaj. Legura sa 85–90% kalaja i primesama bakra, antimona i olova je korišćena za pravljenje stonog posuđa od Bronzanog doba do 20. veka. U današnje vreme kalaj se koristi u obliku mnogobrojnih legura, najpoznatija od kojih je mekana legura kalaja/olova za lemljenje, koja tipično sadrži više od 60% kalaja. Još jedna značajna primena kalaja je u protivkorozivnom oblaganju čelika kalajom. Usled njegove niske toksičnosti, kalajisani metal se često koristi za pakovanje hrane u konzervama, koje su uglavnom napravljene od čelika.

1. ↑ Greška u referenci: Nevaljana oznaka <ref>; nije zadan tekst za reference po imenu binder
2. ↑ Greška u referenci: Nevaljana oznaka <ref>; nije zadan tekst za reference po imenu zhang
3. ↑ Greška u referenci: Nevaljana oznaka <ref>; nije zadan tekst za reference po imenu crc
4. ↑ Greška u referenci: Nevaljana oznaka <ref>; nije zadan tekst za reference po imenu ludwig