Kiseonik

Kiseonik (8O)
N - O - F   O S       periodni sistem
Opšti podaci
Pripadnost skupu	nemetali
grupa, perioda	VIA, 2
gustina, tvrdoća	1,429 kg/m3[1], bd
boja	bezbojan
Osobine atoma
atomska masa	15,9994 u[2]
atomski radijus	60 (48) pm
kovalentni radijus	73 pm
van der Valsov radijus	152 pm
elektronska konfiguracija	[He]2s22p4
e- na energetskim nivoima	2, 6
oksidacioni broj	±2, 1
Osobine oksida	nema
Kristalna struktura	regularna
Fizičke osobine
agregatno stanje	gasovito
temperatura topljenja	50,35 K (-222,8 °C)
temperatura ključanja	90,18 K (-182,97 °C)
molska zapremina	17,36×10-3 m³/mol
toplota isparavanja	3,4099 kJ/mol[3]
toplota topljenja	0,22259 kJ/mol
brzina zvuka	317,5 m/s (293 K)
Ostale osobine
Elektronegativnost	3,44 (Pauling) 2,50 (Alred)
specifična toplota	920 J/(kg*K)
specifična provodljivost	bez podataka
toplotna provodljivost	0,02674 W/(m*K)
I energija jonizacije	1313,9 kJ/mol
II energija jonizacije	3388,3 kJ/mol
III energija jonizacije	3388,3 kJ/mol
IV energija jonizacije	7469,2 kJ/mol
Najstabilniji izotopi

Kiseonik ili kisik ili oksigen (latinski oxygenium, iz grčkog ὀξύς ‚oxys‘, oštar, kiseo i γεννάω ‚gen-‘ koji stvara, odnosno onaj koji stvara kiselinu) jeste hemijski element koji se označava simbolom O i ima atomski broj 8. U periodnom sistemu nalazi se u šestoj glavnoj grupi, odnosno pripada halkogenim nemetalima. On je najrasprostranjeniji element u Zemljinoj kori sa udjelom od 48,9%^[4] do 49,4%^[5], odnosno oko 30% po masenom udjelu,^[6] po čemu je poslije željeza drugi po rasprostranjenosti. Također čini i 20,8% Zemljine atmosfere.

U elementarnom obliku kisik se pretežno javlja kao kovalentni homodimer, tj. kao spoj iz dva atoma sumarne formule O₂, što označava molekularni kisik, dioksigen ili dikisik. On je bezbojan gas bez mirisa i okusa, a u čistom zraku ga ima oko 20,942%. Neophodan je za sagorijevanje i koroziju. Potreban je za život gotovo svih živih bića na Zemlji. Stvaraju ga biljke u procesu fotosinteze, ali ga i same troše za disanje, mada ne toliko koliko ga proizvedu fotosintezom. Za disanje biljke uzimaju kisik direktno iz zraka ili resorpcijom iz vode (rastvoreni kisik). U visokim koncentracijama kisik je za većinu živih bića otrovan. Metastabilni, vrlo reaktivni alotropski oblik kisika sa tri atoma kisika O₃ naziva se ozon.

Atomarni kisik, odnosno kisik u obliku slobodnih, pojedinačnih atoma je stabilan samo pod ekstremnim uslovima, naprimjer u vakuumu u svemiru ili u vrelim atmosferama zvijezda. On ima određeni značaj kao međuproizvod u mnogim reakcijama u hemiji atmosfere.

Stabilni izotopi su mu ¹⁶O, ¹⁷O i¹⁸O

1. ↑ Greška u referenci: Nevaljana oznaka <ref>; nije zadan tekst za reference po imenu gestis
2. ↑ Greška u referenci: Nevaljana oznaka <ref>; nije zadan tekst za reference po imenu iupac
3. ↑ Greška u referenci: Nevaljana oznaka <ref>; nije zadan tekst za reference po imenu zhang
4. ↑ Greška u referenci: Nevaljana oznaka <ref>; nije zadan tekst za reference po imenu rompp
5. ↑ Greška u referenci: Nevaljana oznaka <ref>; nije zadan tekst za reference po imenu binder
6. ↑ Greška u referenci: Nevaljana oznaka <ref>; nije zadan tekst za reference po imenu geolog