New York

Za ostale upotrebe, v. New York (razvrstavanje).

New York
Središnji dio Manhattana
Zastava
Osnovni podaci
Država	Sjedinjene Američke Države
Gradonačelnik	Eric Adams
Savezna država	New York
Stanovništvo
Stanovništvo (2010.)	8.175.133
Geografija
Koordinate	40°40′00″N 74°00′00″W / 40.666667°N 74°W / 40.666667; -74
Vremenska zona	UTC-5, leti UTC-4
Nadmorska visina	6 m
Površina	800,31 km²
New York New York (Sjedinjenih Država)
Ostali podaci
Pozivni broj	212, 646, 917 za Manhattan 347, 718 za druge dijelove grada
FIPS kod	36-51000
Web-stranica	www.nyc.gov

New York [nuː ˈjɔɹk], grad u američkoj saveznoj državi New York. Po popisu stanovništva iz 2010. u njemu je živelo 8.175.133 stanovnika.^[1] U gradskoj aglomeraciji živi 22.313.756 ljudi (procjena 1. siječnja 2005). Kako bi ga se razlikovalo od savezne države New York, u Americi se često naziva New York City. Nadimak grada je Big Apple (Velika jabuka).

Danas obuhvaća, osim Manhattana, i četvrti (boroughs) Bronx, Brooklyn, Queens i Staten Island. Metropolitansko područje New Yorka spada u gospodarski najznačajnije regije svijeta. U gradu se nalaze brojne arhitekturne znamenitosti, 500 galerija, oko 150 muzeja, više od 100 kazališta te više od 17.000 restorana.

Njujork se prvobitno zvao Novi Amsterdam, a 1664. godine Englezi su mu dali ime Njujork (Novi Jork) u čast vojvode od Jorka. Njujork je jedan od najvećih gradova sveta, i sedište je velikih muzeja, galerija, međunarodnih korporacija i berzi. Grad je i sedište svih međunarodnih ambasada pri Ujedinjenim nacijama, čije se sedište takođe nalazi u Njujorku. Po popisu stanovništva iz 2010. u njemu je živelo 8.175.133 stanovnika,^[2] na 800 km². Njujork je najgušće naseljeni među većim gradovima u SAD. Blizu 800 jezika je u upotrebi,^[3] što ga svrstava na prvo mesto među gradovima sveta po jezičkoj raznovrsnosti.^[4][5] Prema procenama iz 2012. godine na širem gradskom području živi približno 19,8 miliona stanovnika.

Današnji simboli Njujorka su: Vol strit, Kip slobode (poklon Francuske, podignut je 1886), Bruklinski most (koji spada u najveće i najduže mostove sveta i spaja Menhetn i Bruklin), Empajer stejt bilding, Krajsler zgrada itd. Tu je bio i Svetski trgovinski centar, koji je srušen 11. septembra 2001. u terorističkom napadu. Poznata mesta su i Peta avenija, Tajms skver, Sentral park, Metropoliten muzej i Brodvej, bulevar koji se proteže od juga do severa Menhetna, a u čijem centralnom delu (Midtown) se nalaze mnoga pozorišta.

Grad Njujork se nalazi u državi Njujork. Uže gradsko jezgro se sastoji iz pet gradskih opština: Bruklin, Bronks, Menhetn, Kvins, i Staten Ajland — od kojih bi svaka bila velegrad da se ne nalazi u Njujorku. One su se ujedinile u jedan grad 1898. godine.^[6]

U gradu se nalaze brojni univerziteti i koledži,^[7] među kojima su najpoznatiji: Univerzitet Columbia, Njujorški univerzitet, Rokfelerov univerzitet, koji se nalaze među prvih 35 u svetu.^[8]

Kada je Njujork preuzet od Holanđana, promenjen mu je prvobitni naziv, Novi Amsterdam, u Njujork, po engleskom vojvodi od Jorka i Olbenija (koji je bio brat engleskog kralja Charlesa II), 1664. Njujork je bio engleska kolonija, dok nije stekao nezavisnost, 4. jula 1776.^[9]

1. ↑ „New York Trend Report 2: State and Complete Places”. Pristupljeno 20. 12. 2012. ^{[mrtav link]}
2. ↑ „New York Trend Report 2: State and Complete Places”. Arhivirano iz originala na datum 2013-01-16. Pristupljeno 21. 12. 2012. 
3. ↑ 800 jezika se govori u Njujorku, Pristupljeno 1.11.2013.
4. ↑ Izgubljeni jezici Pristupljeno 1.11.2013
5. ↑ The Economist Pristupljeno 1.11.2013
6. ↑ Ujedinjenje gradskih oblasti Pristupljeno 1.11.2013
7. ↑ Njujorški koledži i univerziteti Pristupljeno 3.11.2013
8. ↑ [1] Arhivirano 2019-03-11 na Wayback Machine-u Šangajska lista za 2013. godinu
9. ↑ State Symbols USA “New York State Name Origin Arhivirano 2015-03-27 na Wayback Machine-u”.