Publije Valerije Publikola

Publije Valerije Publikola ili Poplikola (Publius Valerius Publicola ili Poplicola), (u. 503. pne.) bio je rimski plemić, političar i državnik, najpoznatiji je po tome što je bio konzul, odnosno kolega Lucija Junija Bruta prvog konzula i osnivača Rimske Republike.

Publije Valerije je pripadao rodu Valerija, plemića sabinskog porijekla koji su se u Rimu naselili pod vladavinom sabinskog kralja Tita Tacija sredinom 8. vijeka pne. Njegova je porodica bila bogata i ugledna, ali i sklona dobrotvornom radu među plebsom, zbog čega je Publije Valerije i dobio nadimak "Publicola" (grubo prevedeno "Prijatelj naroda").

Kada su godine 510. pne. Lucije Junije Brut i Lucije Tarkvinije Kolatin svrgnuli kralja Tarkvinija Oholog i ustanovili republiku, Publikola je očekivao da će biti izabran za konzula zajedno s Brutom. Kada je izabran Kolatin, Publikola je bio razočaran i povukao se iz politike. To su nastojali iskoristiti doušnici prognanog Tarkvinija i nagovoriti ga da pomogne u kontrarevoluciji i restauraciji monarhije. Publikola ne samo da je to odbio, nego je uz pomoć svog roba Vindicija razotkrio druge zavjerenike, uključujući pripadnike uglednih porodica Aquilla, pa čak i Brutovu djecu. Publikola je bio jedan od glavnih svjedoka na suđenju tokom na kraju kojeg su zavjerenici osuđeni i pogubljeni.

Kolatin se tada suočio sa sve većim nezadovoljstvom zbog toga što pripada omraženom klanu Tarkvinija, te je pristao povući se iz Rima. Na njegovo je mjesto izabran Publikola.

Godine 509. pne. Brut je umro, i Publikola mu je priredio veličanstveni pogreb. Potom je neko vrijeme Publikola kao konzul vladao sam te je sagradio velebnu palaču na Velijskom brdu. Kada su ga Rimljani to shvatili kao znak da želi postati kraljem, Publikola je dao srušiti palaču za jednu noć.

Potom je u nekoliko mandata izabran za konzula te je proveo niz važnih reformi. Tako je imenovan je cijeli niz novih članova Senata, čiji se broj bio smanjio usred Tarkvinijeve strahovlade i revolucije; svaki Rimljanin je dobio pravo da se imenuje konzulom, a na odluke konzula se moglo žaliti; svaki pokušaj uspostave monarhije se mogao kazniti smrću od ruke bilo kojeg Rimljanina (čime su kasnije Osloboditelji pravdali ubistvo Cezara); siromašni građani su oslobođeni poreza, a patriciji su za iste zločine bili kažnjavani strože od plebejaca.

Publikoline mandate je obilježio rat s Porsenom, moćnim kraljem etrurskog glada Kluzija koji je želio vratiti svog rođaka Tarkvinija na vlast. Publikola je bio ranjen u okršajima i nije mogao spriječit Porsenu da opsjedne grad. Međutim, Porsena je, impresioniran hrabrošću Rimljana kao što su Horacije Koklo i Mucije Scevola, oko godine 507. pne. pristao odustati od opsade, te se zadovoljio uzimanjem talaca među kojima je bila Publikolina kći Valerija.

Godine 506. pne. došlo je do rata Rima sa Sabinjanima. Publikola je iz njega izašao kao pobjednik, a zahvalni građani su mu sagradili kuću na Palatinu. Godinu kasnije su Sabinjani počeli dogovorati proturimsku koaliciju s Latinskim savezom. Publikola je ovaj put reagirao diplomatski, privukavši na svoju stranu sabinskog velmožu Atija Klausa koji je s 5.000 pristaša došao u Rim i postao praotac uglednog klana Klaudijevaca.

Kada je Publikola godine 503. pne. umro, ispostavilo se kako nema novaca. Troškovi pogreba su namireni tako što je svaki građanin dao jedan quadrans. Publikola je sahranjen na Velijskom brdu - unutar zidova grada - te tako stvorio presedan za povlasticu koju će koristiti članovi njegovog klana.

Publikola je, slično kao i Brut, zbog svojih državničkih vrlina u 18. vijeku postao uzorom za pristaše tadašnje republikanske ideologije. Ideolozi američke revolucije Alexander Hamilton, James Madison i John Jay su mu odali počast tako što svoje znamenite Federalističke spise izdali pod zajedničkim pseudonimom "Publius".