Veji

Veji (latinski: Veii) je u drevno doba bio važan etruščanski grad 16 km sjeverozapadno od Rima u Italiji; njegovo nalazište se nalazi u suvremenoj komuni Formello, u Provinciji Rim.

Veji su bili najbogatiji grad Etrurske lige, na južnoj granici Etrurije. Kao etruščanski grad najbliži Rimu, bio je dugo u ratu s Rimom. Prema rimskoj analističkoj tradiciji, Rim je s Vejima vodio dugačak i težak rat koji je trajao deset godina (406–396. st. e.). Međutim, izgleda da su analistički prikazi ovoga rata modelovani prema mitskom trojanskom ratu. Posle osvajanja Veja, njegova boginja-zaštitnica, "kraljica Junona", bila je svečano pozvana da pređe u Rim. Teritorija grada bila je pripojena Rimu, čime se rimska teritorija uvećala za 84 odsto, zbog čega su u to vreme stvorene četiri nove seoske tribe. Tokom rata sa etrurskim gradom Fidenom (437–426. st. e.) i ovog rata s Vejima Rim je uvećao broj vojnih tribuna s konzulskom vlašću sa tri na četiri, a zatim sa četiri na šest. Rim je 406. god. st. e. uveo vojničku platu, a 403. god. st. e. je uvećao svoju konjicu. Osvajanje Veja otvorilo je Rimljanima put ka južnoj Etruriji.

Mnogo kasnije Livija je, prema Svetoniju, u Vejima imala imanje. Veji su bili poznati po zbirci statua uključujući kip Tiberija (danas u Vatikanu), i Apolonu iz Veja (danas Nacionalnom etrurskom muzeju).

Grad je nakon antičkog doba naputen i postao zaboravljen sve dok ga u 17. vijeku nije otkrio antikvar Raphael Fabretti. Ostaci Veja danas leže u blizini otoka Isola Farnese.

Van ostataka grada se nalaze ostaci građevine za koju se smatra da je hram. Također su pronađeni tumuli i grobovi uklesani u stijenu. Najpoznatija je Grotta Campana, otkrivena godine 1843, komorni grob s najstarijim poznatim etruščanskim freskama. Uz to postoje dugi tuneli koji vode u gradski humak, što može potvrditi Livijeve navode o rimskoj pobjedi u bitki kod Veja.