Republika

Një republikë, e bazuar në frazën latine res publica ("çështje publike"), është një shtet në të cilin pushteti politik qëndron tek publiku dhe përfaqësuesit e tij - në kontrast me një monarki. ^[1][2]

Përfaqësimi në një republikë mund ose nuk mund të zgjidhet lirisht nga qytetaria e përgjithshme. Në shumë republika historike, përfaqësimi ka qenë i bazuar në statusin personal dhe roli i zgjedhjeve ka qenë i kufizuar. Kjo mbetet e vërtetë edhe sot; ndër 159 shtetet që përdorin fjalën "republikë" në emrat e tyre zyrtarë që nga 2017 , dhe shtetet e tjera të konstituuara zyrtarisht si republika, janë shtete që kufizojnë ngushtësisht të drejtën e përfaqësimit dhe procesin e zgjedhjes.

Termi zhvilloi kuptimin e tij modern në lidhje me kushtetutën e Republikës së lashtë Romake, që zgjati nga përmbysja e mbretërve në 509 para Krishtit deri në krijimin e Perandorisë në 27 para Krishtit. Kjo kushtetutë karakterizohej nga një Senat i përbërë nga aristokratë të pasur që kishin ndikim të rëndësishëm; disa asamble popullore të të gjithë qytetarëve të lirë, që zotërojnë pushtetin për të zgjedhur magjistratë dhe për të miratuar ligje; dhe një sërë magjistratesh me lloje të ndryshme të autoritetit civil dhe politik.

Më shpesh një republikë është një shtet i vetëm sovran, por ka edhe entitete shtetërore nënkombëtare që quhen republika, ose që kanë qeveri që përshkruhen si republikane në natyrë.

1. ^ "Republic | Definition of Republic by the Oxford English Dictionary". Oxford English Dictionary (në anglisht). Marrë më 2022-05-10. A state in which power rests with the people or their representatives; specifically a state without a monarchy. Also: a government, or system of government, of such a state; a period of government of this type. The term is often (especially in the 18th and 19th centuries) taken to imply a state with a democratic or representative constitution and without a hereditary nobility, but more recently it has also been used of autocratic or dictatorial states not ruled by a monarch. It is now chiefly used to denote any non-monarchical state headed by an elected or appointed president.
2. ^ "Definition of Republic". Merriam-Webster Dictionary (në anglishte amerikane). Marrë më 2017-02-18. a government having a chief of state who is not a monarch