Canada | |
---|---|
Salawikain: A mari usque ad mare "Mula dagat sa dagat" | |
Kabisera | Ottawa 45°25′29″N 75°41′42″W / 45.42472°N 75.69500°W |
Pinakamalaking lungsod | Toronto 43°44′30″N 79°22′24″W / 43.74167°N 79.37333°W |
Wikang opisyal | |
Katawagan | Canadyano |
Pamahalaan | Pederal at parlamentaryong monarkiyang konstitusyonal |
• Monarko | Carlos III |
Mary Simon | |
Justin Trudeau | |
Lehislatura | Parliament |
• Mataas na Kapulungan | Senate |
• Mababang Kapulungan | House of Commons |
Kasarinlan mula sa Reyno Unido | |
July 1, 1867 | |
December 11, 1931 | |
April 17, 1982 | |
Lawak | |
• Total area | 9,984,670 km2 (3,855,100 mi kuw) (2nd) |
• Katubigan (%) | 11.76 (2015)[1] |
• Total land area | 9,093,507 km2 (3,511,023 mi kuw) |
Populasyon | |
• Pagtataya sa 2023 Q3 | 40,097,761[2] (37th) |
• Senso ng 2021 | 36,991,981[3] |
• Densidad | 4.2/km2 (10.9/mi kuw) (236th) |
KDP (PLP) | Pagtataya sa 2023 |
• Kabuuan | $2.378 trillion[4] (15th) |
• Bawat kapita | $59,813[4] (28th) |
KDP (nominal) | Pagtataya sa 2023 |
• Kabuuan | $2.117 trillion[4] (9th) |
• Bawat kapita | $53,246[4] (18th) |
Gini (2018) | 30.3[5] katamtaman |
TKP (2021) | 0.936[6] napakataas · 15th |
Salapi | Canadian dollar ($) (CAD) |
Sona ng oras | UTC−3.5 to −8 |
• Tag-init (DST) | UTC−2.5 to −7 |
Ayos ng petsa | yyyy-mm-dd (AD)[7] |
Gilid ng pagmamaneho | right |
Kodigong pantelepono | +1 |
Internet TLD | .ca |
Ang Canada ay bansa sa Hilagang Amerika, ang pinakahilaga sa buong mundo, at ang pangalawang pinakamalaki sa sukat, kasunod ng Rusya at mga 58.4% nang kalawakan ng Rusya o mga 26.4 beses nang kalakihan ng Hapon. Ang Canada ay naging tirahan ng mga Aborihinal bago dumating ang mga Briton at Pranses noong ika-15 siglo. Pagkatapos ng Digmaan ng Pitong Taon ang Prasya ang isinuko halos lahat ng mga kolonya nila sa Hilagang Amerika.
Ang mga opisyal na wika ng Canada ay Ingles at Pranses. Sa teritoryo ng Nunavut, naging opisyal din ang Inuit (Inuktitut at Inuinnaqtun), bukod sa Ingles at Pranses. Mahigit nang 630 ang bilang ng mga opisyal na gobyerno o banda ng mga Aborihinal na di Inuit o di Métis (Mestiso nila).
Sa kabuuan, nakakalat ang populasyon ng Canada sa ilang mga pook. Ang karamihan ng lupa ng Canada ay puno ng kagubatan at tundra. Higit sa 80% ng populasyon ng Canada ay nakatira sa mga siyudad, at 70% ay nakatira sa loob ng 100 kilometro mula sa border sa timog. Nag-iiba ang klima ng Canada ayon sa lugar, mula sa klimang Artiko sa hilaga, hanggang sa mainit na tag-araw sa timog na may apat na pana-panahon.
Nakatira ang mga ibang klase ng mga Aborihinal sa Canada ng libo-libong taon bago ngayon. Nagsimula ng mga expedisyon ang taga-Europa sa silangang baybayin ng Canada sa higit ng mga Viking sa ika-11 siglo, at sa ika-15 siglo, tinaya ni Jacques Cartier ang Golpo ng Saint Lawrence. Sa 5 Agosto 1583, tinatag ng mga Ingles ang kolonya ng Newfoundland. Sinundan ito ng mga ibang kolonya ng Pransiya at Inglaterra sa Nova Scotia, sa lambak ng Ilog Saint Lawrence, at sa tangway ng Labrador. Sa wakas ng mga labanang kagaya ng War of Spanish Succesion (1714), French and Indian War (1758), at ng American Revolutionary War (1753), nawala at nanalo ang Britanya ng mga lupang tumutugma sa teritoryo ng Canada ngayon. Sa 1 Hulyo 1867, naging Dominion ng Canada ang tatlong probinsya. Siniguro ang soberanya nito ng Balfour Declaration sa 1926, ng Statute of Westminster sa 1931, at ng Canada Act sa 1982.
Ang kasaysayang moderno ng Canada ay minarka ng pagpalawak ng teritoryo, ng paghahanap ng ginto, at ng partisipasyon sa Unang Digmaang Pandaigdig. Nabagsak ang ekonomiya ng Canada sa Matinding Depresyon, ngunit bumangon sa Ikalawang Digmaang Pandaigdig, kung saan ang Canada ay naging isa sa mga nanalo bilang isa sa mga Allies.
Sa 2015, ang Canada ay ang ikalabinlimang kapantayan ng lakas ng pagbili (KLP) na pinakamataas sa buong mundo, at nasa ikalabindalawang posisyong pinakamataas sa Talatuntunan ng Kaunlarang Pantao. Miyembro ang Canada sa ilang mga multilateral organizations, kasama ng Nagkakaisang Bansa, Organizasyon ng Tratado ng Hilagang Atlantiko, ang G7 (dating kilala bilang G8), Group of Ten, ang Pangkat ng Dalawampu (P20), North American Free Trade Agreement (NAFTA), at ng Asia-Pacific Economic Cooperation (APEC).
{{cite web}}
: CS1 maint: date auto-translated (link)
{{cite web}}
: CS1 maint: date auto-translated (link)
{{cite web}}
: CS1 maint: date auto-translated (link)
{{cite web}}
: CS1 maint: date auto-translated (link)
{{cite web}}
: CS1 maint: date auto-translated (link)
{{cite web}}
: CS1 maint: date auto-translated (link)
{{cite book}}
: CS1 maint: date auto-translated (link) The dd/mm/yy and mm/dd/yy formats also remain in common use; see Date and time notation in Canada.