Back Alabama Afrikaans Alabama ALS አላባማ Amharic Alabama AN Alabama ANG ألاباما Arabic ܐܠܒܐܡܐ ARC ألاباما ARY الاباما ARZ Alabama AST
| Alabama | |
|---|---|
 Bayrak  Mühür | |
 | |
| Ülke |  Amerika Birleşik Devletleri |
| Başkent | Montgomery |
| En büyük şehir | Huntsville |
| İdare | |
| • Vali | Kay Ivey (R) |
| • Vali vekili | Will Ainsworth |
| • Üst meclis | Alabama Senatosu |
| • Alt meclis | Alabama Temsilciler Meclisi |
| • Senatörler | Tommy Tuberville (R) Katie Britt (R) |
| Yüzölçümü | |
| • Toplam | 135,765 km² |
| • Kara | 131,426 km² (50,743 mil²) |
| • Su | 4,338 km² (1,674 mil²) |
| Rakım | 150 m |
| En yüksek nokta | 735,5 m (24.130 ft) |
| En alçak nokta | 0 m (0 ft) |
| Nüfus (2020)[1] | |
| • Toplam | 5,024,279 |
| • Yoğunluk | 38,4/km² |
| Zaman dilimi | UTC-06.00 |
| • Yaz (YSU) | UTC-05.00 |
| ISO 3166 kodu | US-AL |
Resmî site alabama.gov | |
Alabama (/ˌæləˈbæmə/), Amerika Birleşik Devletleri'nin Güneydoğu bölgesinde, kuzeyde Tennessee; doğuda Georgia; güneyde Florida ve Meksika Körfezi; ve batıda Mississippi ile sınırlanan bir eyalettir. Alabama, ABD eyaletleri arasında yüzölçümü bakımından en büyük 30. ve en kalabalık 24. eyalettir.[2][3] Alabama, toplam 1.500 mil (2.400 km) iç su yolu ile tüm eyaletler arasında en fazla iç su yoluna sahip olan eyalettir.[4]
Alabama, eyalet kuşundan sonra Sarıçekiç Eyaleti olarak adlandırılır. Alabama aynı zamanda "Dixie'nin Kalbi" ve "Pamuk Eyaleti" olarak da bilinir. Eyaletin ağacı longleaf çamı, eyaletin çiçeği ise kamelyadır. Alabama'nın başkenti Montgomery, nüfus ve yüzölçümü bakımından en büyük şehri ise Huntsville'dir.[5] En eski şehri, 1702 yılında Fransız sömürgeciler tarafından Fransız Louisiana'sının başkenti olarak kurulan Mobile'dir.[6] Greater Birmingham, Alabama'nın en büyük metropol alanı ve ekonomik merkezidir.[7]
Başlangıçta birçok yerli kabileye ev sahipliği yapan bugünkü Alabama, on altıncı yüzyıldan başlayarak on sekizinci yüzyılın başlarında Fransızların eline geçene kadar bir İspanyol bölgesiydi. İngilizler bölgeyi 1763 yılında kazandı ve Amerikan Devrim Savaşı'nda kaybetti. İspanya Mobile'i 1813 yılına kadar İspanyol Batı Florida'sının bir parçası olarak elinde tuttu. Aralık 1819'da Alabama bir eyalet olarak tanındı. Antebellum döneminde Alabama önemli bir pamuk üreticisiydi ve Afro-Amerikan köle emeğini yaygın olarak kullanıyordu. Eyalet 1861 yılında Amerika Birleşik Devletleri'nden ayrılarak Montgomery'nin ilk başkenti olduğu Amerika Konfedere Devletleri'nin bir parçası haline geldi ve 1868 yılında yeniden Birliğe katıldı. Amerikan İç Savaşı'nın ardından Alabama, kısmen tarım ve birkaç nakit ürünün eyalet ekonomisinin ana itici gücü olması nedeniyle onlarca yıl ekonomik zorluklar yaşayacaktı. Diğer eski köleci eyaletlere benzer şekilde, Alabamalı yasa koyucular 19. yüzyılın sonlarından 1960'lara kadar Afrikalı Amerikalıları ve Alabama'nın Fransız Kreol nüfusunu haklarından mahrum eden ve ayrımcılığa maruz bırakan Jim Crow yasalarını uygulamışlardır.
20. yüzyılın başlarında, büyük sanayilerin ve şehir merkezlerinin büyümesine rağmen, beyaz kırsal çıkarlar 20. yüzyılın ortalarına kadar eyalet yasama meclisine hakim olmuştur. Bu süre zarfında, kentsel çıkarlar ve Afrikalı Amerikalılar belirgin bir şekilde yeterince temsil edilmedi. Selma'dan Montgomery'ye yürüyüş gibi yüksek profilli olaylar, eyaleti 1950'lerde ve 1960'larda sivil haklar hareketinin önemli bir odak noktası haline getirdi. İkinci Dünya Savaşı sırasında ve sonrasında Alabama, eyalet ekonomisinin yeni endüstrilerle çeşitlenmesiyle büyüdü. NASA'nın Huntsville'deki Marshall Uzay Uçuş Merkezi, havacılık ve uzay endüstrisini geliştirerek Alabama'nın 20. yüzyılın ortalarından sonlarına kadar ekonomik büyümesine yardımcı olacaktır. Alabama'nın 21. yüzyıldaki ekonomisi otomotiv, finans, turizm, imalat, havacılık, maden çıkarma, sağlık, eğitim, perakende ve teknolojiye dayanmaktadır.[8]
Eyaletin coğrafyası çeşitlilik gösterir; kuzeyde dağlık Tennessee Vadisi, güneyde ise tarihsel olarak önemli bir liman olan Mobile Körfezi yer alır. Siyasi olarak, Derin Güney'in bir parçası olan Alabama, ağırlıklı olarak muhafazakar bir eyalettir ve Güney kültürüyle tanınır. Alabama'da özellikle Alabama Üniversitesi, Auburn Üniversitesi, Alabama A&M Üniversitesi, Alabama Eyalet Üniversitesi, Troy Üniversitesi, Güney Alabama Üniversitesi ve Jacksonville Eyalet Üniversitesi gibi okullarda üniversite düzeyinde oynanan Amerikan futbolu eyalet kültürünün önemli bir parçasıdır.
- ^ Bureau, US Census (26 Nisan 2021). "2020 Census Apportionment Results" (PDF). The United States Census Bureau. 26 Nisan 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Nisan 2021.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 17 Aralık 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Aralık 2022.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 24 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Aralık 2022.
- ^ "Alabama Transportation Overview" (PDF). Economic Development Partnership of Alabama. 13 Kasım 2018 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ocak 2017.
- ^ "Huntsville rockets past Birmingham in Census, now Alabama's largest city". al (İngilizce). 12 Ağustos 2021. 12 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ağustos 2021.
- ^ Thomason, Michael (2001). Mobile: The New History of Alabama's First City. Tuscaloosa: University of Alabama Press. ss. 2-21. ISBN 978-0-8173-1065-3.
- ^ "Alabama's largest county looks to continue economic development momentum". 31 Ağustos 2018. 21 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Eylül 2020.
- ^ "Alabama Occupational Projections 2008–2018" (PDF). Alabama Department of Industrial Relations. State of Alabama. 17 Ocak 2013 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Eylül 2012.