Back Demokratiese Republiek van Azerbeidjan Afrikaans جمهورية أذربيجان الديمقراطية Arabic Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti Azerbaijani آذربایجان خالق جومهوریتی AZB Азербайджанская Дэмакратычная Рэспубліка Byelorussian Демократична република Азербайджан Bulgarian Republik Demokratel Azerbaidjan Breton Azerbejdžanska Demokratska Republika BS República Democràtica de l'Azerbaidjan Catalan کۆماری دیموکراتیی ئازەربایجان CKB
Azerbaycan Halk Cumhuriyeti آزربایجان خلق جومهوریتی Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1918-1920 | |||||||||
 Arma
| |||||||||
Slogan !بیر کره یوکسلن بایراق، بیر داها ائنمز Bir kərə yüksələn bayraq bir daha enməz! Bir kere yükselen bayrak bir daha inmez! | |||||||||
 Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti Dışişleri Bakanlığı tarafından 1919 Paris Barış Konferansında sunulan resmi haritanın renkli versiyonu. | |||||||||
| Başkent | Gence (Eylül 1918'e kadar) Bakü | ||||||||
| Yaygın dil(ler) | Türkçe | ||||||||
| Demonim | Azerbaycanlı | ||||||||
| Hükûmet | Üniter parlamenter cumhuriyet | ||||||||
| Başbakan | |||||||||
| |||||||||
| Meclis Başkanı | |||||||||
| |||||||||
| Yasama organı | Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti Millî Şûrası | ||||||||
| Tarihçe | |||||||||
| |||||||||
| Yüzölçümü | |||||||||
| 1918 | 99.908,87 km2 | ||||||||
| Nüfus | |||||||||
| |||||||||
| Para birimi | Azerbaycan manatı | ||||||||
| |||||||||
| Günümüzdeki durumu | Azerbaycan Ermenistan Gürcistan | ||||||||
| Makale serilerinden |
 |
Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti,[1][2] Azerbaycan Halk Cumhuriyeti[3] veya kısaca Azerbaycan Cumhuriyeti (Azerice: Azərbaycan Demokratik Respublikası, Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti), Doğu Kafkasya'da yerleşmiş ve yüzölçümü 147.629[4] km2 olan, Müslüman ve Türk toplumlarında kurulan ilk[5] laik ve demokratik devlet.[6] Nüfusu 2 milyon kişiye[7] ulaşan cumhuriyetin sınırları kuzeyde Kuzey Kafkasya Cumhuriyeti, kuzeybatıda Gürcistan Demokratik Cumhuriyeti, batıda Ermenistan Demokratik Cumhuriyeti ve güneyde İran'la belirlenmiştir. Azerbaycan'da en büyük şehir olan Bakü'nün Bolşevik Bakü Sovyeti'nin kontrolünde olması nedeniyle, AHC'nin geçici başkenti Gence olmuştur.
Millî Şûra'nın ilk toplantısı 28 Mayıs 1918'de yapıldı ve Azerbaycan'ın bağımsız bir devlet ilan edilmesi için tarihi bir karar alındı. Böylece, 100 yılı aşkın bir aradan sonra, Doğu ve Güney Kafkasya'da Azerbaycan'ın millî devleti yeniden tesis edildi. Aynı toplantıda, yeni bir demokratik devletin kurulması gerçeğini yasal olarak belirleyen "Azerbaycan'ın Bağımsızlığı Yasası" kabul edildi.[8][9]
Devlet gücü üç koldan oluşuyordu: Azerbaycan parlamentosu, hükûmet ve yargı. Devlet, kanunlar ve parlamento tarafından kabul edilen kararlarla yönetiliyordu. Çok az sayıda halk da dâhil olmak üzere Azerbaycan topraklarında yaşayan tüm halklar, milletvekilleri tarafından parlamentoda temsil edildi. Yürütme gücü hükûmete aitti. Hükûmet parlamentoya karşı sorumluydu. Azerbaycan Halk Cephesi hükûmeti 28 Mayıs - 16 Haziran 1918 tarihleri arasında Tiflis'te (Gürcistan), 16 Haziran - 17 Eylül tarihleri arasında Gence'de ve 17 Eylül - 28 Nisan 1920 tarihleri arasında Bakü'de faaliyet gösterdi. Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti, Paris Barış Konferansı kararıyla bağımsız bir devlet olarak tanındı. Dünyanın birçok ülkesiyle büyükelçilik ve misyon düzeyinde diplomatik ilişkiler kurdu, ikili ve çok taraflı anlaşmalar yaptı. Halk Cephesi de bağımsız bir yargının kurulması için önemli adımlar attı.
Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti, uluslararası hukuk normlarını büyük ölçüde ihlal eden RSFSR'nin askerî müdahalesi sonucunda 28 Nisan 1920'de ortadan kaldırıldı. Kuzey Azerbaycan Bolşevik birlikleri tarafından işgal edildi ve tekrar Rusya'ya boyun eğdirildi. 1991 yılında Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği'nin dağılması sonucunda Azerbaycan halkı Kuzey Azerbaycan'da devlet bağımsızlığına kavuşmuştur. Azerbaycan Cumhuriyeti, Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti'nin halefi ve varisidir.
- ^ ASAM[ölü/kırık bağlantı]
- ^ Hasan Kanbolat, "Türiye-Azerbaycan-KKTC", Stratejik Analiz Kasım '05[ölü/kırık bağlantı]
- ^ Yüceer, Nâsır (1996). Birinci Dünya Savaşı'nda Osmanlı ordusu'nun Azerbaycan ve Dağıstan harekâtı: Azerbaycan ve Dağıstan'ın bağımsızlığını kazanması, 1918. Genelkurmay Basımevi. s. 31. ISBN 975-409-075-0, ISBN 978-975-409-075-8. 22 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mayıs 2009.
...bir devlet olarak ortaya çikan Azerbaycan Halk Cumhuriyeti'nde...
- ^ Azerbaijan, Republic of., page 866 // Collier's New Encyclopedia: A Loose–leaf and Self–revising Reference Work. In ten volumes with 515 Illustrations and Ninety–six Maps. Volume one. Editor in Chief: Francis J. Reynolds. New York: P. F. Collier & Son Company, 1921, 498 pages.
- ^ Swietochowski, Tadeusz (1995). Russia and Azerbaijan: A Borderland in Transition (İngilizce). Columbia University Press. ISBN 0-231-07068-3, ISBN 978-0-231-07068-3. 3 Eylül 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mayıs 2009.
- ^ "Üçüncü Uluslararası Atatürk Sempozyumu. Atatürk Araştırma Merkezi". 3 Eylül 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Temmuz 2009.
- ^ Swietochowski, Tadeusz (2004). Russian Azerbaijan, 1905-1920: The Shaping of a National Identity in a Muslim Community (İngilizce). Cambridge University Press. ISBN 0-521-52245-5, ISBN 978-0-521-52245-8. 13 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Mayıs 2009.
- ^ "Qrandükün sarayı". jurnal.meclis.gov.az. meclis.gov.az.
- ^ Cümhuriyyət: Tiflisdən Bakıya gedən yol". metbuat.az. metbuat.az.