Back اقتصاد أذربيجان Arabic Economía d'Azerbaixán AST Azərbaycan iqtisadiyyatı Azerbaijani Эканоміка Азербайджана Byelorussian Икономика на Азербайджан Bulgarian Economia de l'Azerbaidjan Catalan Ekonomika Ázerbájdžánu Czech Wirtschaft Aserbaidschans German Οικονομία του Αζερμπαϊτζάν Greek Economy of Azerbaijan English
| Azerbaycan ekonomisi | |
|---|---|
 | |
| Derece | 74. (nominal) / 73. (SAGP) |
| Para birimi | Azerbaycan manatı |
| Mali yıl | takvim yılı |
| Ticaret organizasyonları | Bağımsız Devletler Topluluğu, EİT, DTÖ |
| İstatistikler | |
| GSYİH |  100,4 milyar $ (SAGP 2013) [1] |
| GSYİH büyüme | % 3,5 (2013) % 2,2 (2012) [2] |
| Kişi başı GSYİH | 10,800 $ (SAGP 2013 ort.) 10,500 $ (2012 ort.) [3] |
| Sektörel GSYİH dağılımı | tarım: % 6,2 endüstri: % 63,0 hizmet: % 30,8 (2013) [4] |
| Enflasyon (TÜFE) | % 11,5 (2023) % 12,8 (2022)[5] |
| Yoksulluk sınırı altındaki nüfus | % 6,1 (2012) |
| Gini katsayısı | 33,7 (2008) [6] |
| İşgücü | 6,2 milyon (2012 ort.) [7] |
| Sektörel işgücü dağılımı | tarım: % 38,3 endüstri: % 12,1 hizmet: % 49,6 (2008) [8] |
| İşsizlik | % 6 (2013 ort.) % 5,7 (2012 ort.) [9] |
| Ana endüstriler | petrol ve doğalgaz, petrol ürünleri, petrol sahası ekipmanı, çelik, demir cevheri, çimento, kimyasallar ve petrokimya ürünleri, tekstil |
| Dış ticaret | |
| İhracat | 34,4 milyar $ (59.) (2013) [10] |
| İhraç malları | petrol ve doğalgaz %90, makineler, pamuk, gıda maddeleri [11] |
| Ana ihracat ortakları |  İtalya %23,2  Türkiye %13,6  İsrail %6,1  Rusya %5,4  Almanya %5  Çekya %4,6  Gürcistan %4,3 (2017) [12] |
| İthalat | 11,9 milyar $ (91.) (2013) [13] |
| İthalat malları | makineler ve ekipmanlar, petrol ürünleri, gıda maddeleri, metaller, kimyasallar [14] |
| Ana ithalat ortakları | Rusya %17,7 Türkiye %14,8  Çin %9,9  ABD %8,3  Ukrayna %5,3 Almanya %5,1 (2017) [15] |
| DYY sermayesi | 14,3 milyar $ (82.) (31 Aralık 2013) [16] |
| Gayrisafi dış borç | 9,552 milyar $ (101.) (31 Aralık 2013) [17] |
| Kamu maliyesi | |
| Kamu borçları | GSYİH'nın %7,5 (2013 ort.) [18] |
| Kredi derecelendirme | Standard & Poor's: BBB- Görünüm: Durağan Moody's: Baa3 Görünüm: Durağan |
| Dış rezervler | 13,08 milyar $ (31 Aralık 2013) [19] |
| Ana veri kaynağı: CIA World Fact Book Diğer bir bilgi verilmemiş, değerlerin tümü ABD Doları ile ifade edilmiştir. | |
Azerbaycan, doğal kaynakları, gelişmiş sanayisi ve coğrafyası itibarıyla önemli bir ülkedir. Azerbaycan'da özellikle büyük petrol ve doğalgaz rezervleri bulunmaktadır. Hacim ve çeşit bakımından hammadde yatakları ile dünyanın sayılı ülkelerinden biridir.
1991 yılında Sovyetler Birliği'nin dağılmasının ardından siyasi bağımsızlığını kazanan Azerbaycan Cumhuriyeti, merkezi planlı ekonomisinden serbest piyasa ekonomisine geçiş sürecini yaşadı. Ekonomide yaşanan dönüşümde ülkede siyasi bağımsızlığın ardından siyasi istikrarın sağlanması, coğrafi konumu ve şartlarının yanı sıra önemli enerji kaynağı rezervlerine sahip olması büyük rol oynamıştır.
Siyasi bağımsızlığın kazanılmasının ardından eski Sovyetler Birliği'ndeki işletmelerle ekonomik bağlantıların koparılmasının ve ülkenin diğer Sovyet cumhuriyetlerdeki pazar payını kaybetmesinin yanı sıra Sovyetler Birliği döneminde merkezden sağlanan sübvansiyonların da kesilmesiyle birlikte üretimde düşüşler yaşandı. Ekonomik yapının eski merkezi planlamaya göre örgütlenilmesi nedeniyle birçok fabrika ve tesis üretimini durdurdu veya düşük kapasite ile üretimine devam etti.
Ayrıca tüm eski Sovyet cumhuriyetlerin paylaştığı sancılı ekonomik sürecin yanında, Ermenistan'ın Azerbaycan torpaklarının işgaliyle patlak veren Dağlık Karabağ Savaşı, daha büyük sorunlara da neden oldu. Sovyetler Birliği'nin son yıllarından başlayarak 1988'den itibaren Ermenistan'ın silahlı tecavüzüne maruz kalan Azerbaycan, ateşkesin imzalandığı 12 Mayıs 1994'e kadar topraklarının % 20'sini kaybetti ve 1 milyondan fazla nüfusu göçmen durumuna düştü. Kaybettiği topraklardaki birçok ekonomik değerden yoksun kalırken ülkede mevcut olan işsizlik sorunu da iyice artmış oldu.
2000 yılından itibaren, bu yeniliklere hızla adapte olan Azerbaycan, Sovyetler Birliği'nin dağılması ile uzmanlaşma ve iş bölümüne dayalı ekonomik yapılanmanın sona ermesine, Ermenistan işgali ve mülteci sorununa ve ülke sanayii için gereken ara mallarının ithalat yollarının kapanmasına rağmen bütün bu darboğazları aşmayı başarmıştır.
Bugün Azerbaycan'da ekonomik dönüşüm ve kalkınma süreci yavaş ama emin adımlarla ilerlemekte ve gelecek adına ümit vadetmektedir. Ekonomide dönüşüm sürecini yaşamakta olan ülkelere göre ekonomik göstergeler itibarıyla daha iyi konumda. Bu bakımdan 2001 sonrası ekonomide dönüşüm ve kalkınmaya ivme kazandıracak politikaların uygulanma süreci ve uygulamanın gerçekleştirilebilmesi için gerekli siyasi istikrar önem taşımaktadır.
Azerbaycan'ın piyasa mekanizmasına geçişini ve ekonomik istikrarı sağlamaya yönelik çalışmalarını uluslararası kuruluşlar da desteklemektedir. Bu çerçevede, Azerbaycan ve IMF arasında makroekonomik gelişmeyi desteklemek ve ülkeyi petrol gelirlerine hazırlamak amacıyla yardım anlaşmaları imzalanmıştır. Azerbaycan 1992 yılında, Dünya Bankası'na ve Uluslararası Kalkınma Örgütü'ne üye olmuştur.
Yıllardır petrole yatırım yapan Azerbaycan 2005 yılından itibaren millî gelire yansıyacak petrol gelirleri ile yeni bir döneme girmiş bulunmaktadır. Önümüzdeki 15 yıl için 50 milyar Dolar petrol geliri bekleyen ülke somut ve yaşayabilir projelerle bu geliri halkın yaşam standartının yükselmesine harcayacak hedefler için çalışmaktadır. Söz konusu hedeflere ulaşabilmek için Azerbaycan; petrol dışı sektörün geliştirilmesi, iri ve orta ölçekli devlet tesislerinin özelleştirilmesinin hızlandırılması, rekabetin geliştirilmesi, enflasyonun önlenmesi, yoksulluğun azaltılması, yüksek istihdamın sağlanması, bölgelerin geliştirilmesi, Dünya Ticaret Örgütü'ne üyelik sürecinin hızlandırılması yönünde büyük çaba harcamaktadır.
- ^ "2013 GDP (PPP) of Republic of Azerbaijan (İngilizce) - Azerbaycan Cumhuriyeti'nin 2013 GSYİH (SAGP)'si". The World Factbook. 2013. 5 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Nisan 2014.
- ^ "GDP rela growth rate of Azerbaijan (İngilizce) - Azerbaycan'ın GSYİH büyüme oaranı". The World Factbook. 2013. 5 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Nisan 2014.
- ^ "2013 GDP per capita (PPP) of Azerbaijan (İngilizce) - Azerbaycan'ın 2013 kişi başı GSYİH (SAGP) değeri". The World Factbook. 2013. 5 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Nisan 2014.
- ^ "GDP Compositon by sector of origin in Azerbaijan (İngilizce) - Azerbaycan'da Sektörel GSYİH dağılımı". The World Factbook. 2013. 9 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Nisan 2014.
- ^ {{Web kaynağı | url = https://tradingeconomics.com/azerbaijan/indicators | başlık = Inflation rate of Azerbaijan (İngilizce) - Azerbaycan'ın enflasyon değeri | erişimtarihi = 4 Temmuz 2023 | yayımcı = Trading Economics | tarih = 2023 |
- ^ "Gini index of Azerbaijan (İngilizce) - Azerbaycan'ın 2013 Gini katsayı değeri". The World Factbook. 2008. 5 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Nisan 2014.
- ^ "Labor force of Azerbaijan (İngilizce) - Azerbaycan'ın İşgücü oranı". The World Factbook. 2012. 5 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Nisan 2014.
- ^ "Labor force by occupation in Azerbaijan (İngilizce) - Azerbaycan'da sektörel işgücü dağılımı". The World Factbook. 2008. 5 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Nisan 2014.
- ^ "Unemployment rate of Azerbaijan (İngilizce) - Azerbaycan'ın işsizlik oranı". The World Factbook. 2013. 5 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Nisan 2014.
- ^ "Export Figures of Azerbaijan (İngilizce) - Azerbaycan'ın ihracat rakamı". The World Factbook. 2013. 30 Ekim 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Nisan 2014.
- ^ "Export products of Azerbaijan (İngilizce) - Azerbaycan'ın ihracat ürünleri". The World Factbook. 9 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Nisan 2014.
- ^ "Export Parners of Azerbaijan (İngilizce) - Azerbaycan'ın ihracat ortakları". The World Factbook. 2017. 9 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Temmuz 2018.
- ^ "Import Figures of Azerbaijan (İngilizce) - Azerbaycan'ın ithalat rakamı". The World Factbook. 2013. 30 Ekim 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Nisan 2014.
- ^ "Import products of Azerbaijan (İngilizce) - Azerbaycan'ın ithalat ürünleri". The World Factbook. 8 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Nisan 2014.
- ^ "Import Parners of Azerbaijan (İngilizce) - Azerbaycan'ın ithalat ortakları". The World Factbook. 2017. 9 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Temmuz 2018.
- ^ "Stock of foreign direct investment in Azerbaijan (İngilizce) - Azerbaycan'ın doğrudan yabancı yatırım sermayesi". The World Factbook. 31 Aralık 2013. 9 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Nisan 2014.
- ^ "2013 External debt of Azerbaijan (İngilizce) - Azerbaycan'ın 2013 dış borcu". The World Factbook. 31 Aralık 2013. 9 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Nisan 2014.
- ^ "2013 Public debt of Azerbaijan (İngilizce) - Azerbaycan'ın 2013 kamu borcu borcu". The World Factbook. 2013. 5 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Nisan 2014.
- ^ "Reserves of foreign exchange and gold of Azerbaijan (İngilizce) - Azerbaycan'ın döviz ve altın rezervi". The World Factbook. 2013. 5 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Nisan 2014.