Azot monoksit

Azot monoksit

Adlandırmalar
IUPAC adı Azot monoksit
Sistematik IUPAC adı Oksidonitrojen(•)[1] (ilave)
Diğer adlar Nitrik oksit Azot(II) oksit
Tanımlayıcılar
CAS numarası	10102-43-9
3D model (JSmol)	Etkileşimli görüntü
3DMet	B00122
ChEBI	CHEBI:16480
ChEMBL	ChEMBL1200689
ChemSpider	127983
DrugBank	DB00435
ECHA InfoCard	100.030.233
EC Numarası	233-271-0
Gmelin Referansı	451
IUPHAR/BPS	2509
KEGG	D00074
PubChem CID	145068
RTECS numarası	QX0525000
UNII	31C4KY9ESH
UN numarası	1660
CompTox Bilgi Panosu (EPA)	DTXSID1020938
InChI InChI=1S/NO/c1-2  Key: MWUXSHHQAYIFBG-UHFFFAOYSA-N  InChI=1/NO/c1-2 Key: MWUXSHHQAYIFBG-UHFFFAOYAI
SMILES [N]=O
Özellikler
Kimyasal formül	NO
Molekül kütlesi	30,01 g mol−1
Görünüm	Renksiz gaz
Yoğunluk	1.3402 g/L
Erime noktası	−164 °C
Kaynama noktası	−152 °C
Çözünürlük (su içinde)	0.0098 g / 100 ml (0 °C) 0.0056 g / 100 ml (20 °C)
Kırınım dizimi (nD)	1.0002697
Yapı
Moleküler geometri	doğrusal (nokta grubu C∞v)
Termokimya
Standart molar entropi (S⦵298)	210.76 J/(K•mol)
Standart formasyon entalpisi (ΔfH⦵298)	91.29 kJ/mol
Farmakoloji
Uygulama yolu	soluma
Farmakokinetik:
Biyoyararlanım	iyi
Metabolizma	pulmoner kapiller yoluyla
Biyolojik yarı ömür	2–6 saniye
Tehlikeler
GHS etiketleme sistemi:
Piktogramlar
R-ibareleri	R8, R23, R34, R44
G-ibareleri	S1, S17, S23, S36/37/39, S45
Tehlike ifadeleri	H270, H280, H314, H330
Önlem ifadeleri	P220, P244, P260, P280, P303+P361+P353, P304+P340, P305+P351+P338, P315, P370+P376, P403, P405
NFPA 704 (yangın karosu)	3 0 3 OX
Öldürücü doz veya konsantrasyon (LD, LC):
LC50 (medyan konsantrasyon)	315 ppm (tavşan, 15 dak.) 854 ppm (sıçan, 4 saat) 2500 ppm (fare, 12 dak.)[2]
LCLo (yayınlanan en düşük)	320 ppm (fare)[2]
Güvenlik bilgi formu (SDS)	Dış MSDS
Benzeyen bileşikler
Benzeyen azot oksitler	Azot pentaoksit Azot tetraoksit Diazot trioksit Azot dioksit Nitröz oksit Nitroksil (indirgenmiş formu) Hidroksilamin (hidrojenlenmiş formu)
Aksi belirtilmediği sürece madde verileri, Standart sıcaklık ve basınç koşullarında belirtilir (25 °C [77 °F], 100 kPa).
Bilgi kutusu kaynakları

Azot monoksit, kimyasal formülü NO olan bir bileşiktir. Bu gaz, -insanlar da dahil olmak üzere- memelilerin vücutlarında önemli bir sinyal molekülü olmasının yanı sıra kimyasal endüstride de önemli bir ara üründür. Ayrıca NO, araba motorları ve elektrik santralleri tarafından üretilerek hava kirliliğine neden olur.

NO, memeli vücudundaki yararlı veya zararlı birçok fizyolojik ve patolojik süreçte rol oynayan önemli bir sinyal molekülüdür.^[3] Uygun dozlarda NO üretimi, birçok organın zarar görmesinin engellenmesinde (karaciğerin iskemik hasardan korunması gibi) önemlidir. Ancak yüksek dozlarda NO, doğrudan doku zehirlenmesine yol açtığı gibi, septik şokla tetiklenen dolaşım sistemi çöküşüne de katkıda bulunur. Ayrıca kronik NO salınımı, Tip I juvenil diyabet, multiple skleroz, artrit, ülseratif kolit gibi birçok iltihabi hastalık ve kanser türüyle ilişkilendirilmiştir.^[4]

Azot monoksit, kimyasal formülü N₂O olan bir genel anestetik madde olan Nitröz Oksit ile ya da bir başka hava kirletici madde olan Azot Dioksit (NO₂) ile karıştırılmamalıdır. Azot monoksitin kimyasal etkinliğinin oldukça yüksek olması, bir serbest radikal olduğunun anlaşılmasına uygundur. Havadaki Ozon ile tepkimeye girerek NO₂ oluşmasını sağlar. Bu reaksiyon, ortaya çıkan kırmızı-kahverengi renk ile kolaylıkla tanınabilir.

Basit bir molekül olmasına rağmen, NO, sinir sistemi, fizyoloji, immunoloji gibi alanlarda yapılan birçok araştırmanın temel molekülüdür. Ayrıca NO, 1992 yılında AAAS (American Association for the Advancement of Science, Amerikan Bilim Gelişimi Kuruluşu) tarafından Yılın Molekülü seçilmiştir.^[5]

1. ^ "Nitric Oxide (CHEBI:16480)". Chemical Entities of Biological Interest (ChEBI). Birleşik Krallık: European Bioinformatics Institute. 11 Mayıs 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Haziran 2020. 
2. ^ ^{a b} "Nitrik oksit". Immediately Dangerous to Life or Health Concentrations (IDLH). Ulusal İş Sağlığı ve Güvenliği Enstitüsü (NIOSH). Arşivlenmesi gereken bağlantıya sahip kaynak şablonu içeren maddeler (link)
3. ^ Hou Y.C., Janczuk A. and Wang P.G. (1999): Current trends in the development of nitric oxide donors. Curr. Pharm. Des. June, 5 (6): 417- 471
4. ^ Tylor B.S., Kion Y.M., Wang Q.I., Sharpio R.A., Billiar T.R. and Geller D.A. (1997): Nitric oxide down regulates hepatocyte-inducible nitric oxide synthase gene expression. Arch. Surg. 1, (32). Nov.; 1177-1182.
5. ^ Elizabeth Culotta and Daniel E. Koshland Jr (Aralık 1992). "NO news is good news. (nitric oxide; includes information about other significant advances & discoveries of 1992) (Molecule of the Year)". Science. 258 (5090). ss. 1862-1864. doi:10.1126/science.1361684. PMID 1361684.