Back Белиз Abkhazian Belize ACE Белиз ADY Belize Afrikaans Belize ALS ቤሊዝ Amharic Belize AMI Belize AN Belīs ANG बेलीज ANP
Belize | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | |||||||
| Başkent | Belmopan 17°15′K 88°46′B / 17.250°K 88.767°B | ||||||
| En büyük şehir | Belize City | ||||||
| Resmî dil(ler) | İngilizce | ||||||
| Tanınan bölgesel dil(ler) | İspanyolca, Garifuna, Maya, Plautdietsch | ||||||
| Etnik gruplar | Mestizo | ||||||
| Demonim | Belizeli | ||||||
| Hükûmet | Parlamenter demokrasi | ||||||
| |||||||
| Tarihçe | |||||||
| |||||||
| Yüzölçümü | |||||||
• Toplam | 23201 km2 (150.) | ||||||
• Su (%) | 0,7 | ||||||
| Nüfus | |||||||
• 2020 tahminî | 419.199[1] (176..) | ||||||
• 2010 sayımı | 324.528[2] | ||||||
• Yoğunluk | 17,79/km2 (169.) | ||||||
| GSYİH (SAGP) | 2020 tahminî | ||||||
• Toplam | 2,373 milyar $[3] (171.) | ||||||
• Kişi başına | 5.695 $[3] (128..) | ||||||
| GSYİH (nominal) | 2020 tahminî | ||||||
• Toplam | 1,556 milyar $[3] (174.) | ||||||
• Kişi başına | 3.734 $[3] (112.) | ||||||
| Gini (2013) | 53.1[4] yüksek | ||||||
| İGE (2019) |  0.716[5]yüksek · 110. | ||||||
| Para birimi | Belize doları (BZD) | ||||||
| Zaman dilimi | UTC-6 | ||||||
| Trafik akışı | sağ | ||||||
| Telefon kodu | 501 | ||||||
| İnternet alan adı | .bz | ||||||
Belize (İngilizce: Belize), Orta Amerika'nın kuzeydoğu kıyısında bir Karayip ülkesidir. Kuzeyinde Meksika, batı ve güneyinde Guatemala, doğusunda ise Karayip Denizi yer almaktadır. Yüzölçümü 22.970 km² ve nüfusu 2020 verilerine göre 419.199'dur.[1] Ülke toprakları doğu-batı ekseninde 110 km, kuzey-güney ekseninde ise 290 km uzunluğundadır. Orta Amerika'nın en düşük nüfusa ve nüfus yoğunluğuna sahip ülkesidir.[6] Buna karşın yıllık %1,87'lik nüfus büyüme hızı Belize'yi Batı Yarımküre'nin en hızlı kalabalıklaşan ülkelerinden biri yapmaktadır.[7]
MÖ 1500 ile MS 300 yılları arasında Belize toprakları Maya Uygarlığı'nın yayılışına şahitlik etti. Maya hakimiyeti 1200'lere kadar sürdü.[8] Avrupa'yla ilk temas 1492'de Kristof Kolomb'un Honduras Körfezi seferi ile gerçekleşti.[8] Avrupalıların bölgeyi keşfi 1638'de Britanyalıların bölgeye yerleşmeleriyle başladı. Belize, Britanya'nın kazandığı 1798 St. George's Caye Savaşı'na dek Britanya ve İspanya arasında ihtilaf konusu oldu.[9] 1840'da Britanya Hondurası ismiyle koloni haline getirildi, 1862'de de taç kolonisi ilan edildi. Ülke Birleşik Krallık'tan bağımsızlığını 1981'de kazanmıştır.
Belize tarihî zenginlikleri nedeniyle farklı dil ve kültür özelliklerini barındıran karmaşık bir topluma sahiptir. Orta Amerika'da resmi dili İngilizce olan tek ülkedir, bu dil temelli Belize Kreolü halkın üçte biri kadarı tarafından konuşulur ve ulusal dil olarak benimsenmiştir. Nüfusun yarıdan fazlası çokdilli olup İspanyolca en yaygın ikinci dildir. Belize iki milli günün kutlandığı Eylül Şenlikleri, ülke kıyıları boyunca uzanan mercan resifi ve Punta müziği ile tanınmaktadır.[10][11]
Belize'nin karasal ve sucul tür zenginliği ile ekosistem çeşitliliği Orta Amerika Biyolojik Koridoru'nda küresel öneme sahiptir.[12] Ülke hem Orta Amerika hem de Karayip ülkesi olarak değerlendirilir ve her iki bölgeyle de güçlü bağları bulunmaktadır.[13] Karayipler Topluluğu (CARICOM), Latin Amerika ve Karayip Devletleri Topluluğu (CELAC) ve Orta Amerika Entegrasyon Sistemi (SICA) üyesidir. Ayrıca Orta Amerika'daki tek İngiliz Milletler Topluluğu bölgesidir: Belize Kralı ve devlet başkanı kabul edilen III. Charles, Belize genel valisi tarafından (günümüzde Froyla Tzalam) temsil edilmektedir.
- ^ a b "Population and Population Density 2010, Postcensal estimates". Statistical Institute of Belize. 23 Kasım 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ağustos 2019.
- ^ "Belize Population and Housing Census 2010: Country Report" (PDF). Statistical Institute of Belize. 2013. 27 January 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Aralık 2014.
- ^ a b c d "Belize". International Monetary Fund. 11 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Income Gini coefficient". United Nations Development Programme. 10 Haziran 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Temmuz 2019.
- ^ Human Development Report 2020 The Next Frontier: Human Development and the Anthropocene (PDF). United Nations Development Programme. 15 Aralık 2020. ss. 343-346. ISBN 978-92-1-126442-5. 15 Aralık 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 16 Aralık 2020.
- ^ "World Population Prospects: The 2008 Revision Population Database". United Nations. March 11, 2009. 19 Ağustos 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ağustos 2010.
- ^ "Belize - The World Factbook". www.cia.gov. 9 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Mart 2021.
- ^ a b Byrd Downey, Cristopher (22 Mayıs 2012). Stede Bonnet: Charleston's Gentleman Pirate. The History Press. s. 44. ISBN 978-1609495404. Erişim tarihi: 25 Mart 2016.[ölü/kırık bağlantı]
- ^ Woodard, Colin. "A Blackbeard mystery solved". Republic of Pirates Blog. 7 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Mart 2016.
- ^ Ryan, Jennifer (1995). "The Garifuna and Creole culture of Belize explosion of punta rock". Will Straw; Stacey Johnson; Rebecca Sullivan; Paul Friedlander; Gary Kennedy (Ed.). Popular Music: Style and Identity. ss. 243-248. ISBN 978-0771704598.
- ^ "Reid between the lines". Belize Times. 27 January 2012. 10 Mayıs 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Ecosystem Mapping.zip". 7 Mayıs 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Temmuz 2012.
- ^ "CARICOM – Member Country Profile – BELIZE". www.caricom.org. CARICOM. 18 Şubat 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Şubat 2015.