Back Charles Darwin Afrikaans Charles Darwin ALS ቻርልስ ዳርዊን Amharic Charles Darwin AN Charles Darwin ANG चार्ल्स डार्विन ANP تشارلز داروين Arabic تشارلز داروين ARY تشارلز داروين ARZ চাৰ্লছ ডাৰউইন Assamese
Charles Darwin | |
|---|---|
 Darwin, 1854 civarı, Türlerin Kökeni'ni hazırlarken[1] | |
| Doğum | Charles Robert Darwin 12 Şubat 1809 Shrewsbury, İngiltere |
| Ölüm | 19 Nisan 1882 (73 yaşında) Down, Kent, İngiltere |
| Defin yeri | Westminster Abbey |
| Eğitim | Edinburgh Üniversitesi Christ's College, Cambridge (BA, 1831; MA, 1836)[2] |
| Tanınma nedeni | |
| Evlilik | Emma Wedgwood (e. 1839) |
| Çocuk(lar) | 10 |
| Ebeveyn(ler) | |
| Ödüller |
|
| Kariyeri | |
| Dalı | Doğa tarihi, jeoloji |
| Çalıştığı kurumlar | Londra Jeoloji Topluluğu |
| Akademik danışmanları | |
| Yazar alıntısı (botanik) | Darwin |
| Yazar alıntısı (zooloji) | Darwin |
| İmza | |
 | |
Charles Robert Darwin FRS FRGS FLS FZS JP[6] (/ˈdɑːrwɪn/[7] DAR-win; 12 Şubat 1809 - 19 Nisan 1882) evrimsel biyolojiye yaptığı katkılarla tanınan İngiliz doğa bilimci, jeolog ve biyologdur.[8] Tüm yaşam türlerinin ortak bir atadan türediği yönündeki önermesi günümüzde genel kabul görmekte ve bilimde temel bir kavram olarak kabul edilmektedir.[9] Alfred Russel Wallace ile ortak bir yayında, evrimin bu dallanma modelinin, var olma mücadelesinin seçici üremede yer alan yapay seçilime benzer bir etkiye sahip olduğu doğal seçilim adını verdiği bir süreçten kaynaklandığına dair bilimsel teorisini ortaya koymuştur.[10] Darwin insanlık tarihinin en etkili isimlerinden biri olarak tanımlanmış ve Westminster Abbey'e gömülerek onurlandırılmıştır.[11][12]
Darwin'in doğaya duyduğu erken ilgi, Edinburgh Üniversitesindeki tıp eğitimini ihmal etmesine yol açtı; bunun yerine deniz omurgasızlarının araştırılmasına yardımcı oldu. Cambridge Üniversitesi Christ's College'da 1828'den 1831'e kadar sürdürdüğü çalışmaları doğa bilimlerine olan tutkusunu teşvik etti.[13] HMS Beagle gemisiyle 1831'den 1836'ya kadar yaptığı beş yıllık yolculuk Darwin'i, gözlemleri ve teorileri Charles Lyell'in kademeli jeolojik değişim kavramını destekleyen seçkin bir jeolog haline getirdi. Yolculuk günlüğünün yayınlanması Darwin'in popüler bir yazar olarak ünlenmesini sağladı.[14]
Yolculuk sırasında topladığı vahşi yaşam ve fosillerin coğrafi dağılımı karşısında şaşkınlığa düşen Darwin, detaylı araştırmalara başladı ve 1838'de doğal seçilim teorisini geliştirdi.[15] Fikirlerini birçok doğa bilimciyle tartışmasına rağmen, kapsamlı bir araştırma için zamana ihtiyacı vardı ve jeolojik çalışmaları öncelikliydi.[16] Alfred Russel Wallace ona aynı fikri açıklayan bir makale gönderdiğinde, 1858'de teorisini yazıyordu ve hemen her iki teoriyi de Londra Linne Derneğine ortaklaşa sundu.[17] Darwin'in çalışmaları, doğadaki çeşitlenmenin baskın bilimsel açıklaması olarak modifikasyonla evrimsel soyu oluşturdu.[18] 1871'de İnsanın Türeyişi adlı kitabında insanın evrimini ve cinsel seçilimi inceledi, bunu İnsan ve Hayvanlarda Duyguların İfadesi (1872) izledi. Bitkiler üzerine yaptığı araştırmalar bir dizi kitapta yayımlandı ve son kitabı olan Solucanlar'da (1881) toprak solucanlarını ve onların toprak üzerindeki etkilerini inceledi.
Darwin, evrim teorisini ikna edici kanıtlarla birlikte 1859 tarihli Türlerin Kökeni adlı kitabında yayınladı.[19][20] 1870'lere gelindiğinde, bilim camiası ve eğitimli halkın çoğunluğu evrimi bir gerçek olarak kabul etmişti. Bununla birlikte, pek çok kişi doğal seçilime sadece küçük bir rol veren rakip açıklamaları tercih etti ve 1930'lardan 1950'lere kadar modern evrimsel sentezin ortaya çıkmasına kadar doğal seçilimin evrimin temel mekanizması olduğu konusunda geniş bir fikir birliği oluşmadı.[18][21] Darwin'in bilimsel keşfi, yaşamın çeşitliliğini açıklayan, yaşam bilimlerinin birleştirici teorisidir.
- ^ Freeman 2007, s. 76.
- ^ "Charles Darwin's personal finances revealed in new find". 22 Mart 2009. 19 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi – www.telegraph.co.uk vasıtasıyla.
- ^ "Search Results: Record – Darwin; Charles Robert". catalogues.royalsociety.org. 20 Haziran 2015. 2 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Aralık 2021.
- ^ a b c d e Freeman 2007, s. 106
- ^ "Darwin Endless Forms » Darwin in Cambridge". 23 Mart 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ van Wyhe, John; Chua, Christine. Charles Darwin: Justice of the Peace: The Complete Records (1857–1882) (PDF). 3 Ağustos 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 3 Ağustos 2022.
- ^ "Darwin" 18 Temmuz 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. entry in Collins English Dictionary.
- ^ Desmond, Moore & Browne 2004
- ^ Coyne, Jerry A. (2009). Why Evolution is True. Viking. ss. 8-11. ISBN 978-0-670-02053-9.
- ^ Larson 2004, ss. 79–111
- ^ "Special feature: Darwin 200". New Scientist. 11 Şubat 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Nisan 2011.
- ^ "Westminster Abbey » Charles Darwin". Westminster Abbey. 2 January 2016. 4 March 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 January 2016.Leff 2000, Darwin's Burial
- ^ Leff 2000, About Charles Darwin
- ^ Desmond & Moore 1991, ss. 210, 284–285
- ^ Desmond & Moore 1991, ss. 263–274
- ^ van Wyhe 2007, ss. 184, 187
- ^ Beddall, B. G. (1968). "Wallace, Darwin, and the Theory of Natural Selection". Journal of the History of Biology. 1 (2): 261-323. doi:10.1007/BF00351923.
- ^ a b van Wyhe 2008
- ^ Coyne, Jerry A. (2009). Why Evolution is True. Oxford: Oxford University Press. s. 17. ISBN 978-0-19-923084-6.
In The Origin, Darwin provided an alternative hypothesis for the development, diversification, and design of life. Much of that book presents evidence that not only supports evolution but at the same time refutes creationism. In Darwin's day, the evidence for his theories was compelling but not completely decisive.
- ^ Glass, Bentley (1959). Forerunners of Darwin. Baltimore, MD: Johns Hopkins University Press. s. iv. ISBN 978-0-8018-0222-5.
Darwin's solution is a magnificent synthesis of evidence...a synthesis...compelling in honesty and comprehensiveness
- ^ Bowler 2003, ss. 178–179, 338, 347