Homo erectus

Homo erectus Yaşadığı dönem aralığı: 2-0,1 myö Kuvaterner-Holosen  PreЄ Є O S D C P T J K Pg N ↓
Solo insanının (Homo erectus soloensis) kafatası çizimi
Biyolojik sınıflandırma
Âlem: Animalia Şube: Chordata Sınıf: Mammalia Takım: Primates Alt takım: Haplorhini İnfra takım: Simiiformes Familya: Hominidae Alt familya: Homininae Oymak: Hominini Cins: Homo Tür: †H. erectus
İkili adlandırma
†Homo erectus (Dubois, 1894)
Alt türler
Liste Homo erectus erectus (Cava insanı, 1.6–0.5 myö) Homo erectus ergaster (1.9–1.4 myö) Homo erectus georgicus (1.8–1.6 myö) Homo erectus lantianensis (Lantiyen insanı, 1.6 myö) Homo erectus nankinensis (Nankin insanı, 0.6 myö) Homo erectus pekinensis (Pekin insanı, 0.7 myö) Homo erectus soloensis (Solo insanı, 0.546–0.143 myö) Homo erectus tautavelensis (Tautavel insanı, 0.45 myö) Homo erectus yuanmouensis (Yuanmou insanı, 1.7 myö)
Sinonimler
Anthropopithecus erectus (Dubois, 1893) Pithecanthropus erectus (Dubois, 1893) Sinanthropus pekinensis Javanthropus soloensis Atlanthropus mauritanicus (?) Telanthropus capensis (?) Homo georgicus (?) Homo tautavelensis

Homo erectus (Latincede "dik insan" anlamına gelir), en eski kalıntıları 2 milyon yıl öncesine tarihlendirilen, Pleistosen'de yaşamış soyu tükenmiş bir arkaik insan türüdür.^[1] Örnekleri Homo (insan) cinsinin ilk tanınabilen üyeleri arasındadır.

H. heidelbergensis ve H. antecessor gibi çeşitli insan türlerinin H. erectus'tan, Neandertaller, Denisova insanları ve modern insanların da H. heidelbergensis'ten evrimleştiği kabul ediliyor.^[2] H. erectus, İber Yarımadası'ndan Cava adasına dek uzanan kıtasal dağılımıyla Avrasya'ya yayılan ilk insan atasıydı. H. floresiensis^[3] ve Homo luzonensis türleri, H. erectus'un Asya topluluklarından türemiş olabilir.^[4] Bilinen son Homo erectus, 117.000-108.000 yıl önce yaşamış Solo insanıdır.^[5]

H. erectus, atalarından daha çağdaş olan yürüyüşü ve vücut oranlarıyla ayırt edilir. Ayrıca düz bir yüze, belirgin bir burna ve muhtemelen seyrek vücut kıllarına sahip ilk insan türüdür. Türün beyin boyutu atalarınınkinden yüksektir ancak topluluklara bağlı olarak büyük ölçüde değişir. İlk H. erectus topluluklarında beyin gelişiminin çocukluğun erken döneminde durmuş gibi görünmesi, yavruların doğumda büyük ölçüde kendi kendine yeterli olduğunu ve dolayısıyla yaşam boyunca bilişsel gelişimlerinin sınırlı olduğunu gösteriyor.

H. erectus bir tepe avcıydı:^[6] fosilleri genellikle sığırlar veya filler gibi orta ila büyük hayvanların kalıntıları ile birlikte bulunmuştur. Bunun gibi kanıtlar, insan atalarında ilk kez yırtıcı davranışın ve eşgüdümlü avlanmanın geliştiğini gösterir. Aşölyen taş alet kültürünü başlatan H. erectus'un ateş kullanma,^[7] eşgüdümlü takımlar hâlinde avcılık, toplayıcılık, yaralı veya hasta toplum üyelerine bakma ve bunların yanı sıra muhtemelen denizcilik ve sanat yapma becerisine sahip ilk insan atası olduğu tahmin edilmektedir.

H. erectus'un erkek ve dişilerinin kabaca aynı büyüklükte olduğu sanılmaktadır, yani türde eşeysel dimorfizm azalmış olabilir. Eşeysel dimorfizmin azalması, primatlarda genellikle tek eşliliğin göstergesidir. Bu azalmaya karşın ağırlıkları 40 ila 68 kg, boyları ise 146 ila 185 cm aralığında değişkenlik gösteriyordu. H. erectus'un yapısal olarak konuşma yeteneğine sahip olup olmadığı belli değildir ancak bir tür ön-dil kullanarak iletişim kurdukları varsayılır.

1. ^ Herries, Andy I. R.; Martin, Jesse M.; Leece, A. B.; Adams, Justin W.; Boschian, Giovanni; Joannes-Boyau, Renaud; Edwards, Tara R.; Mallett, Tom; Massey, Jason; Murszewski, Ashleigh; Neubauer, Simon (3 Nisan 2020). "Contemporaneity of Australopithecus, Paranthropus, and early Homo erectus in South Africa". Science (İngilizce). 368 (6486). doi:10.1126/science.aaw7293. ISSN 0036-8075. 23 Eylül 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ekim 2021. 
2. ^ Dembo, Mana; Radovčić, Davorka; Garvin, Heather M.; Laird, Myra F.; Schroeder, Lauren; Scott, Jill E.; Brophy, Juliet; Ackermann, Rebecca R.; Musiba, Chares M.; de Ruiter, Darryl J.; Mooers, Arne Ø. (Ağustos 2016). "The evolutionary relationships and age of Homo naledi: An assessment using dated Bayesian phylogenetic methods". Journal of Human Evolution (İngilizce). 97: 17-26. doi:10.1016/j.jhevol.2016.04.008. 20 Nisan 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mayıs 2024. 
3. ^ van den Bergh, Gerrit D.; Kaifu, Yousuke; Kurniawan, Iwan; Kono, Reiko T.; Brumm, Adam; Setiyabudi, Erick; Aziz, Fachroel; Morwood, Michael J. (Haziran 2016). "Homo floresiensis-like fossils from the early Middle Pleistocene of Flores". Nature (İngilizce). 534 (7606): 245-248. doi:10.1038/nature17999. ISSN 1476-4687. 23 Nisan 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mayıs 2024. 
4. ^ Détroit, Florent; Mijares, Armand Salvador; Corny, Julien; Daver, Guillaume; Zanolli, Clément; Dizon, Eusebio; Robles, Emil; Grün, Rainer; Piper, Philip J. (Nisan 2019). "A new species of Homo from the Late Pleistocene of the Philippines". Nature (İngilizce). 568 (7751): 181-186. doi:10.1038/s41586-019-1067-9. ISSN 1476-4687. 4 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mayıs 2024. 
5. ^ Rizal, Yan; Westaway, Kira E.; Zaim, Yahdi; van den Bergh, Gerrit D.; Bettis, E. Arthur; Morwood, Michael J.; Huffman, O. Frank; Grün, Rainer; Joannes-Boyau, Renaud; Bailey, Richard M.; Sidarto (Ocak 2020). "Last appearance of Homo erectus at Ngandong, Java, 117,000–108,000 years ago". Nature (İngilizce). 577 (7790): 381-385. doi:10.1038/s41586-019-1863-2. ISSN 1476-4687. 19 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Mart 2022. 
6. ^ Ben‐Dor, Miki; Sirtoli, Raphael; Barkai, Ran (Ağustos 2021). "The evolution of the human trophic level during the Pleistocene". American Journal of Physical Anthropology (İngilizce). 175 (S72): 27-56. doi:10.1002/ajpa.24247. ISSN 0002-9483. 12 Şubat 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mayıs 2024. 
7. ^ Zohar, Irit; Alperson-Afil, Nira; Goren-Inbar, Naama; Prévost, Marion; Tütken, Thomas; Sisma-Ventura, Guy; Hershkovitz, Israel; Najorka, Jens (14 Kasım 2022). "Evidence for the cooking of fish 780,000 years ago at Gesher Benot Ya'aqov, Israel". Nature Ecology & Evolution (İngilizce). 6 (12): 2016-2028. doi:10.1038/s41559-022-01910-z. ISSN 2397-334X. PMID 36376603. 5 Ekim 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mayıs 2024.