Manganez

Mangan (Mn)
H Periyodik tablo He Li Be B C N O F Ne Na Mg Al Si P S Cl Ar K Ca Sc Ti V Cr Mn Fe Co Ni Cu Zn Ga Ge As Se Br Kr Rb Sr Y Zr Nb Mo Tc Ru Rh Pd Ag Cd In Sn Sb Te I Xe Cs Ba   Hf Ta W Re Os Ir Pt Au Hg Tl Pb Bi Po At Rn Fr Ra   Rf Db Sg Bh Hs Mt Ds Rg Cn Nh Fl Mc Lv Ts Og     La Ce Pr Nd Pm Sm Eu Gd Tb Dy Ho Er Tm Yb Lu   Ac Th Pa U Np Pu Am Cm Bk Cf Es Fm Md No Lr
Temel özellikleri
Atom numarası	25
Element serisi	Geçiş metalleri
Grup, periyot, blok	7B, 4, d
Görünüş	metalik
Kütle numarası	54.938045 g/mol
Elektron dizilimi	[Ar] 4s23d5
Enerji seviyesi başına Elektronlar	2, 8, 13, 2
CAS kayıt numarası	7439-96-5
Fiziksel Özellikleri
Maddenin hâli	katı
Yoğunluk	7.21 g/cm³
Sıvı hâldeki yoğunluğu	5.95 g/cm³
Ergime noktası	1519 °K 1246 °C
Kaynama noktası	2334 °K 2061 °C
Ergime ısısı	12.91 kJ/mol
Buharlaşma ısısı	221 kJ/mol
Isı kapasitesi	26.32 J/(mol·K)
Atom özellikleri
Kristal yapısı	Hacim Merkezli Kübik Kafes
Yükseltgenme seviyeleri	7, 6, 5, 4, 3, 2, 1, -1, -2, -3
Elektronegatifliği	1,55 Pauling ölçeği
İyonlaşma enerjisi	717.3 kJ/mol
Atom yarıçapı	127] pm
Atom yarıçapı (hes.)	pm
Kovalent yarıçapı	139±5 pm
Van der Waals yarıçapı	pm
Diğer özellikleri
Elektrik direnci	1.44 µ nΩ·m (20°C'de)
Isıl iletkenlik	7.81 W/(m·K)
Isıl genleşme	21.7 µm/(m·K) (25°C'de)
Ses hızı	5150 m/s (20 C'de)
Mohs sertliği	6,0
Vickers sertliği	MPa
Brinell sertliği	196 MPa

Mangan veya Manganez kimyasal bir elementtir. Simgesi Mn ve atom numarası 25'tir.

Sert, kırılgan, gümüşi bir metaldir ve genellikle doğada minerallerde demirle birlikte bulunur.

Manganez ilk kez 1774'te manganez dioksit bileşiğinden karbonun indirgenmesi neticesinde elde edilmiştir.

Manganez, özellikle paslanmaz çeliklerde çok yönlü endüstriyel alaşım kullanımına sahip bir geçiş metalidir. Mukavemeti, işlenebilirliği ve aşınma direncini artırır. Çeliğin dayanımını geliştiren bir alaşım elementidir. Bu özelliği içinde bulunan karbon miktarına bağlıdır. Yüksek karbonlu çeliklerde manganın etkisi sertlik ve dayanımı artırır. Çelikteki aşınma ve paslanmanın önlenmesinde kullanılır.

Manganez oksit, oksitleyici madde olarak kullanılır. Kauçuk katkı maddesi olarak, cam yapımında, gübrelerde ve seramikte kullanılır. Manganez sülfat fungisit olarak kullanılabilir.

Manganez aynı zamanda makro besin metabolizmasında, kemik oluşumunda ve serbest radikal savunma sistemlerinde önemli temel bir insan beslenme elementidir. Düzinelerce protein ve enzimin kritik bileşenidir.^[1] Çoğunlukla kemiklerde, aynı zamanda karaciğer, böbrekler ve beyinde de bulunur.^[2] İnsan beyninde manganez, manganez metaloproteinlerine, özellikle de astrositlerdeki glutamin sentetazına bağlanır.

Laboratuvarda koyu menekşe tuzu potasyum permanganat formunda tanıdıktır. Bazı enzimlerin aktif bölgelerinde meydana gelir.^[3] Özellikle ilgi çekici olan, bitkiler tarafından oksijen üretiminde oksijen geliştiren kompleks olan Mn-O kümesinin kullanılmasıdır. Manganez iyonları çok çeşitli enzimlerde ve fotosentetik bitkilerde yer alabilir. Yüksek seviyelerde manganez memelilerde zehirlenme etkisi yapar.

Periyodik tablonun 7-B grubundadır. Elementler için kullanılan periyodik yapı A B olarak adlandırılmıştır.

Manganez adını Yunanistan'ın magnezya bölgesinden almıştır.

Endüstride oksitlenme aşamasına göre birçok farklı renk alabilen element renklendirici olarak da kullanılmaktadır.

Çinko karbon ve alkalinli pillerin üretiminde kullanılan önemli bir elementtir.

1. ^ Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi; Erikson-2019 isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme)
2. ^ Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi; Emsley2001 isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme)
3. ^ Roth, Jerome; Ponzoni, Silvia; Aschner, Michael (2013). "Manganese Homeostasis and Transport". Banci, Lucia (Ed.). Metallomics and the Cell. Metal Ions in Life Sciences. 12. Springer. ss. 169-201. doi:10.1007/978-94-007-5561-1_6. ISBN 978-94-007-5560-4. PMC 6542352 $2. PMID 23595673.  Electronic-book 978-94-007-5561-1.