Back Палау Abkhazian Palau ACE Palau Afrikaans Palau ALS ፐላው Amharic Palau AMI Palau AN Palau ANG पालाउ ANP بالاو Arabic
Palau | |||||
|---|---|---|---|---|---|
 | |||||
Slogan Rainbow’s End (Türkçe: Gökkuşağının Sonu) | |||||
_(small_islands_magnified).svg) | |||||
 | |||||
| Başkent | Ngerulmud | ||||
| En büyük | Koror | ||||
| Resmî dil(ler) | İngilizce, Palauca | ||||
| Tanınan bölgesel dil(ler) | Japonca, Sonsorolca, Tobice | ||||
| Hükûmet | ABD ile Serbest Birlik Sözleşmesiyle bağlı Başkanlık Sistemi | ||||
| |||||
| Tarihçe | |||||
| |||||
| Yüzölçümü | |||||
• Toplam | 459 km2 (180.) | ||||
| Nüfus | |||||
• 2018 tahminî | 17.907 (224..) | ||||
• 2022 sayımı | 18.233 | ||||
• Yoğunluk | 46,7/km2 | ||||
| GSYİH (SAGP) | 2020 tahminî | ||||
• Toplam | 250 milyon $ (185.) | ||||
• Kişi başına | 14.159 $[1] (85..) | ||||
| GSYİH (nominal) | 2020 tahminî | ||||
• Toplam | 251 milyon $ (190.) | ||||
• Kişi başına | 14.233 $[1] (50.) | ||||
| İGE (2019) |  0.826[2]çok yüksek · 50. | ||||
| Para birimi | Amerikan doları (USD) | ||||
| Zaman dilimi | UTC+9 (UTC) | ||||
| Telefon kodu | 680 | ||||
| İnternet alan adı | .pw | ||||
Palau (Palauca: Belau), resmî adı ile Palau Cumhuriyeti, Okyanusya'nın batısında bir ada ülkesidir. Mikronezya ile paylaştığı Caroline Adaları'nın batı zincirinde bulunan yaklaşık 340 adadan meydana gelir. Yüzölçümü 466 km²'dir.[3] Koror en kalabalık adadır. Başkent Ngerulmud Koror'un kuzeyinde, Babeldaob adasındaki Melekeok eyaletinde bulunur. Doğuda Mikronezya, güneyde Endonezya ve batıda Filipinler ile deniz sınırı bulunur.
Ülkenin ilk yerleşimcileri günümüzden 3000 yıl önce Güneydoğu Asya adalarından gelen göçmenlerdir.[4][5] 16. yüzyılda İspanya tarafından keşfedilen adalar, 1574 yılında İspanya Doğu Hint Adaları'na bağlanarak sömürgeleştirildi. 1898'deki İspanyol-Amerikan Savaşı'nın ardından bölgede etkisini yitiren İspanya, 1899 Alman-İspanyol Antlaşması ile adaları Alman İmparatorluğu'na sattı. Palau, I. Dünya Savaşı'na dek Alman Yeni Ginesi'ne bağlı olarak yönetildi. Savaşın ardından ülke Milletler Cemiyeti tarafından Japonya'ya verilerek Güney Pasifik Mandası'na bağlandı. ABD, II. Dünya Savaşı'nda Mariana ve Palau adaları seferiyle adaları Japon İmparatorluğu'nun elinden aldı. Bu seferdeki savaşların en büyüğü, II. Dünya Savaşı'ndaki en kanlı amfibik harekât olan Peleliu Muharebesi'dir.[6] Palau 1947'de diğer Pasifik Adaları'yla birlikte Birleşik Devletler'in yönetimindeki Pasifik Adaları Vesayet Toprakları'na bağlandı. 1979'da bağımsızlık ilan eden Mikronezya'ya katılmayı reddeden Palau 1982 yılında imzalanan Serbest Birlik Sözleşmesi uyarınca 1994'te bağımsızlığını kazandı.
Palau Birleşik Devletler'le serbest ilişki içerisinde olan ve başkanlık sistemi ile yönetilen bir cumhuriyettir. Birleşik Devletler adaları savunma, ekonomi ve sosyal hizmetler konularında desteklemektedir. Yasama gücü çift meclisli Palau Ulusal Kongresi'ndedir. Palau ekonomisi turizm, geçimlik tarım ve balıkçılık üzerine kuruludur. Adaların gayri safî milli gelirinin önemli bir kısmını dış yardımlar oluşturur. Ülke para birimi olarak Amerikan doları kullanmaktadır. Ada kültürü Mikronezya, Melanezya, Asya ve Batı kültürlerinin bir melezidir. Palau halkı Mikronezya, Melanezya ve Avustronezya halklarından köken alır. Ayrıca Japon kökenliler de bulunur. Ülkenin resmi dilleri Palauca (Avustronezya dillerindendir) ve İngilizcedir. Japonca, Sonsorolca ve Tobice bölgesel dil olarak tanınmaktadır.
Ayrıca Palau %55,30 oranla Dünyada obezite oranının en yüksek olduğu ikinci bağımsız ülkedir. Bunun en büyük sebebi fast food ve işlenmiş gıdaların aşırı tüketimi olarak gösterilebilir.
- ^ a b "Report for Selected Countries and Subjects". www.imf.org. 29 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ocak 2021.
- ^ Human Development Report 2020 The Next Frontier: Human Development and the Anthropocene (PDF). United Nations Development Programme. 15 Aralık 2020. ss. 343-346. ISBN 978-92-1-126442-5. 15 Aralık 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 16 Aralık 2020.
- ^ "Statistical Yearbook 2015" 29 Temmuz 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Republic of Palau Bureau of Budget and Planning Ministry of Finance (2016-02-01). Retrieved on 2018-08-21.
- ^ Clark, Geoffrey; Anderson, Atholl; Wright, Duncan (2006). "Human Colonization of the Palau Islands, Western Micronesia". Journal of Island & Coastal Archaeology. 1 (2): 215-232. doi:10.1080/15564890600831705.
- ^ Smith, Alexander D. (2017). "The Western Malayo-Polynesian Problem". Oceanic Linguistics. 56 (2): 435-490. doi:10.1353/ol.2017.0021.
- ^ Gypton, Jeremy (2004). "Bloody Peleliu: Unavoidable Yet Unnecessary". Military History Online. Military History Online, LLC. 3 Haziran 2004 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Mart 2018.