Pekin

Pekin 北京 Běijīng
Doğrudan yönetilen şehir
Pekin Belediyesi • 北京市
Saat yönünde: Pekin Merkezi İş Alanı [en] manzarası, Badaling, Yasak Şehir'deki Yüce Uyum Konağı [en], Tiananmen Kapısı, Büyük Halk Salonu (sol) ile Ulusal Gösteri Sanatları Merkezi (sağ) gece görünümleri, Pekin Ulusal Stadyumu gece görünümü, Cennet Tapınağı, Jianwai SOHO [zh] ile CCTV Genel Merkezi
Pekin Belediyesi'nin Çin anakarasındaki konumu
Ülke	Çin
Doğrudan yönetilen belediye	Pekin
Kuruluş tarihi	MÖ 473
İdare
• Tür	Belediye
• ÇKP parti sekreteri	Liu Qi
• Belediye başkanı	Guo Jinlong (ÇKP)
Yüzölçümü
• Toplam	16,410.5 km²
Rakım	43 m
Nüfus  (2020)[1]
• Toplam	21.893.095
• Yoğunluk	1300/km²
Zaman dilimi	UTC+08.00 (ÇSZ)
Posta kodu	100000 - 102629
Alan kodu	10
Resmî site beijing.gov.cn

Pekin veya Beijing^[a] (Çince: 北京; pinyin: Běijīng; Putonghua telaffuzu: [pèi.tɕíŋ]^ⓘ), Çin Halk Cumhuriyeti'nin başkentidir. 16.410,5 km²lik yönetim alanı içerisinde 21 milyondan fazla sakin barındırır.^[5] Kuzey Çin'de yer alan Pekin, Devlet Konseyi [en]'nin doğrudan yönetimi altında olan bir büyükşehir belediyesi olarak yönetilir ve 16 farklı semtten [en] oluşur.^[6] Pekin çoğunlukla Hebei Eyaleti tarafından çevrelenir, fakat güneydoğusunda Tientsin şehriyle de komşudur; bu idarî bölümlerin her üçü toplu olarak Jing-Jin-Ji [en] megalopolünü ve Çin'in ulusal başkent bölgesini [en] oluşturur.^[7]

Pekin bir küresel kent ve kültür, diplomasi, siyaset, ticaret, ekonomi, eğitim, bilim ve teknoloji alanlarında Dünya'nın en önde gelen merkezlerinden biridir. Bir megakent olan Pekin, kentsel nüfus açısından Şanghay'dan sonra Çin'in en büyük ikinci şehridir ve ülkenin kültürel, eğitim ve siyasî merkezidir.^[8] Çin'deki en büyük devlet şirketlerinin [en] genel merkezlerinin çoğuna ev sahipliği yapmanın yanı sıra en yüksek sayıda Fortune Global 500 şirketine ve Dünya'nın en büyük dört finansal kurumunu [en] da barındırmaktadır.^[9][10] Şehirde en çok sayıda milyarderin yaşamasıyla Pekin "milyarder başkenti [en]" olarak nitelendirilmiştir.^[11][12] Ayrıca karayol, otoyol, konvansiyonel ve yüksek hızlı demiryolu ağlarının önemli bir merkezidir. Pekin Başkent Uluslararası Havalimanı, 2010 yılından beri yolcu trafiği açısından Dünya'nın en işlek ikinci havalimanı konumunda bulunmuştur,^[13] ve Pekin metrosu Dünya'nın hem en işlek hem de en uzun metro ağların arasındadır. Şehrin ikinci uluslararası havalimanı olan Pekin Daxing Uluslararası Havalimanı, Dünya'nın en büyük tek yapılı havalimanı terminalidir.^[14][15]

Dünya'nın en eski şehirlerinden biri olan Pekin'in üç binyıl öncesine dayanan zengin bir tarihi ve hem modern hem de geleneksel tarzların bir araya getirildiği mimarisi vardır. Çin'in Dört Büyük Kadim Başkenti [en]'nin sonuncusu olarak, son sekiz yüzyılın çoğu boyunca ülkenin siyasî merkezi olarak işlev göstermiştir^[16] ve MS ikinci yüzyılın büyük bir kısmı boyunca Dünya'nın en kalabalık şehriydi.^[17] Üç tarafında dağlar tarafından çevrelenmesi ve şehrin hem içi hem de dışında surların [en] kurulmasıyla Pekin'in birçok stratejik avantajı var, dolayısıyla Çin'in tarihî imparatorluk başkenti olarak seçildi ve Çin imparatorunun ikametgâhı olarak geliştirildi. Lüks sarayları, tapınakları, parkları, bahçeleri, mezarları, surları ve kapıları için tanınır.^[18] Pekin'de yedi tane UNESCO Dünya Mirası bulunmaktadır: bunlar Yasak Şehir, Cennet Tapınağı, Yazlık Saray, Ming Mezarları, Zhoukoudian ve Çin Seddi ile Büyük Çin Kanalı'nın bazı kısımlarıdır. Bunların her biri yüksek sayıda turist çekmektedir.^[19] Şehrin geleneksel konut tarzı olan siheyuan [en] ve bu siheyuanların arasında geçen dar "hutong" sokakları, kendileri önemli turistik mekânlardır ve Pekin şehri içinde sık rastlanırlar.

Pekin'de 91 tane üniversite var;^[20] bunların birçoğu, hem Asya-Pasifik sıralamaları hem de küresel sıralamalarda sürekli en iyi üniversitelerin arasında yer alır.^[21][22] Pekin'de bulunan Tsinghua ve Pekin üniversiteleri, Asya-Pasifik ülkeleri ve gelişmekte olan ülkelerdeki en iyi üniversitelerdir.^[23][24] Pekin Merkezi İş Alanı [en], Pekin'in ekonomik genişlemenin merkezidir ve inşası devam etmekte olan veya son zamanlarda tamamlanmış çok sayıda gökdelen [en] içermektedir. Zhongguancun bilim parkı, bilim ve teknoloji inovasyonu ve girişimciliği konularında Dünya'nın önde gelen merkezlerinden biridir. Nature Index [en] sıralamalarına göre Pekin şehri, 2016 yılından beri bilimsel araştırmada Dünya birincisidir.^[25][26] Üstelik, başta 2008 Yaz Olimpiyatları ve 2008 Yaz Paralimpik Oyunları olmak üzere, Pekin çok sayıda ulusal ve uluslararası spor etkinliğine ev sahipliği yapmıştır. Gelecekte Pekin, hem Yaz hem de Kış Olimpiyatları'na^[27] ve hem Yaz hem de Kış Paralimpik Oyunları [en]'na^[28] ev sahipliği yapmış ilk şehir olacaktır. Pekin ayrıca 172 yabancı büyükelçiliğe ev sahipliği yapmanın yanı sıra Asya Altyapı Yatırım Bankası, Şanghay İşbirliği Örgütü ve İpek Yolu Fonu [en] genel merkezlerine de ev sahipliği yapar.

1. ^ Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi; 2020nüfus isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme)
2. ^ "Çin Hakkında". Çin Halk Cumhuriyeti İstanbul Başkonsolosluğu. 8 Mart 2018. 13 Ağustos 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Temmuz 2019. 
3. ^ "Eski ve modernin kaynaştığı yer: Beijing". China Radio International Türkçe. 9 Mayıs 2019. 26 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Temmuz 2019. 
4. ^ ""Benim Beijing'de bir ailem var"". Çin'in Xinjiang. 26 Temmuz 2019. 24 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Temmuz 2019. 
5. ^ "Beijing Municipal Bureau of Statistics and NBS Survey Office in Beijing" (İngilizce). Beijing Municipal Bureau of Statistics. 23 January 2019. 23 January 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 January 2019. 
6. ^ 2006 yılı istatistiklerine dayanan veriler 2007 Çin Ulusal İstatistik Yıllığı'nda yayımlanmıştır ve şu web sitesinden erişilebilir: Basitleştirilmiş Çince: 2006年中国乡村人口数 中国人口与发展研究中心 (archive). Erişim tarihi: 21 Nisan 2009.
7. ^ "Basic Information". Pekin Belediyesi İstatistik Bürosu. 13 Mart 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Şubat 2008. 
8. ^ "Beijing". The Columbia Encyclopedia (6th edition bas.). 2008. 12 Şubat 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Ağustos 2010. KB1 bakım: Fazladan yazı (link)
9. ^ "Top 100 Banks in the World". www.relbanks.com (İngilizce). 29 Temmuz 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Eylül 2018. 
10. ^ "Beijing has most Fortune 500 global HQs". Beijing Municipal Government. 28 Kasım 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Kasım 2016. 
11. ^ Shapiro, Ariel R. "Beijing is 'Billionaire Capital of the World'". 9 Temmuz 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Temmuz 2018. 
12. ^ "Beijing is new 'billionaire capital'". BBC News. 25 Şubat 2016. 19 Temmuz 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Temmuz 2018. 
13. ^ "Year to date Passenger Traffic". Airports Council International. 23 Haziran 2014. 29 Ocak 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Haziran 2014. 
14. ^ "What does the world's largest single-building airport terminal look like?". BBC. 15 Nisan 2019. 18 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Nisan 2019. 
15. ^ Taylor, Alan. "Photos: The World's Largest Airport-Terminal Building - The Atlantic". www.theatlantic.com (İngilizce). 22 Ocak 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Eylül 2019. 
16. ^ "Peking (Beijing)". Encyclopædia Britannica. 25 (15th edition, Macropædia bas.). s. 468. 
17. ^ "Top Ten Cities Through History". things made unthinkable. 4 Ocak 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Kasım 2016. 
18. ^ "Beijing". World Book Encyclopedia. 2008. 19 Mayıs 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Ağustos 2008. 
19. ^ 走进北京七大世界文化遗产 – 千龙网. qianlong.com (Çince). 18 Ağustos 2014. 29 Kasım 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Kasım 2014. 
20. ^ 2015年北京市高校名单（共91所）. gaokao.com. 22 Mayıs 2015. 30 Kasım 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Kasım 2016. 
21. ^ "Top 10 institutions in Beijing". www.natureindex.com. 20 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Eylül 2020. 
22. ^ "US News Best Global Universities in Beijing". US News. 6 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
23. ^ "Asia University Rankings". Times Higher Education (THE) (İngilizce). 28 Mayıs 2020. 4 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Eylül 2020. 
24. ^ "Emerging Economies". Times Higher Education (THE) (İngilizce). 22 Ocak 2020. 20 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Eylül 2020. 
25. ^ Jia, Hepeng (19 Eylül 2020). "Beijing, the seat of science capital". Nature (İngilizce). 585 (7826): S52-S54. doi:10.1038/d41586-020-02577-x . 16 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Şubat 2021. 
26. ^ jknotts (25 Eylül 2020). "Beijing Defends its Title as World's Top City for Scientific Research". www.thebeijinger.com (İngilizce). 27 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Eylül 2020. 
27. ^ "Beijing and Zhangjiakou launch joint bid to host 2022 Winter Olympic Games". insidethegames.biz. 5 Kasım 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Kasım 2013. 
28. ^ "IOC awards 2022 Winter Olympics to Beijing". 15 Temmuz 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ağustos 2017. 

Kaynak hatası: <ref> "lower-alpha" adında grup ana etiketi bulunuyor, ancak <references group="lower-alpha"/> etiketinin karşılığı bulunamadı (Bkz: Kaynak gösterme)