Tantal

Tantal (Ta)
H Periyodik tablo He Li Be B C N O F Ne Na Mg Al Si P S Cl Ar K Ca Sc Ti V Cr Mn Fe Co Ni Cu Zn Ga Ge As Se Br Kr Rb Sr Y Zr Nb Mo Tc Ru Rh Pd Ag Cd In Sn Sb Te I Xe Cs Ba   Hf Ta W Re Os Ir Pt Au Hg Tl Pb Bi Po At Rn Fr Ra   Rf Db Sg Bh Hs Mt Ds Rg Cn Nh Fl Mc Lv Ts Og     La Ce Pr Nd Pm Sm Eu Gd Tb Dy Ho Er Tm Yb Lu   Ac Th Pa U Np Pu Am Cm Bk Cf Es Fm Md No Lr
Temel özellikleri
Atom numarası	73
Element serisi	Geçiş metalleri
Grup, periyot, blok	5, 6, d
Görünüş	Grimsi mavi
Kütle numarası	180.94788 g/mol
Elektron dizilimi	[Xe] 4f14 5d3 6s2
Enerji seviyesi başına Elektronlar	2, 8, 18, 32, 11, 2
CAS kayıt numarası	7440-25-7
Fiziksel Özellikleri
Maddenin hâli	katı
Yoğunluk	16.69 g/cm³
Sıvı hâldeki yoğunluğu	15 g/cm³
Ergime noktası	3290 °K 3017 °C
Kaynama noktası	5731 °K 5458 °C
Ergime ısısı	36.57 kJ/mol
Buharlaşma ısısı	732.8 kJ/mol
Isı kapasitesi	25.36 J/(mol·K)
Atom özellikleri
Kristal yapısı	Hacim Merkezli Kübik
Yükseltgenme seviyeleri	5, 4, 3, 2, -1
Elektronegatifliği	1,5 Pauling ölçeği
İyonlaşma enerjisi	761 kJ/mol
Atom yarıçapı	146 pm
Atom yarıçapı (hes.)	pm
Kovalent yarıçapı	170±8 pm
Van der Waals yarıçapı	pm
Diğer özellikleri
Elektrik direnci	131 n nΩ·m (20°C'de)
Isıl iletkenlik	57.5 W/(m·K)
Isıl genleşme	6.3 µm/(m·K) (25°C'de)
Ses hızı	3400 m/s ('de)
Mohs sertliği	6.5
Vickers sertliği	873 MPa
Brinell sertliği	800 MPa

Tantal, sembolü Ta, atom numarası 73, atom ağırlığı 180,88, yoğunluğu 16,6 olan, 3017 °C'de eriyen ve siyah toz durumunda elde edilen nadir bir kimyasal element’tir. Tantal, korozyona karşı çok dayanıklı, çok sert, sünek, parlak, mavi-gri bir geçiş metalidir.^[1]

Tantal ismini Yunan mitolojisindeki Tantalos'tan almıştır.^[2]

Tantal, sağlam, yüksek erime noktalı alaşımların bileşenleri olarak refrakter metal’ler grubunun parçasıdır. Vanadyum ve niyobyum ile birlikte 5. grup elementi'dir ve jeolojik kaynaklarda her zaman kimyasal olarak benzer niyobyumla birlikte, özellikle tantalit, kolumbit ve koltan mineral gruplarında bulunur.

Tantalın kimyasal asallığı ve yüksek erime noktası, tantalı reaksiyon kapları ve vakum fırınları gibi laboratuvar ve endüstriyel ekipmanlar için değerlidir. Tantal, bilgisayar gibi elektronik ekipmanlar için tantal kondansatörlerde kullanılır.

Kuantum işlemcilerde yüksek kaliteli süper iletken rezonatörlerde malzeme olarak kullanılması araştırılmaktadır.^[3][4]

Tantal, Avrupa Komisyonu tarafından teknoloji açısından kritik bir unsur olarak değerlendirilmektedir.^[5]

1. ^ Colakis, Marianthe; Masello, Mary Joan (30 Haziran 2007). "Tantalum". Classical Mythology & More: A Reader Workbook. Bolchazy-Carducci Publishers. ISBN 978-0-86516-573-1. 
2. ^ Euripides, Orestes
3. ^ McLellan, R.A. (2023). "Chemical profiles of the oxides on tantalum in state of the art superconducting circuits". Advanced Science (Weinheim, Baden-Wurttemberg, Germany). 10 (21): e2300921. arXiv:2301.04567 $2. doi:10.1002/advs.202300921. PMC 10375100 $2. PMID 37166044. 
4. ^ Crowley, K.D. (2023). "Disentangling Losses in Tantalum Superconducting Circuits". arXiv:2301.07848 $2. 
5. ^ "European Commission (2010). Critical Raw Materials for the EU. Report of the Ad-hoc Working Group on Defining Critical Raw Materials". Avrupa Komisyonu. 29 Nisan 2015. 11 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ocak 2024.