Back Tora Afrikaans Tora ALS ኦሪት Amharic Torah AN तोरा ANP التوراة Arabic ܐܘܪܝܬܐ ARC التوراه ARZ তাওৰাত Assamese Torá AST
Tevrat (/ˈtɔːrə, ˈtoʊrə/; İbranice: תּוֹרָה Tōrā, "Talimat", "Öğretme" veya "Kanun"), İbrani Kutsal Kitabı'nın ilk beş kitabının, yani Tekvin, Çıkış, Levililer, Sayılar ve Tesniye kitaplarının derlemesidir.[1]
Bu anlamda Tora, Pentatök veya Musa'nın Beş Kitabı ile aynı anlama gelir. Yahudi geleneğinde Yazılı Tevrat (İbranice: תורה שבכתב, Torah Şe'biçtav) olarak da bilinir. Eğer ayin amaçlıysa, bir Tora tomarı (Sefer Torah) şeklini alır. Ciltli kitap biçimindeyse, buna humaş denir ve genellikle haham tefsirleriyle (peruşim) basılır.
Bununla birlikte, zaman zaman, Tora kelimesi aynı zamanda İbrani Kutsal Kitabı'nın tamamı veya Tanah'ın eş anlamlısı olarak da kullanılabilir; bu anlamda, İbrani Kutsal Kitabı'nın sadece ilk beşini değil, 24 kitabın tamamını içerir. Son olarak, Tevrat ister Kutsal Kitap metinlerinden, isterse daha sonraki rabbinik literatür (ruhban edebiyatı) türevi olsun, Yahudi öğretisinin, kültürünün ve uygulamasının toplamı anlamına gelebilir ve genellikle Sözlü Tevrat olarak bilinir. Yahudi manevi ve dini geleneğinin özünü temsil eden Tevrat, 70 veya potansiyel olarak sonsuz bakış ve yorumu kapsayacak şekilde, açıkça kendi kendini konumlandıran ve Tevrat'ın kesin bir tanımını imkansız hale getiren bir terim ve öğretiler dizisidir.[2]
Tüm bu anlamlarda ortak olan Tevrat'ın, Yahudi halkı olmanın kökenini oluşturmasıdır: onların Tanrı tarafından var olma çağrıları, imtihanları ve belaları ve Tanrıları ile bir dizi ahlaki ve dini yaşam tarzını takip etmeyi içeren yükümlülükler ve medeni kanunları (halaha) olan antlaşmayı içerir.[1]
Tevrat Müslümanların Musa'ya verildiğine inandıkları kutsal kitap bağlamında Tanah'ın Arapça adıdır ve genellikle kutsal kitabın tamamına atıfta bulunur.[3]
Rabbinik literatürde, Tora kelimesi hem yazılı beş kitabı, hem de Sözlü Tevrat'ı (İbranice: תורה שבעל פה, "Konuşulan Tevrat") ifade eder. Sözlü Tora, haham geleneğine göre nesilden nesle aktarılan ve şimdi Talmud ve Midraş'ta somutlaşan yorum ve genişletmelerden oluşur.[4]
Rabbinik anlayış, Tevrat'ta bulunan tüm öğretilerin (hem yazılı hem de sözlü) Tanrı tarafından peygamber Musa aracılığıyla, bazıları Sina Dağı'nda ve diğerleri Mişkan'da verildiği ve tüm öğretilerin Musa tarafından yazıldığı ve bunun sonucu olarak bugün var olan Tevrat'ta ortaya çıktığı şeklindedir. Midraş'a göre, Tora dünyanın yaratılmasından önce yaratılmış ve Yaratılış'ın planı olarak kullanılmıştır.[5]
Kutsal Kitap bilginlerinin çoğu, yazılı kitapların daha önceki yazılı kaynak ve sözlü geleneklere dayanan MÖ 6. yy Babil esaretinin bir ürünü olduğuna ve Sürgün sonrası dönemde (y. MÖ 5. yy) son revizyonların yapıldığına inanırlar.[6][7][8] Yahvist, Elohist, Tesniyeci ve Ruhbani kaynak olarak sınıflandırılan Kutsal Kitap yazarlarının, çok tanrılı dinlerden gelen hikâyeleri düzenlemekten sorumlu olduğunu ifade eder ve metinlerdeki monoteist-politeist tutarsızlıkları bu durumun yansımaları olarak değerlendirir. Rabbânî Yahudilik Musa'nın MÖ 1391–1271 aralığında yaşadığını, tarihçi Hieronymus MÖ 1592, James Ussher ise MÖ 1571 aralığında yaşadığını iddia etmektedir.[9][not 1] Bu metinler Musa'nın yaşadığına inanılan dönemden yaklaşık olarak 1000 yıl sonrasına denk geliyor ve açıklama Musa veya Kutsal Kitap ile ilgili bazı anlatıların Babil-Sümer anlatıları ile benzerliklerine de ışık tutabilir. (bakınız: Anakronizm, Yahudiliğin kökenleri)
Tevrat sözleri geleneksel olarak, tomar üzerine bir katip (sofer) tarafından İbrani dilinde yazılır. Tevrat'tan bir bölüm, en az üç günde bir cemaatin huzurunda alenen okunur.[10] Tevrat'ı herkesin önünde okumak, Yahudi toplumsal yaşamının temellerinden biridir.
- ^ a b "Torah | Definition, Meaning, & Facts". Encyclopedia Britannica (İngilizce). 30 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Eylül 2021.
- ^ "Bamidbar Rabah". sefaria.org. sefaria. 11 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Mart 2022.
- ^ Isabel Lang Intertextualität als hermeneutischer Zugang zur Auslegung des Korans: Eine Betrachtung am Beispiel der Verwendung von Israiliyyat in der Rezeption der Davidserzählung in Sure 38: 21-25 Logos Verlag Berlin GmbH, 31.12.2015 9783832541514 p. 98 (German)
- ^ Birnbaum (1979), p. 630
- ^ Vol. 11 Trumah Section 61
- ^ page 1, The Pentateuch: An introduction to the first five books of the Bible. Anchor Bible Reference Library. New York: Doubleday. 1992. ISBN 978-0-385-41207-0. Yazar
|ad1=eksik|soyadı1=(yardım) - ^ Finkelstein, I., Silberman, N. A., The Bible Unearthed: Archaeology's New Vision of Ancient Israel and the Origin of Its Sacred Texts, p. 68
- ^ Reading the Pentateuch: a historical introduction. Pauline Press. 2002. s. 21. ISBN 978-0-8091-4082-4. 27 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ekim 2010. Yazar
|ad1=eksik|soyadı1=(yardım) - ^ The 17th-century Ussher chronology calculates 1571 BC (Annals of the World, 1658 paragraph 164) (İngilizce)
- ^ Babylonian Talmud Bava Kama 82a
Kaynak hatası: <ref> "not" adında grup ana etiketi bulunuyor, ancak <references group="not"/> etiketinin karşılığı bulunamadı (Bkz: Kaynak gösterme)