Vanadyum

Vanadyum, ₂₃V

Farklı dokulardaki %99 saflıktaki üç vanadyum kristal çubuğu ile %99,95 saflıktaki 1 cm3 hacmindeki bir vanadyum küpü
Görünüş	Mavi-gri metal
Standart atom ağırlığı Ar, std(V)	50,9415(1)
Periyodik tablodaki yeri
Hidrojen Helyum Lityum Berilyum Bor Karbon Azot Oksijen Flor Neon Sodyum Magnezyum Alüminyum Silisyum Fosfor Kükürt Klor Argon Potasyum Kalsiyum Skandiyum Titanyum Vanadyum Krom Manganez Demir Kobalt Nikel Bakır Çinko Galyum Germanyum Arsenik Selenyum Brom Kripton Rubidyum Stronsiyum İtriyum Zirkonyum Niyobyum Molibden Teknesyum Rutenyum Rodyum Paladyum Gümüş Kadmiyum İndiyum Kalay Antimon Tellür İyot Ksenon Sezyum Baryum Lantan Seryum Praseodim Neodimyum Prometyum Samaryum Evropiyum Gadolinyum Terbiyum Disprozyum Holmiyum Erbiyum Tulyum İterbiyum Lutesyum Hafniyum Tantal Tungsten Renyum Osmiyum İridyum Platin Altın Cıva Talyum Kurşun Bizmut Polonyum Astatin Radon Fransiyum Radyum Aktinyum Toryum Protaktinyum Uranyum Neptünyum Plütonyum Amerikyum Küriyum Berkelyum Kaliforniyum Aynştaynyum Fermiyum Mendelevyum Nobelyum Lavrensiyum Rutherfordiyum Dubniyum Seaborgiyum Bohriyum Hassiyum Meitneriyum Darmstadtiyum Röntgenyum Kopernikyum Nihoniyum Flerovyum Moskovyum Livermoryum Tennesin Oganesson - ↑ V ↓ Nb titanyum ← vanadyum → krom
Atom numarası (Z)	23
Grup	5. grup
Periyot	4. periyot
Blok	d bloku
Elektron dizilimi	[Ar] 3d3 4s2
Kabuk başına elektron	2, 8, 11, 2
Fiziksel özellikler
Faz (SSB'de)	Katı
Erime noktası	2183-2208 K ​(1910-1935 °C, ​3470-3515 °F)
Kaynama noktası	3680 K (3407 °C; 6164,6 °F)
Yoğunluk (OS)	6,0-6,11 g/cm3
sıvıyken (en'de)	5,5 g/cm3
Erime entalpisi	21,5±3 kJ/mol
Buharlaşma entalpisi	465,9 kJ/mol
Molar ısı kapasitesi	24,89 J/(mol·K)
Buhar basıncı P (Pa) 1 10 100 1 k 10 k 100 k T (K) 2101 2289 2523 2814 3187 3679
Atom özellikleri
Yükseltgenme durumları	-3, -1, 0, +1, +2, +3, +4, +5 (amfoter oksit)
Elektronegatiflik	Pauling ölçeği: 1,63
İyonlaşma enerjileri	1.: 650,9 kJ/mol 2.: 1414 kJ/mol 3.: 2830 kJ/mol (daha fazlası)
Atom yarıçapı	Deneysel: 134 pm
Kovalent yarıçapı	153±8 pm
Elementin spektrum çizgileri
Diğer özellikleri
Kristal yapı	​Hacim merkezli kübik (hmk)
Ses hızı çubukta	4560 m/s (20 °C'de)
Genleşme	8,4 µm/(m·K)
Isı iletkenliği	30,7 W/(m·K)
Elektrik direnci	197 Ω·m
Manyetik düzen	Paramanyetik
Manyetik alınganlık	+255,0 × 10-6 cm3/mol
Young modülü	128 GPa
Kayma modülü	47 GPa
Hacim modülü	160 GPa
Poisson oranı	0,35
Mohs sertliği	6,7
Vickers sertliği	628-640 MPa
Brinell sertliği	600-742 MPa
CAS Numarası	7440-62-2
Tarihi
Adını aldığı	Vanadís
Keşif	Andrés Manuel del Río (1801)
İlk izolasyon	Henry Roscoe (1867)
Adlandıran	Nils Gabriel Sefström (1830)
Ana izotopları
İzotop Bolluk Yarı ömür (t1/2) Bozunma türü Ürün 48V yapay 16 g β+ 48Ti 49V yapay 330 g ε 49Ti 50V %0,25 2,71×1017 y ε 50Ti β- 50Cr 51V %99,75 kararlı

Vanadyum, simgesi V, atom numarası 23 olan bir elementtir. Bir geçiş metali olan element, doğada nadiren bulunur. Yapay olarak izole edildiğinde, oksit bir katmanın ortaya çıkmasıyla pasifleşir ve kararlı hâle gelen elementin oksitlenmesi sona erer.

Andrés Manuel del Río tarafından 1801 yılında vanadinit mineralinin (Pb₅(VO₄)₃Cl) analizi sırasında keşfedildi ve erythronium adı verildi. Ancak bir süre sonra erythronium ile kromun aslında aynı element oldukları fikri kabul gördü. 1831 yılında Nils Gabriel Sefström, vanadyumun keşfedilmemiş bir element olduğunu ispatlayarak elemente, İskandinav güzellik ve bereket tanrıçası Vanadis'in (Freyja olarak da bilinir) adını verdi. Henry Roscoe ise 1867'de vanadyumu izole etti.

Element, doğadaki yaklaşık 65 mineral ile fosil yakıt rezervlerinde bulunur. Çin ve Rusya'da çelik üretiminde ortaya çıkan cürufun işlenmesi ile üretilir. Diğer ülkelerde ise direkt olarak manyetitten, ağır petrolün oluşturduğu baca tozunun geridönüşümü ya da uranyum madenciliğinin bir yan ürünü olarak elde edilir. Elementin en yaygın kullanımı alaşımlı çelik endüstrisindedir. Vanadyum redoks pili üretimi de zamanla artış gösterir. Endüstriyel açıdan en çok kullanan vanadyum bileşiği olan vanadyum pentoksit (V₂O₅), sülfürik asit üretimi sırasında bir katalizör işlevi görür. Çoğu canlıda bulunan vanadyum, bazı enzimlerin aktif bölgesi olarak kullanılır.