Back Stikstof Afrikaans Stickstoff ALS ናይትሮጅን Amharic Nitrocheno AN नाइट्रोजन ANP نيتروجين Arabic أزوط ARY نيتروجين ARZ নাইট্ৰ'জেন Assamese Nitróxenu AST
| Azot / Nitrogenium (N) | |
|---|---|
| Atom raqami | 7 |
| Koʻrinishi | Rangsiz, hidsiz inert gaz |
| Atom xossasi | |
| Atom massasi (molyar massasi) |
14.00674 m. a. b. (g/mol) |
| Atom radiusi | 92 pm |
| Ionlashish energiyasi (birinchi elektron) |
1401.5(14.53) kJ/mol (eV) |
| Elektron konfiguratsiyasi | 2s2 2p3 |
| Kimyoviy xossalari | |
| Kovalentlik radiusi | 75 pm |
| Ion radiusi | 13 (+5e) 171 (-3e) pm |
| Elektrmanfiylik (poling boʻyicha) |
3.04 |
| Elektrod potensiali | – |
| Oksidlanish darajasi | 5, 4, 3, 2, -3 |
| Termodinamik xossalari | |
| Zichlik | 0.808 (@ −195.8 °C) g/sm³ |
| Solishtirma issiqlik sigʻimi | 1.042 (N-N) J/(K·mol) |
| Issiqlik oʻtkazuvchanlik | 0.026 Vt/(m·K) |
| Erish harorati | 63.29 K |
| Erish issiqligi | n/a kJ/mol |
| Qaynash harorati | 77.4 K |
| Qaynash issiqligi | n/a kJ/mol |
| Molyar hajm | 17.3 sm³/mol |
| Kristall panjarasi | |
| Panjara tuzilishi | geksagonal |
| Panjara davri | 4.039 Å |
| Panjara/atom nisbati | 1.651 |
| Debye harorati | n/a K |
| 7 | Azot
|
N | |
| 2s22p3 | |
Azot (lotincha: „Nitrogenium“), N — Mendeleyev davriy sistemasining V guruhiga mansub kimyoviy element. Tartib raqami 7, atom massasi 14,0067. Yer poʻstining ogʻirlik jihatidan 0,01 % ini tashkil etadi. Havoda erkin holda boʻladi (havoning ogʻirlik jihatidan 75,6 %; hajm jihatidan 78,09 % azotdan iborat). Tuproqda turli minerallar va organik birikmalar tarkibiga kirgan holda uchraydi; masalan, u natriyli selitra (NaNO3) va kaliyli selitra (KNO3) tarkibida boʻladi, toshkoʻmirda 1 — 1,25 %, neftda 1,5 %, oqsil moddalarda 17 %, odam tanasida 3 % gacha boʻlishi mumkin. Azotni birinchi marta 1772-yilda Rezerford ajratib olgan. Ikkita barqaror izotopi bor: 14N (99,635 %) va 15N (0,365 %); radioaktiv sunʼiy izotoplari ham bor, bulardan eng uzoq, mavjud boʻladigani 13N dir (yarim yemirilish davri 10,08 daqiqa). Sanoatda suyultirilgan havoni parchalab olinadi. Azot turmushda ham juda kerakli hisoblanadi. Azot boshqa olisdagi sayyoralarda ham qattiq holatda uchraydi masalan,Uran sayyorasi sirtida qattiq holatda Azot(N) uchraydi. Azot(N) vodorod bilan bir necha xil moddalarni hosil qiladi. Azotning vodorodli birikmalari ichida eng muhimi va amaliyahamiyatga ega bõlgani ammiakdir. Uning molekularformulasi NH³ kõrinishda bõladi. Azot vodorodga nisbatan elektro-manfiy elementligi uchun ammiak molekulasiqutbli hisoblanadi.