Colombia

Cộng hòa Colombia
Tên bản ngữ República de Colombia (tiếng Tây Ban Nha)
Quốc kỳ Quốc huy
Tiêu ngữ: "Libertad y Orden"(Tây Ban Nha) "Tự do và Trật tự"
Quốc ca: Himno Nacional de la República de Colombia (Tây Ban Nha) (tiếng Việt: "Quốc ca Cộng hòa Colombia")
Vị trí của Colombia (xanh) ở Nam Mỹ (xám)
Tổng quan
Thủ đô và thành phố lớn nhất	Bogotá 4°35′B 74°4′T / 4,583°B 74,067°T / 4.583; -74.067
Ngôn ngữ chính thức	Tiếng Tây Ban Nha Tiếng Anh là ngôn ngữ chính thức tại San Andrés, Providencia và Santa Catalina.
• Ngôn ngữ địa phương được công nhận	68 ngôn ngữ bản địa[a]
Sắc tộc (2018[1])	87% Da trắng/Blanco/Castizo hoặc Mestizo 7% Da đen (bao gồm Mulatto); 4% Bản địa 2% Các nhóm khác
Tên dân cư	Người Colombia
Chính trị
Chính phủ	Nhất thể tổng thống chế cộng hòa lập hiến
• Tổng thống	Gustavo Petro
• Phó Tổng thống	Francia Márquez
Lập pháp	Quốc hội
• Thượng viện	Thượng viện
• Hạ viện	Hạ viện
Lịch sử
Độc lập  từ Tây Ban Nha
• Tuyên bố	20 tháng 7 năm 1810
• Được công nhận	7 tháng 8 năm 1819
• Phi quân sự hóa cuối cùng	1886
• Hiến pháp hiện hành	4 tháng 7 năm 1991
Địa lý
Diện tích
• Tổng cộng	1,141,748 km2 (hạng 25) 440,831 mi2
• Mặt nước (%)	8,8 (hạng 17)
Dân số
• Ước lượng 2020	50,372,424 (hạng 29)
• Mật độ	42.23/km2 (hạng 173) 105,72/mi2
Kinh tế
GDP  (PPP)	Ước lượng 2020
• Tổng số	827.662 tỷ USD (hạng 31)
• Bình quân đầu người	16,264 USD
GDP  (danh nghĩa)	Ước lượng 2019
• Tổng số	343.177 tỷ USD (hạng 32)
• Bình quân đầu người	6,744 USD
Đơn vị tiền tệ	Peso (COP)
Thông tin khác
Gini? (2017)	49,7[2] cao
HDI? (2019)	0,767[3] cao · hạng 83
Múi giờ	UTC−5[b] (COT)
Cách ghi ngày tháng	nn.tt.nnnn (CE)
Giao thông bên	phải
Mã điện thoại	+57
Mã ISO 3166	CO
Tên miền Internet	.co
^ Mặc dù Hiến pháp Colombia quy định tiếng Tây Ban Nha (Castellano) là ngôn ngữ chính thức trong tất cả các lãnh thổ Colombia, các ngôn ngữ khác được sử dụng trong nước bởi các nhóm dân tộc – khoảng 68 ngôn ngữ – mỗi ngôn ngữ cũng là ngôn ngữ chính thức trong lãnh thổ của mình.[4] Tiếng Anh cũng là ngôn ngữ chính thức trong quần đảo San Andrés, Providencia và Santa Catalina.[5] ^ Giờ chính thức của Colombia[6] được kiểm soát và phối hợp bởi Viện Đo lường Quốc gia.[7]

Colombia (IPA: [koˈlombja]  ( nghe)), tên chính thức là Cộng hòa Colombia (tiếng Tây Ban Nha: República de Colombia; IPA: [re'puβ̞lika ð̞e ko'lombja]  ( nghe)^[8]) là một quốc gia tại Nam Mỹ. Colombia giáp Venezuela và Brasil về phía đông; giáp Ecuador và Peru về phía nam; giáp Đại Tây Dương phía bắc, qua Biển Caribe; và phía tây giáp Panama và Thái Bình Dương. Colombia là một nước lớn và đa dạng, lớn thứ 4 Nam Mỹ (sau Brasil, Argentina và Peru), với diện tích hơn gấp bảy lần New England; gấp đôi Pháp; chỉ nhỏ hơn một chút so với Arizona, California, Oregon và Washington cộng lại. với dân số 50 triệu người. Di sản văn hóa phong phú của Colombia phản ánh ảnh hưởng của các nền văn minh Amerindian khác nhau, định cư Châu Âu, nô lệ Châu Phi và nhập cư từ Châu Âu, Trung Đông và Đông Á.^{[9][10][11][12][13]} Tiếng Tây Ban Nha là ngôn ngữ chính thức của quốc gia, bên cạnh đó có hơn 70 ngôn ngữ được sử dụng.

Colombia đã có nhiều người dân bản địa sinh sống từ ít nhất 12.000 BCE, bao gồm Muisca, Quimbaya và Tairona. Người Tây Ban Nha đã hạ cánh đầu tiên tại La Guajira vào năm 1499 và vào giữa thế kỷ 16 thuộc địa của khu vực, thành lập Vương quốc mới của Granada, với Santafé de Bogotá là thủ đô của nó. Độc lập khỏi Đế quốc Tây Ban Nha đã đạt được vào năm 1819, với những gì ngày nay Colombia đang nổi lên là các tỉnh bang New Granada. Quốc gia mới đã thử nghiệm chủ nghĩa liên bang với tư cách là Liên minh Granadine (1858), và sau đó là Hoa Kỳ Colombia (1863), trước khi Cộng hòa Colombia cuối cùng được tuyên bố vào năm 1886. Panama tách ra vào năm 1903, dẫn đến biên giới hiện tại của Colombia. Bắt đầu từ những năm 1960, đất nước này đã phải chịu một cuộc xung đột vũ trang và bạo lực chính trị cường độ thấp không đối xứng, cả hai đều leo thang vào những năm 1990. Từ năm 2005, đã có sự cải thiện đáng kể về an ninh, ổn định và pháp trị, cũng như sự tăng trưởng và phát triển kinh tế chưa từng có.^[14][15]

Colombia là một trong mười bảy quốc gia đa dạng nhất thế giới và có mức độ đa dạng sinh học cao thứ hai trên thế giới.^[16] Lãnh thổ của nó bao gồm rừng nhiệt đới Amazon, vùng cao, đồng cỏ và sa mạc, và đây là quốc gia duy nhất ở Nam Mỹ có bờ biển và đảo dọc theo cả đại dương Đại Tây Dương và Thái Bình Dương. Colombia là thành viên của các tổ chức toàn cầu và khu vực lớn bao gồm Liên hợp quốc, WTO, OECD, OAS, Liên minh Thái Bình Dương, Cộng đồng Andean và Đối tác toàn cầu của NATO.^[17] Nền kinh tế đa dạng của nó là lớn thứ ba ở Nam Mỹ, với sự ổn định kinh tế vĩ mô và triển vọng tăng trưởng dài hạn thuận lợi.^[18][19]

1. ^ =Censo General 2018 “Censo de los grupos étnicos” Kiểm tra giá trị |url= (trợ giúp). Departamento Administrativo Nacional de Estadistica (DANE). Truy cập 15 tháng 5 năm 2019.
2. ^ “Chỉ số GINI (ước tính của Ngân hàng Thế giới)”. Ngân hàng Thế giới. Truy cập 6 tháng 4 năm 2019.
3. ^ “Cập nhật thống kê phát triển con người 2019” (PDF). Chương trình Phát triển Liên Hợp Quốc. 2019. Truy cập 16 tháng 9 năm 2019.
4. ^ Hiến pháp Colombia năm 1991 (Tiêu đề I – Liên quan đến các nguyên tắc cơ bản – Điều 10)
5. ^ “LEY 47 DE 1993” (bằng tiếng Tây Ban Nha). alcaldiabogota.gov.co. Truy cập 23 tháng 2 năm 2014.
6. ^ “The official Colombian time” (bằng tiếng Tây Ban Nha). horalegal.inm.gov.co. Truy cập 23 tháng 2 năm 2014.
7. ^ “Decreto 4175 de 2011, artículo 6, numeral 14” (bằng tiếng Tây Ban Nha). Presidencia de la República de Colombia. Truy cập 14 tháng 3 năm 2016.
8. ^ http://www.mofahcm.gov.vn/vi/mofa/cn_vakv/
9. ^ “Conozca a los inmigrantes europeos que se quedaron en Colombia”. Revista Diners | Revista Colombiana de Cultura y Estilo de Vida (bằng tiếng Tây Ban Nha). 2 tháng 7 năm 2020. Truy cập ngày 25 tháng 9 năm 2021.
10. ^ Vidal Ortega, Antonino; D’Amato Castillo, Giuseppe (1 tháng 12 năm 2015). “Los otros, sin patria: italianos en el litoral Caribe de Colombia a comienzos del siglo XX”. Caravelle. Cahiers du monde hispanique et luso-brésilien (bằng tiếng Pháp) (105): 153–175. doi:10.4000/caravelle.1822. ISSN 1147-6753.
11. ^ “Estos fueron los primeros alemanes en Colombia”. Revista Diners | Revista Colombiana de Cultura y Estilo de Vida (bằng tiếng Tây Ban Nha). 10 tháng 6 năm 2019. Truy cập ngày 25 tháng 9 năm 2021.
12. ^ Tovar Pinzón, Hermes (3 tháng 3 năm 2001). “Emigración y éxodo en la historia de Colombia”. Amérique Latine Histoire et Mémoire. Les Cahiers ALHIM. Les Cahiers ALHIM (bằng tiếng Tây Ban Nha) (3). doi:10.4000/alhim.522. ISSN 1777-5175.
13. ^ Semana (25 tháng 10 năm 2018). “Así llegaron los primeros migrantes japoneses a Colombia”. Semana.com Últimas Noticias de Colombia y el Mundo (bằng tiếng Tây Ban Nha). Truy cập ngày 25 tháng 9 năm 2021.
14. ^ “Colombia, Economic Tiger in Latin America | Marca País Colombia”. Colombia Country Brand (bằng tiếng Anh). 18 tháng 7 năm 2014. Truy cập ngày 25 tháng 9 năm 2021.
15. ^ way, Wolf Tours Colombia-Travel in a DIFFERENT. “Colombia has a better healthcare system than the U.S. and Canada | Publicaciones”. Wolf Tours Colombia - Travel in a DIFFERENT way (bằng tiếng Anh). Truy cập ngày 25 tháng 9 năm 2021.
16. ^ “Megadiversidad”. web.archive.org. 29 tháng 10 năm 2013. Lưu trữ bản gốc ngày 29 tháng 10 năm 2013. Truy cập ngày 25 tháng 9 năm 2021.Quản lý CS1: bot: trạng thái URL ban đầu không rõ (liên kết)
17. ^ “COLOMBIA JOINS THE OECD AND NATO”. Staff Relocation Services México (bằng tiếng Anh). 16 tháng 7 năm 2018. Truy cập ngày 25 tháng 9 năm 2021.
18. ^ “This is how Colombia is bringing biodiversity into cities for a healthier future”. World Economic Forum (bằng tiếng Anh). Truy cập ngày 25 tháng 9 năm 2021.
19. ^ “Medellín takes the lead in Latin America's Fourth Industrial Revolution”. ACI Medellín (bằng tiếng Anh). 30 tháng 4 năm 2019. Truy cập ngày 25 tháng 9 năm 2021.