Back Сҭампыл Abkhazian Éseutamu ACE Истамбыл ADY Istanboel Afrikaans Istanbul ALS ኢስታንቡል Amharic Istambul AN Constantinopolis ANG इस्तानबुल ANP إسطنبول Arabic
| Istanbul İstanbul | |||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| — Tỉnh và Thành phố tự trị — | |||||||||||||||||||
 Từ trên xuống theo chiều kim đồng hồ: Sừng Vàng nằm giữa khu Galata và mũi Sarayburnu; quận tài chính Maslak; Đại lộ İstiklal; Nhà ga Haydarpaşa; và Thánh đường Sultan Ahmed | |||||||||||||||||||
 Bản đồ hành chính Istanbul | |||||||||||||||||||
  Istanbul  Istanbul .svg) Istanbul | |||||||||||||||||||
| Tọa độ: 41°00′49″B 28°57′18″Đ / 41,01361°B 28,955°Đ | |||||||||||||||||||
| Quốc gia |  Thổ Nhĩ Kỳ | ||||||||||||||||||
| - Byzantium | khoảng 660 TCN[a] | ||||||||||||||||||
| - Constantinopolis | 330 CN | ||||||||||||||||||
| - Istanbul | 1930 (chính thức)[b] | ||||||||||||||||||
| Quận | 39 (danh sách) | ||||||||||||||||||
| Diện tích[c] | |||||||||||||||||||
| • Vùng đô thị | 5.343 km2 (2,063 mi2) | ||||||||||||||||||
| Dân số (2021)[2] | |||||||||||||||||||
| • Tỉnh và Thành phố tự trị | 15.840.900 | ||||||||||||||||||
| Múi giờ | EET (UTC+2) | ||||||||||||||||||
| • Mùa hè (DST) | EEST (UTC+3) | ||||||||||||||||||
| Mã bưu chính | 34000 tới 34850 | ||||||||||||||||||
| Mã điện thoại | (+90) 212 (phía châu Âu) (+90) 216 (phía châu Á) | ||||||||||||||||||
| Thành phố kết nghĩa | Rio de Janeiro, Shimonoseki, Lahore, Johor Bahru, Jeddah, Cairo, Houston, Berlin, Sankt-Peterburg, Rabat, Mary, Turkmenistan, Barcelona, Dubai, Köln, Thượng Hải, Odessa, Amman, Sarajevo, Durrës, Almaty, Osh, Plovdiv, Constanța, Khartoum, Kazan, Skopje, Damas, Jakarta, Venezia, Busan, Băng Cốc, Beirut, Tabriz, Thành phố México, Tunis, Quảng Châu, Giza, Benghazi, N'Djamena, Tbilisi, Nicosia, Aktau, Warszawa | ||||||||||||||||||
| Trang web | Khu tự trị đô thị Istanbul | ||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||
Istanbul (/ˌɪstænˈbuːl/ hoặc /ˌiːstɑːnˈbuːl/;[3][4] tiếng Thổ Nhĩ Kỳ: İstanbul [isˈtanbuɫ] (
nghe)), là thành phố lớn nhất, đồng thời là trung tâm kinh tế, văn hóa và lịch sử của Thổ Nhĩ Kỳ. Với dân số hơn 14 triệu người (2014)[5], Istanbul là một trong số các vùng đô thị lớn nhất châu Âu[d] và xếp vào một trong những thành phố đông dân nhất thế giới xét về dân cư trong địa phận thành phố[6][7].
Istanbul là một thành phố liên lục địa, bắc ngang qua eo biển Bosphorus - một trong những tuyến đường biển nhộn nhịp nhất thế giới - ở tây bắc Thổ Nhĩ Kỳ, nối biển Marmara và biển Đen. Trung tâm lịch sử và thương mại của Istanbul nằm ở phần thuộc châu Âu, và chỉ có 1/3 dân số cư trú ở phần thuộc châu Á[8].
Kiến tạo trên mũi đất Sarayburnu khoảng năm 660 trước Công nguyên với tên gọi Byzantium, thành phố mà nay được gọi là Istanbul đã phát triển trở thành một trong những đô thành huy hoàng nhất trong lịch sử. Trong gần mười sáu thế kỉ sau sự tái thiết thành Constantinopolis năm 330 Công nguyên, nó từng là kinh đô của bốn đế quốc: Đế quốc La Mã (330-395); Đế quốc Byzantine (395-1204 và 1261-1453), Đế quốc Latin (1204-1261) và Đế quốc Ottoman (1453-1922)[9]. Thành phố đã đóng vai trò quan trọng trong sự lớn mạnh của Cơ đốc giáo dưới các thời đại La Mã và Byzantine, trước khi người Ottoman chinh phục vào năm 1453 và biến nó thành một pháo đài Hồi giáo, nơi trị vì của triều đại khalip cuối cùng[10]. Mặc dù Cộng hòa Thổ Nhĩ Kỳ đã chọn Ankara làm thủ đô của mình, ngày nay những cung điện và thánh đường vẫn ngự trên các ngọn đồi của Istanbul như để nhắc nhở về vai trò trung tâm trước đây của thành phố.
Vị trí chiến lược của Istanbul nằm trên Con đường tơ lụa, các mạng lưới đường sắt tới châu Âu và Trung Đông, và tuyến hải lộ duy nhất giữa biển Đen và Địa Trung Hải đã giúp phát triển lượng dân số hỗn tạp , mặc dầu ít nhiều suy giảm kể từ khi nền Cộng hòa thiết lập năm 1923. Mặc dù bị coi nhẹ do không còn là thủ đô trong thời kì giữa hai cuộc Thế chiến, song về sau thành phố đã dần lấy lại phần lớn vị thế của nó. Dân số thành phố đã tăng mười lần kể từ những năm 1950, phần lớn do dòng người nhập cư vượt qua miền Anatolia tập trung lại siêu đô thị này và quy mô thành phố mở rộng ra để dành cho họ[11][12]. Các lễ hội nghệ thuật được hình thành vào cuối thế kỷ XX, trong khi sự cải thiện cơ sở hạ tầng tạo nên một mạng lưới giao thông dày đặc.
12.56 triệu du khách nước ngoài đến Istanbul năm 2015, 5 năm sau khi thành phố nhận danh hiệu Thủ đô Văn hóa châu Âu, đưa thành phố này trở thành điểm đến du lịch thu hút khách nhiều thứ năm trên thế giới [13]. Sức hút lớn nhất của thành phố nằm ở khu phố lịch sử, đượcUNESCO xếp hạng là Di sản thế giới, tuy nhiên trung tâm văn hóa và giải trí của nó nằm vắt qua cảng tự nhiên của thành phố, cảng Sừng Vàng ở quận Beyoğlu. Được xem là một thành phố toàn cầu[14], Istanbul là nơi đóng trụ sở của rất nhiều công ty cũng như cơ quan truyền thông Thổ Nhĩ Kỳ, và chiếm hơn một phần tư tổng sản phẩm nội địa của đất nước này[15]. Hy vọng tận dụng sự hồi sinh và phát triển nhanh chóng của mình, Istanbul cũng đã tích cực chạy đua giành quyền đăng cai Thế vận hội Mùa hè 2020[16], nhưng thất bại trước Tokyo.
Lỗi chú thích: Đã tìm thấy thẻ <ref> với tên nhóm “lower-alpha”, nhưng không tìm thấy thẻ tương ứng <references group="lower-alpha"/> tương ứng
- ^ Lỗi chú thích: Thẻ
<ref>sai; không có nội dung trong thẻ ref có tênroo177 - ^ “The Results of Address Based Population Registration System, 2021”. Turkish Statistical Institute. 31 tháng 12 năm 2021. Truy cập ngày 4 tháng 2 năm 2022.
- ^ Wells, John C. (2008), Longman Pronunciation Dictionary (ấn bản thứ 3), Longman, ISBN 9781405881180
- ^ Roach, Peter (2011), Cambridge English Pronouncing Dictionary (ấn bản thứ 18), Cambridge: Cambridge University Press, ISBN 9780521152532
- ^ “29 tháng 5 năm 2015-15:44:08-3483292601287109356591972477.html Istanbul population”. Lưu trữ bản gốc ngày 29 tháng 5 năm 2015. Truy cập ngày 29 tháng 5 năm 2015.
- ^ “Province by Province / Town Center and Town / Village Population – 2011”. Address Population-Based Registration System (ABPRS) Database. The Turkish Statistical Institute. 2011. Lưu trữ bản gốc ngày 6 tháng 10 năm 2014. Truy cập 9 tháng 5 năm 2012.Quản lý CS1: bot: trạng thái URL ban đầu không rõ (liên kết)
- ^ Mossberger, Clarke & John 2012, tr. 145
- ^ WCTR Society; Unʼyu Seisaku Kenkyū Kikō 2004, tr. 281
- ^ Çelik 1993, tr. 15
- ^ Masters & Ágoston 2009, tr. 114–5
- ^ Turan 2010, tr. 224
- ^ “Population and Demographic Structure”. Istanbul 2010: European Capital of Culture. Istanbul Metropolitan Municipality. 2008. Bản gốc lưu trữ ngày 23 tháng 7 năm 2011. Truy cập ngày 27 tháng 3 năm 2012.
- ^ “MasterCard Global Destination Cities Index”. Bản gốc lưu trữ ngày 5 tháng 4 năm 2016. Truy cập ngày 8 tháng 7 năm 2018.
- ^ “The World According to GaWC 2010”. Globalization and World Cities (GaWC) Study Group and Network. Loughborough University. Truy cập ngày 8 tháng 5 năm 2012.
- ^ “OECD Territorial Reviews: Istanbul, Turkey” (PDF). Policy Briefs. The Organisation for Economic Co-operation and Development. tháng 3 năm 2008. Truy cập ngày 20 tháng 8 năm 2012.
- ^ “IOC selects three cities as Candidates for the 2020 Olympic Games”. The International Olympic Committee. ngày 24 tháng 5 năm 2012. Truy cập ngày 18 tháng 6 năm 2012.