Back Ливиа Abkhazian Libya ACE Ливие ADY Libië Afrikaans Libyen ALS ሊቢያ Amharic Libya AMI Libia AN Libia ANG लीबिया ANP
 | Bài viết này cần được cập nhật do có chứa các thông tin có thể đã lỗi thời hay không còn chính xác nữa. |
|
Nhà nước Libya
|
|||||
|---|---|---|---|---|---|
Tên bằng ngôn ngữ chính thức
| |||||
| |||||
Bản đồ .svg) | |||||
| Tiêu ngữ | |||||
| الحرية والعدالة والديمقراطية Tự do, Công bằng, Dân chủ! | |||||
| Quốc ca | |||||
| ليبيا ليبيا ليبيا Libya, Libya, Libya[1] | |||||
| Hành chính | |||||
| Chính phủ | Cộng hòa dưới chính phủ lâm thời đơn nhất | ||||
| Chủ tịch Hội đồng quốc gia Libya | Mohamed al-Menfi | ||||
| Thủ tướng | Abdul Hamid Dbeibeh | ||||
| Thủ đô | Tripoli[2] 32°52′B 13°11′Đ / 32,867°B 13,183°Đ 32°54′B 13°11′Đ / 32,9°B 13,183°Đ | ||||
| Thành phố lớn nhất | Tripoli | ||||
| Địa lý | |||||
| Diện tích | 1.759.541 km² (hạng 16) | ||||
| Diện tích nước | không đáng kể % | ||||
| Múi giờ | EET (UTC+2); mùa hè: UTC+2 | ||||
| Lịch sử | |||||
Độc lập | |||||
| 10 tháng 2 năm 1947 | Từ Ý | ||||
| 24 tháng 12 năm 1951 | Từ Anh và Pháp do LHQ ủy trị | ||||
| Ngôn ngữ chính thức | Tiếng Ả Rập[3] | ||||
| Dân số ước lượng (2021) | 6.959.000[4] người (hạng 108) | ||||
| Mật độ | 3,74 người/km² (hạng 218) | ||||
| Kinh tế | |||||
| GDP (PPP) (ước tính 2020) | Tổng số: 31,531 tỷ USD[5] Bình quân đầu người: 4.746 USD[5] | ||||
| GDP (danh nghĩa) (ước tính 2022) | Tổng số: 41,88 tỷ USD[5] (hạng 98) Bình quân đầu người: 3.282 USD[5] | ||||
| HDI (2019) |  0,724 [6] cao (hạng 102) | ||||
| Đơn vị tiền tệ | Dinar Libya (LYD) | ||||
| Thông tin khác | |||||
| Tên miền Internet | .ly | ||||
| Mã điện thoại | +218 | ||||
| Lái xe bên | phải | ||||
.svg)
Libya[a] (tiếng Ả Rập: ليبيا Lībiyā), tên chính thức là Nhà nước Libya[Còn mơ hồ ][7][8][9][10] là một quốc gia tại Bắc Phi và giáp với Địa Trung Hải ở phía bắc, Ai Cập ở phía đông, Sudan ở phía đông nam, Tchad và Niger ở phía nam, Algérie và Tunisia ở phía tây. Với diện tích lớn hơn gấp năm lần Việt Nam, Libya là nước lớn thứ tư ở châu Phi và thứ 17 trên thế giới[11]. Thủ đô của Libya là thành phố Tripoli, với 1,7 triệu trong tổng số 5,8 triệu dân cả nước. Ba khu vực truyền thống của quốc gia này là Tripolitania, Fezzan và Cyrenaica.
Cái tên "Libya" bắt nguồn từ chữ "Lebu" trong tiếng Ai Cập, để chỉ những người Berber sống ở phía tây sông Nin, và được đưa vào tiếng Hy Lạp cổ đại để trở thành "Libya". Ở thời Hy Lạp cổ đại, thuật ngữ "Lybya" có nghĩa rộng hơn, gồm toàn bộ Bắc Phi ở phía tây Ai Cập, và đôi lúc còn bao gồm toàn bộ lục địa châu Phi.
Với một trữ lượng dầu mỏ đã được kiểm chứng thuộc hàng lớn nhất trên thế giới[12], Libya có mức thu nhập kinh tế quốc dân trên đầu người cao nhất Bắc Phi, cũng như là một trong những nước có mức GDP trên đầu người cao ở châu Phi[13]. Với tổng diện tích 1,8 triệu km², 90% trong đó là sa mạc. Với dân số chỉ có 6 triệu người và các khoản thu nhập từ dầu lửa hàng năm tới 32 tỷ đô la Mỹ trong năm 2010, tiềm năng của Libya là rất lớn, cung cấp cho người dân một hệ thống an sinh xã hội cao và rộng rãi, đặc biệt trong lĩnh vực nhà ở và giáo dục[14]. So sánh với các nước láng giềng theo định hướng thị trường, Libya có mức nghèo tuyệt đối và tương đối khá thấp. Tuy nhiên trong 42 năm cầm quyền, Gadhafi được cho là đã biển thủ các nguồn tài trợ nhằm thu lợi cho gia đình và bộ tộc của ông.[15] và tỉ lệ thất nghiệp tại Libya được ước tính là 30% hoặc nhiều hơn.[16]
Từ năm 1911 đến 1943, Libya là thuộc địa của Ý. Quốc gia này tuyên bố độc lập vào năm 1951 và trở thành một nền quân chủ. Một cuộc đảo chính quân sự năm 1969 đã lật đổ Vua Idris I. Lãnh đạo cuộc đảo chính là Muammar Gaddafi cai trị đất nước từ năm 1969 cho đến khi Gaddafi bị lật đổ và bị giết trong cuộc nội chiến năm 2011. Cuộc nội chiến lần thứ hai, tiếp tục kể từ năm 2014, giữa một bên là chính phủ HoR ở Tobruk và một bên là chính phủ GNC ở Tripoli đã diễn ra. Sau một loạt các cuộc đàm phán hòa bình do Liên Hợp Quốc tổ chức giữa hai chính phủ Tobruk và Tripoli, một chính phủ thống nhất do LHQ hậu thuẫn đã được thành lập vào năm 2015. Tuy nhiên, một phần lãnh thổ của Libya vẫn còn nằm ngoài sự kiểm soát của chính phủ, khi mà các lực lượng Hồi giáo cực đoan, phiến quân và bộ lạc dân quân khác nhau đang chiếm giữ các khu vực này.
- ^ About Libya: Libyan National Anthem, Trang thông tin Hội đồng Chuyển tiếp Quốc gia của Libya, Bản gốc lưu trữ ngày 21 tháng 7 năm 2011, truy cập 23 tháng 8 năm 2011
- ^ Tuy cả hai chính phủ đang tranh chấp Libya đồng ý rằng Tripoli là thủ đô, nhưng chính phủ Cộng hòa Libya hiện đóng tại Benghazi.
- ^ Tiếng Ả Rập Libya và các phương ngữ khác là các ngôn ngữ nói, trong khi tiếng Ả Rập chuẩn là ngôn ngữ viết chính thức.
- ^ Lỗi chú thích: Thẻ
<ref>sai; không có nội dung trong thẻ ref có tênspooks - ^ a b c d “Libya”. International Monetary Fund.
- ^ “2015 Human Development Report” (PDF). United Nations Development Programme. 2015. Truy cập ngày 15 tháng 12 năm 2015.
- ^ “Publications Office — Interinstitutional style guide — Annex A5 — List of countries, territories and currencies”. Publications.europa.eu. Lưu trữ bản gốc ngày 16 tháng 7 năm 2013. Truy cập ngày 1 tháng 4 năm 2016.
- ^ “The World Factbook”. Cia.gov. Lưu trữ bản gốc ngày 24 tháng 12 năm 2016. Truy cập ngày 1 tháng 4 năm 2016.
- ^ “LY - Libya - ISO”. www.iso.org. Truy cập ngày 9 tháng 6 năm 2018.
- ^ “The World Factbook — Central Intelligence Agency”. www.cia.gov (bằng tiếng Anh). Bản gốc lưu trữ ngày 24 tháng 12 năm 2016. Truy cập ngày 9 tháng 6 năm 2018.
- ^ U.N. Demographic Yearbook, (2003), "Demographic Yearbook (3) Pop., Rate of Pop. Increase, Surface Area & Density", United Nations Statistics Division, Truy cập ngày 15 tháng 7 năm 2006
- ^ Annual Statistical Bulletin, (2004), "World proven crude oil reserves by country, 1980-2004" Lưu trữ 2012-07-11 tại Wayback Machine, O.P.E.C., Truy cập ngày 20 tháng 7 năm 2006
- ^ World Economic Outlook Database, (April, 2006), "Report for Selected Countries and Subjects", International Monetary Fund, Truy cập ngày 15 tháng 7 năm 2006
- ^ United Nations Economic & Social Council, (16 tháng 2 năm 1996), "Libyan Arab Jamahiriya Report", Office of the United Nations High Commissioner for Human Rights, Truy cập ngày 14 tháng 7 năm 2006
- ^ “Bản sao đã lưu trữ”. Bản gốc lưu trữ ngày 6 tháng 1 năm 2012. Truy cập ngày 22 tháng 10 năm 2011.
- ^ Những năm tháng cai trị của Gaddafi
Lỗi chú thích: Đã tìm thấy thẻ <ref> với tên nhóm “lower-alpha”, nhưng không tìm thấy thẻ tương ứng <references group="lower-alpha"/> tương ứng, hoặc thẻ đóng </ref> bị thiếu