Back Plato Afrikaans Platon ALS ፕላቶ Amharic Platón AN Plato ANG Pileto ANN प्लेटो ANP أفلاطون Arabic أفلاطون ARY افلاطون ARZ
Platon | |
|---|---|
 | |
| Sinh | 428/427 TCN[1] Athena |
| Mất | 348/347 TCN
(Thọ 75-76 hoặc 79-80 tuổi) Athena Hy Lạp |
| Tác phẩm nổi bật | |
| Thời kỳ | Triết học Hy Lạp cổ đại |
| Vùng | Triết học Phương tây |
| Trường phái | Chủ nghĩa Platon |
Tư tưởng nổi bật | Dụ ngôn Hang động Nhân đức trụ |
Ảnh hưởng bởi | |
Platon (tiếng Hy Lạp: Πλάτων, Platōn, "Vai Rộng"), hay còn được Anh hóa là Plato, phiên âm tiếng Việt là Pla-tông, 428/427 hay 424/423 - 348/347 TCN) là nhà triết học người Athens trong thời kỳ Cổ điển ở Hy Lạp cổ đại, người sáng lập trường phái tư tưởng Platon, và Học viện Platon, cơ sở giáo dục đại học đầu tiên ở thế giới phương Tây.
Ông được coi là nhân vật quan trọng trong lịch sử triết học phương Tây và Hy Lạp cổ đại, cùng với người thầy của ông, Socrates, và học trò nổi tiếng nhất của ông, Aristotle.[a] Plato cũng thường được coi là một trong những người sáng lập ra tôn giáo và tâm linh phương Tây.[3] Những cái gọi là chủ nghĩa Tân Platon của nhà triết học như Plotinus và Porphyry ảnh hưởng rất lớn đến Kitô giáo qua các Giáo Phụ như Augustine. Alfred North Whitehead từng lưu ý: "đặc điểm chung an toàn nhất của truyền thống triết học Châu Âu là nó bao gồm một loạt các chú thích của Plato."[4]
Plato là người phát minh ra thể loại đối thoại bằng văn bản và các hình thức biện chứng trong triết học. Plato cũng được coi là người sáng lập ra triết học chính trị phương Tây. Đóng góp nổi tiếng nhất của ông là Lý thuyết Hình thức được biết đến bởi lý trí thuần túy, trong đó Plato trình bày một giải pháp cho vấn đề phổ quát được gọi là chủ nghĩa Platon (còn được gọi một cách mơ hồ là chủ nghĩa hiện thực Platon hay chủ nghĩa duy tâm Platon). Ông cũng được nhắc đến trong tình yêu platonic và khối đa diện đều Platon.
Những ảnh hưởng về triết học lớn nhất của chính ông thường được cho là cùng với Socrates, Pythagoras tiền Socra, Heraclitus và Parmenides, mặc dù một số tác phẩm của những người đi trước ông vẫn còn tồn tại và phần lớn những gì chúng ta biết về những nhân vật này ngày nay bắt nguồn từ chính Plato.[b] Không giống như tác phẩm của gần như tất cả những người cùng thời với ông, toàn bộ tác phẩm của Plato được cho là vẫn tồn tại nguyên vẹn trong hơn 2.400 năm.[6] Mặc dù mức độ nổi tiếng của chúng dao động trong những năm qua, các tác phẩm của Plato chưa bao giờ thiếu độc giả kể từ khi chúng được viết ra.[7]
- ^ St-Andrews.ac.uk, Đại học St. Andrews
- ^ Kraut 2013
- ^ Michel Foucault, The Hermeneutics of the Subject, Palgrave Macmillan, 2005, p. 17.
- ^ Whitehead 1978, tr. 39.
- ^ Brickhouse & Smith.
- ^ Cooper, John M.; Hutchinson, D.S., eds. (1997): "Introduction".
- ^ Cooper 1997, tr. vii.
Lỗi chú thích: Đã tìm thấy thẻ <ref> với tên nhóm “lower-alpha”, nhưng không tìm thấy thẻ tương ứng <references group="lower-alpha"/> tương ứng