Back Puerto Rico Afrikaans Puerto Rico ALS ፕዌርቶ ሪኮ Amharic Puerto rico AMI Puerto Rico AN Puerto Rico ANG पोर्टो रिको ANP بورتوريكو Arabic پويرطوريكو ARY پويرتو ريكو ARZ
|
Thịnh vượng chung Puerto Rico
|
|||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
Tên bằng ngôn ngữ chính thức
| |||||||
| |||||||
Bản đồ .svg)  | |||||||
| Tiêu ngữ | |||||||
| "Joannes est nomen eius" (tiếng Latinh) ("Tên cháu là Gioan"[1]) | |||||||
| Quốc ca | |||||||
| "La Borinqueña" "Bài ca xứ Borinquen" | |||||||
| Hành chính | |||||||
| Chính phủ | Nhà nước phụ thuộc tổng thống chế được trao quyền | ||||||
| Tổng thống | Joe Biden (D) | ||||||
| Thống đốc | Pedro Pierluisi | ||||||
| Dân biểu Thường trú tại Hạ viện | Jenniffer González | ||||||
| Lập pháp | Nghị viện Puerto Rico | ||||||
| Thượng viện | Thượng viện | ||||||
| Hạ viện | Hạ viện | ||||||
| Thủ đô |  San Juan18°27′B 66°6′T / 18,45°B 66,1°T | ||||||
| Thành phố lớn nhất | San Juan | ||||||
| Địa lý | |||||||
| Diện tích | 13.792 km² | ||||||
| Diện tích nước | 35,6 % | ||||||
| Múi giờ | UTC−04:00 (AST) (UTC−4) | ||||||
| Lịch sử | |||||||
Lãnh thổ của Hoa Kỳ | |||||||
| 10 tháng 12 năm 1898 | Nhượng lại từ Tây Ban Nha | ||||||
| 2 tháng 3 năm 1917 | Đạo luật Jones–Shafroth | ||||||
| 25 tháng 7 năm 1952 | Hiến pháp hiện hành | ||||||
| Ngôn ngữ chính thức | |||||||
| Ngôn ngữ phổ biến |
| ||||||
| Dân số ước lượng (2023) | 3.205.691 người (hạng 136) | ||||||
| Dân số (2020) | 3.285.874 người | ||||||
| Mật độ | 361,4 người/km² (hạng 41) | ||||||
| Kinh tế | |||||||
| GDP (PPP) (2015) | Tổng số: 125,861 tỉ USD[4] (hạng 75) Bình quân đầu người: 35.024 USD[5] | ||||||
| GDP (danh nghĩa) (2015) | Tổng số: 103,676 tỷ USD (hạng 62) Bình quân đầu người: 27.939 USD (hạng 32) | ||||||
| HDI (2015) | 0,845[6] rất cao (hạng 40) | ||||||
| Hệ số Gini (2012) | 53,1[7] cao | ||||||
| Đơn vị tiền tệ | Đô la Mỹ (US$) (USD) | ||||||
| Thông tin khác | |||||||
| Mã ISO 3166-1 | PR | ||||||
| Tên miền Internet | .pr | ||||||
| Mã điện thoại | 1-787, +1-939 | ||||||
| Cách ghi ngày tháng |
| ||||||
| Lái xe bên | phải | ||||||
Puerto Rico (phiên âm tiếng Việt: Pu-éc-tô Ri-cô, n.đ. 'hải cảng giàu có'), tên gọi chính thức là Thịnh vượng chung Puerto Rico (tiếng Tây Ban Nha: Estado Libre Asociado de Puerto Rico, tiếng Anh: Commonwealth of Puerto Rico) là một vùng quốc hải thuộc chủ quyền của Hoa Kỳ. Puerto Rico nằm ở phía đông bắc vùng biển Caribbean, phía tây giáp nước Cộng hòa Dominica và phía đông là Quần đảo Virgin. Lãnh thổ Puerto Rico bao gồm một quần đảo trong đó bao gồm đảo chính Puerto Rico và nhiều đảo nhỏ hơn xung quanh, lớn nhất là các đảo Vieques, Culebra và Mona. Trong nhóm 4 đảo Đại Antilles (bao gồm các đảo Cuba, Hispaniola, Jamaica và Puerto Rico), Puerto Rico là hòn đảo có diện tích nhỏ nhất nhưng lại đứng thứ ba về dân số. Tính đến năm 2008, dân số của Puerto Rico được ước tính khoảng gần 4 triệu người.[8] Ngoài tên gọi chính thức là Puerto Rico, người dân còn gọi hòn đảo này với tên gọi Borinquen, theo từ Borikén mà người Taino bản địa gọi hòn đảo. Bên cạnh đó, Puerto Rico còn được biết đến với biệt danh "La Isla del Encanto", có nghĩa là "Hòn đảo diệu kỳ".
Lịch sử của đất nước Puerto Rico bắt đầu với những cộng đồng da đỏ bản địa, trong đó người Taino xây dựng một nền văn hóa khá phát triển và chiếm ưu thế tại hòn đảo trong thời gian dài. Năm 1493, Christopher Columbus đặt chân đến Puerto Rico trong chuyến hành trình thứ hai đến Tân thế giới. Hòn đảo này nhanh chóng được sáp nhập thành một thuộc địa của Đế quốc Tây Ban Nha và những người dân da đỏ Taino dần dần bị tiêu diệt và thay thế bởi người châu Âu da trắng và sự di cư của các nô lệ da đen đến từ châu Phi. Trong cuộc chiến tranh Mỹ-Tây Ban Nha năm 1898, Mỹ đã thay thế Tây Ban Nha giành quyền kiểm soát Puerto Rico. Ngày nay, Puerto Rico là một nhà nước cộng hòa tồn tại dưới hình thức lãnh thổ thịnh vượng chung và chưa được hợp nhất chính thức vào chính quốc Mỹ. Tuy vậy, người dân Puerto Rico vẫn có một chính phủ riêng biệt và có ủy viên cư dân không có quyền biểu quyết (non-voting resident commissioner) tại quốc hội Mỹ. Tất cả người dân sinh ra tại Puerto Rico đều được công nhận là công dân Hoa Kỳ hợp pháp. Mặc dù vậy, người Puerto Rico lại không được tham gia bầu cử tổng thống Hoa Kỳ tại quê nhà nhưng họ vẫn có quyền bầu cử hay tham gia tranh cử tại bất cứ tiểu bang nào của Hoa Kỳ mà họ đến cư ngụ.
Tình trạng chính trị hiện nay của hòn đảo, bao gồm khả năng trở thành một tiểu bang của Hoa Kỳ hay tách ra độc lập, hiện vẫn đang được tranh luận rất nhiều. Từ năm 1967, cử tri Puerto Rico đã bốn lần tham gia trưng cầu dân ý để xác định tương lai cho hòn đảo, nhưng đều với kết quả là giữ tình trạng như cũ cho đến cuộc trưng cầu dân ý ngày 6 tháng 11 năm 2012 - cuộc trưng cầu dân ý không có tính ràng buộc pháp lý về tình trạng chính trị của hòn đảo mới nhất đã được tổ chức. Tuy nhiên, kết quả cuối cùng là đại đa số cử tri Puerto Rico vẫn bác bỏ khả năng tách ra độc lập (câu hỏi thứ nhất) và chấp thuận áp đảo việc trở thành một tiểu bang của Hoa Kỳ như là một chọn lựa ưng ý (câu hỏi thứ hai).[9] Năm 2020, kinh tế Puerto Rico là một nền kinh tế phát triển với thu nhập cao theo phân loại của Quỹ Tiền tệ Quốc tế[3], chỉ số phát triển con người ở mức rất cao.
- ^ Phúc âm Luca 1:63. Bản dịch của Nhóm Các Giờ Kinh Phụng Vụ.
- ^ “P. Rico Senate declares Spanish over English as first official language”. Agencia EFE. San Juan, Puerto Rico. 4 tháng 9 năm 2015. Bản gốc lưu trữ ngày 1 tháng 11 năm 2020. Truy cập ngày 7 tháng 2 năm 2016.
- ^ a b “Puerto Rico 2015-2019 American Community Survey 5-Year Estimates”. US Census. Department of Commerce. 2019. Lưu trữ bản gốc ngày 9 tháng 7 năm 2021. Truy cập ngày 7 tháng 7 năm 2021. Lỗi chú thích: Thẻ
<ref>không hợp lệ: tên “:0” được định rõ nhiều lần, mỗi lần có nội dung khác - ^ “GDP, PPP (current international $)”.
- ^ "GDP per capita, PPP (current international $)", World Development Indicators database, World Bank. Database updated on ngày 8 tháng 5 năm 2014. Truy cập on ngày 10 tháng 5 năm 2014.
- ^ Fuentes-Ramírez, Ricardo R. (2017). “Human Development Index Trends and Inequality in Puerto Rico 2010–2015”. Ceteris Paribus: Journal of Socio-Economic Research. 7. Bản gốc (PDF) lưu trữ ngày 25 tháng 5 năm 2017. Truy cập ngày 15 tháng 5 năm 2017.
- ^ “Household Income for States: 2010 and 2011” (PDF). U.S. Census Bureau. tháng 9 năm 2012. Truy cập ngày 16 tháng 5 năm 2014.
- ^ “CIA - The World Factbook - Nhân khẩu Puerto Rico”. Bản gốc lưu trữ ngày 26 tháng 12 năm 2018. Truy cập ngày 26 tháng 8 năm 2008.
- ^ “Puerto Rico votes on US ties and chooses governor”. AP. Truy cập ngày 7 tháng 11 năm 2012.[liên kết hỏng]