Vitamin

Thuật ngữ "Sinh tố" trong bài này nói về một loại hợp chất hữu cơ có trong thực phẩm. Để biết về một loại thức uống, xem bài sinh tố trái cây.

Vitamin (còn gọi là sinh tố^{[1][2][3][4][5]}, bắt nguồn từ từ Hán Việt duy sinh tố 维生素) là một phân tử hữu cơ (hoặc tập hợp các phân tử có liên quan) là một loại vi chất dinh dưỡng thiết yếu mà một sinh vật cần với số lượng nhỏ để duy trì hoạt động đúng đắn của quá trình trao đổi chất. Các chất dinh dưỡng thiết yếu không thể được tổng hợp trong cơ thể, cả hoặc không đủ số lượng, và do đó phải có được thông qua chế độ ăn uống. Vitamin C có thể được tổng hợp bởi một số loài nhưng không phải bởi những loài khác; Nó không phải là vitamin trong trường hợp đầu tiên mà là trong lần thứ hai. Thuật ngữ vitamin không bao gồm ba nhóm chất dinh dưỡng thiết yếu khác: khoáng chất, axit béo thiết yếu và amino acid thiết yếu.^[6] Hầu hết các vitamin không phải là các phân tử đơn lẻ, mà là các nhóm phân tử liên quan được gọi là vitamers. Ví dụ, vitamin E bao gồm 4 tocopherol và 4 tocotrienol. 13 vitamin cần thiết cho quá trình trao đổi chất của con người là: vitamin A (như all- trans - retinol, all- trans -retinyl-este, cũng như all- trans - beta-carotene và các loại carotenoid A khác), vitamin B₁ (thiamin), vitamin B₂ (riboflavin), vitamin B₃ (niacin), vitamin B₅ (axit pantothenic), vitamin B₆ (pyridoxin), vitamin B₇ (biotin), vitamin B₉ (axit folic hoặc folate), vitamin B₁₂ (cobal), vitamin C (axit ascorbic), vitamin D (calciferols), vitamin E (tocopherol và tocotrienol) và vitamin K (quinon).

Vitamin có chức năng sinh hóa đa dạng. Vitamin A hoạt động như một chất điều chỉnh sự phát triển và biệt hóa tế bào và mô. Vitamin D cung cấp chức năng giống như hormone, điều chỉnh chuyển hóa khoáng chất cho xương và các cơ quan khác. Các vitamin B có chức năng như các đồng yếu tố enzym (coenzyme) hoặc tiền chất cho chúng. Vitamin C và E có chức năng như chất chống oxy hóa.^[7] Cả việc thiếu vitamin và dư vitamin có thể có khả năng gây bệnh đáng kể về mặt lâm sàng, mặc dù tiêu thụ quá nhiều lượng vitamin tan trong nước là ít có khả năng xảy ra.

Trước năm 1935, nguồn vitamin duy nhất là từ thực phẩm. Nếu ăn thiếu vitamin, kết quả là chứng thiếu vitamin và hậu quả là các bệnh phát sinh. Sau đó, các viên thuốc vitamin được sản xuất thương mại gồm phức hợp vitamin B chiết xuất men và vitamin C bán tổng hợp đã có sẵn. Điều này được tiếp nối vào những năm 1950 bởi việc sản xuất và tiếp thị hàng loạt các chất bổ sung vitamin, bao gồm vitamin tổng hợp, để ngăn ngừa sự thiếu hụt vitamin trong dân số nói chung. Các chính phủ bắt buộc phải bổ sung vitamin vào thực phẩm chủ yếu như bột hoặc sữa, được gọi là tăng cường thực phẩm, để ngăn ngừa sự thiếu hụt.^[8] Khuyến cáo về việc bổ sung axit folic khi mang thai làm giảm nguy cơ dị tật ống thần kinh ở trẻ sơ sinh.^[9] Mặc dù việc giảm tỷ lệ thiếu hụt vitamin rõ ràng có lợi ích, việc bổ sung được cho là rất ít giá trị đối với những người khỏe mạnh đang tiêu thụ một chế độ ăn uống đầy đủ vitamin.^[10]

Thuật ngữ vitamin có nguồn gốc từ chữ vitamine, được đặt ra vào năm 1912 bởi nhà hóa sinh người Ba Lan Casimir Funk, người đã cô lập một phức hợp các vi chất dinh dưỡng thiết yếu cho sự sống, tất cả đều được ông coi là các amin thiết yếu (vital amine). Tuy nhiên sau đó người ta phát hiện ra một số vitamin không phải là axit amin, vì vậy "vital amine" được đổi thành "vitamin".^[11] Tất cả các vitamin đã được phát hiện (xác định) từ năm 1913 đến 1948.

1. ^ https://suckhoe.vn/dinh-duong/sinh-to-vitamin-la-gi-vai-tro-va-phan-loai-sinh-to.html
2. ^ https://ctujsvn.ctu.edu.vn/index.php/ctujsvn/article/view/598/3221
3. ^ https://jst.iuh.edu.vn/index.php/jst-iuh/article/download/582/306
4. ^ https://books.google.com.vn/books?id=_XAg1d7BGjkC&pg=PA222&dq=vitamin+%22sinh+t%E1%BB%91%22&hl=vi&sa=X&ved=2ahUKEwiC-arOkOL5AhWiTmwGHZwLBlc4ChDoAXoECAUQAg#v=onepage&q=vitamin%20%22sinh%20t%E1%BB%91%22&f=false
5. ^ https://books.google.com.vn/books?id=CwXzJ7nvyHcC&pg=PA119&dq=vitamin+%22sinh+t%E1%BB%91%22&hl=vi&sa=X&ved=2ahUKEwiC-arOkOL5AhWiTmwGHZwLBlc4ChDoAXoECAMQAg#v=onepage&q=vitamin%20%22sinh%20t%E1%BB%91%22&f=false
6. ^ Maton, Anthea; Jean Hopkins; Charles William McLaughlin; Susan Johnson; Maryanna Quon Warner; David LaHart; Jill D. Wright (1993). Human Biology and Health. Englewood Cliffs, New Jersey, USA: Prentice Hall. ISBN 978-0-13-981176-0. OCLC 32308337.
7. ^ Bender DA (2003). Nutritional biochemistry of the vitamins. Cambridge, U.K.: Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-80388-5.
8. ^ “Food Fortification Initiative”. Food Fortification Initiative, Enhancing Grains for Better Lives. Bản gốc lưu trữ ngày 4 tháng 4 năm 2017. Truy cập ngày 18 tháng 8 năm 2018.
9. ^ Wilson RD, Wilson RD, Audibert F, Brock JA, Carroll J, Cartier L, và đồng nghiệp (tháng 6 năm 2015). “Pre-conception Folic Acid and Multivitamin Supplementation for the Primary and Secondary Prevention of Neural Tube Defects and Other Folic Acid-Sensitive Congenital Anomalies”. Journal of Obstetrics and Gynaecology Canada. 37 (6): 534–52. doi:10.1016/s1701-2163(15)30230-9. PMID 26334606.
10. ^ Fortmann SP, Burda BU, Senger CA, Lin JS, Whitlock EP (2013). “Vitamin and mineral supplements in the primary prevention of cardiovascular disease and cancer: An updated systematic evidence review for the U.S. Preventive Services Task Force”. Annals of Internal Medicine. 159 (12): 824–834. doi:10.7326/0003-4819-159-12-201312170-00729. PMID 24217421.
11. ^ Combs GF (ngày 30 tháng 10 năm 2007). The Vitamins. Elsevier. ISBN 9780080561301.