Back Иемен Abkhazian Yaman ACE Йемен ADY Jemen Afrikaans Jemen ALS የመን (አገር) Amharic Yemen AMI Yemen AN Gemen ANG यमन ANP
|
Cộng hòa Yemen
|
|||||
|---|---|---|---|---|---|
Tên bằng ngôn ngữ chính thức
| |||||
| |||||
Bản đồ .svg) Vị trí của Yemen (đỏ) _-_YEM_-_UNOCHA.svg) | |||||
| Tiêu ngữ | |||||
| ٱللَّهُ، ٱلْوَطَنُ، ٱلثَوْرَةُ، ٱلْوَحْدَةُ(tiếng Ả Rập) Allāh, al-Waṭan, ath-Thawrah, al-Waḥdah "Thượng đế, Quốc gia, Cách mạng, Thống nhất"}} | |||||
| Quốc ca | |||||
| نشيد اليمن الوطني(Ả Rập) "Nước Cộng hòa thống nhất" | |||||
| Hành chính | |||||
| Chính phủ | Nhất thể tổng thống chế cộng hoà dưới chính phủ lâm thời (tranh chấp)[a] | ||||
| Tổng thống | Rashad Al-Alimi[1] (tranh chấp) | ||||
| Thủ tướng | Ahmad Awad bin Mubarak (tranh chấp) | ||||
| Thủ đô | Sanaa[n 1] Aden (tạm thời, Chính phủ Hadi) 15°21′N 12°24′E [2]) 15°21′B 12°24′Đ / 15,35°B 12,4°Đ | ||||
| Thành phố lớn nhất | Sana'a | ||||
| Địa lý | |||||
| Diện tích | 555,000[2] km² 203,850 mi² (hạng 49) | ||||
| Diện tích nước | không đáng kể % | ||||
| Múi giờ | UTC+3; mùa hè: UTC+4 | ||||
| Lịch sử | |||||
Thống nhất | |||||
| 1 tháng 11 năm 1918 | Bắc Yemen | ||||
| 30 tháng 11 năm 1967 | Nam Yemen | ||||
| 22 tháng 5 năm 1990 | Thống nhất | ||||
| 16 tháng 9 năm 2014 | Nội chiến nổ ra | ||||
| Ngôn ngữ chính thức | Tiếng Arab[3] | ||||
| Sắc tộc | |||||
| Tôn giáo | 99% Đạo hồi | ||||
| Dân số ước lượng (2018) | 28,498,683 người (hạng 48) | ||||
| Dân số (2004) | 19.685.000[4] người | ||||
| Mật độ | 44,7 người/km² (hạng 160) 115,8 người/mi² | ||||
| Kinh tế | |||||
| GDP (PPP) (2018) | Tổng số: 73,445 tỷ USD[5] Bình quân đầu người: 2.521 USD[5] | ||||
| GDP (danh nghĩa) (2016) | Tổng số: 31,326 tỷ USD[5] Bình quân đầu người: 1.075 USD[5] | ||||
| HDI (2019) | 0.463 thấp (hạng 160) | ||||
| Đơn vị tiền tệ | Rial Yemen (YER) | ||||
| Thông tin khác | |||||
| Tên miền Internet | .ye | ||||
.svg){kind=small}
Yemen (/ˈjɛmən/ ⓘ; tiếng Ả Rập: ٱلْيَمَن, chuyển tự al-Yaman), tên chính thức Cộng hòa Yemen (tiếng Ả Rập: ٱلْجُمْهُورِيَّةُ ٱلْيَمَنِيَّةُ, chuyển tự al-Jumhūrīyah al-Yamanīyah) là một quốc gia nằm ở Tây Á, tọa lạc ở phía nam bán đảo Ả Rập. Yemen là quốc gia lớn thứ hai trên bán đảo, trải rộng trên lãnh thổ 527,968 km² (203,850 sq mi). Đường bờ biển dài khoảng 2.000 km (1,200 mi).[6] Nó có biến giới với Ả Rập Xê Út về phía bắc, biển Đỏ về phía tây, vịnh Aden và biển Ả Rập về phía nam, và Oman về phía đông-đông bắc, và có chung biên giới trên biển với Eritrea, Djibouti, Somaliland[8] và Somalia. Thủ đô được tuyên bố theo hiến pháp của Yemen, và thành phố lớn nhất, là thành phố Sana'a, nhưng thành phố đang nằm dưới sự kiểm soát của phe đối lập từ tháng 2 năm 2015. Vì vậy, thủ đô Yemen hiện tạm thời là thành phố cảng Aden phía duyên hải miền nam. Đến năm 2021, dân số cả nước ước tính khoảng 30.491.000 người. Yemen có hơn 200 hòn đảo; lớn nhất trong đó là Socotra.
Trong thời cổ đại, Yemen là quê hương của người Sabaeans,[9][10][11] một quốc gia buôn bán bao gồm các phần của Ethiopia và Eritrea ngày nay. Sau đó vào năm 275 CN, vương quốc Himyarite bị ảnh hưởng bởi Do Thái giáo.[12] Cơ đốc giáo đến vào thế kỷ thứ tư. Hồi giáo lan rộng nhanh chóng vào thế kỷ thứ bảy và quân lính Yemen đóng vai trò quan trọng trong các cuộc chinh phục đầu tiên của người Hồi giáo.[13] Một số triều đại nổi lên trong thế kỷ 9 đến thế kỷ 16, chẳng hạn như triều đại Rasulid.[14] Đất nước bị chia cắt giữa đế quốc Ottoman và Anh vào những năm 1800. Vương quốc Zaydi Mutawakkilite của Yemen được thành lập sau Chiến tranh thế giới thứ nhất trước khi thành lập Cộng hòa Ả Rập Yemen vào năm 1962. Nam Yemen vẫn là một quốc gia bảo hộ của Anh với tư cách là Chính phủ bảo hộ Aden cho đến năm 1967 khi nó trở thành một quốc gia độc lập và sau đó là một quốc gia theo chủ nghĩa Mác-Lê nin. Hai nhà nước Yemen thống nhất để thành lập nước Cộng hòa Yemen hiện đại (al-Jumhūrīyah al-Yamanīyah) vào năm 1990. Tổng thống Ali Abdullah Saleh là tổng thống đầu tiên của nước cộng hòa mới cho đến khi ông từ chức vào năm 2012 sau Mùa xuân Ả Rập.[15][16]
Kể từ năm 2011, Yemen rơi vào tình trạng khủng hoảng chính trị bắt đầu với các cuộc biểu tình đường phố chống lại đói nghèo, thất nghiệp, tham nhũng và kế hoạch của Tổng thống Saleh là sửa đổi hiến pháp nhằm xóa bỏ giới hạn nhiệm kỳ của tổng thống.[17] Tổng thống Saleh từ chức và quyền lực tổng thống được chuyển giao cho Abdrabbuh Mansur Hadi. Kể từ đó, đất nước rơi vào cuộc nội chiến (cùng với cuộc can thiệp quân sự do Ả Rập Xê-út dẫn đầu nhằm khôi phục chính phủ của Hadi) với một số thực thể ủng hộ nhà nước tuyên bố cai trị Yemen: Nội các Yemen / Hội đồng Lãnh đạo Tổng thống, Hội đồng Chính trị Tối cao, và Hội đồng chuyển tiếp miền Nam.[18][19][20][21][22] Ít nhất 56.000 dân thường và chiến binh đã thiệt mạng trong bạo lực vũ trang ở Yemen kể từ tháng 1 năm 2016.[23] Cuộc chiến đã dẫn đến nạn đói ảnh hưởng đến 17 triệu người.[24] Tình trạng thiếu nước uống an toàn, do các tầng chứa nước cạn kiệt và cơ sở hạ tầng nước của đất nước bị phá hủy, cũng là nguyên nhân dẫn đến đợt bùng phát dịch tả lớn nhất, lây lan nhanh nhất trong lịch sử hiện đại, với số ca nghi ngờ vượt quá 994.751.[25][26] Hơn 2.226 người đã chết kể từ khi dịch bùng phát bắt đầu lan nhanh vào cuối tháng 4 năm 2017.[26][27] Cuộc khủng hoảng nhân đạo và xung đột đang diễn ra đã nhận được nhiều lời chỉ trích vì đã gây ảnh hưởng xấu hơn đáng kể đến tình hình nhân đạo của Yemen, mà một số người cho rằng đã đạt đến mức độ của một " thảm họa nhân đạo".[28] và một số người thậm chí còn gán cho nó là một tội ác diệt chủng.[29][30][31] Nó đã làm tồi tệ thêm tình hình nhân quyền vốn đã nghèo nàn của đất nước.
Yemen là thành viên của Liên đoàn Ả Rập, Liên hợp quốc, Phong trào Không liên kết và Tổ chức Hợp tác Hồi giáo. Nó thuộc nhóm nước kém phát triển nhất,[32] do có vô số "trở ngại nghiêm trọng về cấu trúc đối với sự phát triển bền vững".[33] Năm 2019, Liên hợp quốc báo cáo rằng Yemen là quốc gia có nhiều người cần viện trợ nhân đạo nhất, khoảng 24 triệu người, chiếm 85% dân số.[34] Tính đến năm 2020, quốc gia này được xếp hạng cao nhất trong Chỉ số Trạng thái mong manh,[35] tệ thứ hai trong Chỉ số Đói toàn cầu, chỉ sau Cộng hòa Trung Phi vượt qua[35] và có Chỉ số Phát triển Con người thấp nhất trong số tất cả các nước ngoài châu Phi.
Lỗi chú thích: Đã tìm thấy thẻ <ref> với tên nhóm “lower-alpha”, nhưng không tìm thấy thẻ tương ứng <references group="lower-alpha"/> tương ứng, hoặc thẻ đóng </ref> bị thiếu
- ^ Ghobari, Mohamed (7 tháng 4 năm 2022). “Yemen president sacks deputy, delegates presidential powers to council”. Reuters. Aden. Truy cập ngày 7 tháng 4 năm 2022.
With this declaration a Presidential Leadership Council shall be established to complete the implementation of the tasks of the transitional period. I irreversibly delegate to the Presidential Leadership Council my full powers in accordance with the constitution and the Gulf Initiative and its executive mechanism.
- ^ “IAEA's support to animal health services in Yemen”. IAEA. Bản gốc lưu trữ ngày 15 tháng 4 năm 2021. Truy cập ngày 13 tháng 3 năm 2021.
- ^ “Yemen's Constitution of 1991 with Amendments through 2015” (PDF). Constitute Project. Truy cập ngày 31 tháng 8 năm 2020.
- ^ “Statistical Yearbook 2011”. Central Statistical Organisation. Bản gốc lưu trữ ngày 9 tháng 10 năm 2012. Truy cập ngày 24 tháng 2 năm 2013.
- ^ a b c d “Yemen”. International Monetary Fund. Truy cập ngày 24 tháng 4 năm 2012.
- ^ Daniel McLaughlin Yemen: The Bradt Travel Guide p.3
- ^ Adopted by the Security Council at its 6127th meeting (biên tập). “Resolution 1872 (2009)” (PDF). UN.
- ^ Self-declared country but internationally considered to be part of Somalia. Somaliland government however maintain sovereignty.[7]
- ^ Burrowes, Robert D. (2010). Historical Dictionary of Yemen. Rowman & Littlefield. tr. 319. ISBN 978-0-8108-5528-1.
- ^ St. John Simpson (2002). Queen of Sheba: treasures from ancient Yemen. British Museum Press. tr. 8. ISBN 0-7141-1151-1.
- ^ Kenneth Anderson Kitchen (2003). On the Reliability of the Old Testament. Wm. B. Eerdmans Publishing. tr. 116. ISBN 0-8028-4960-1.
- ^ Yaakov Kleiman (2004). DNA & Tradition: The Genetic Link to the Ancient Hebrews. Devora Publishing. tr. 70. ISBN 1-930143-89-3.
- ^ Marta Colburn (2002). The Republic of Yemen: Development Challenges in the 21st Century. CIIR. tr. 13. ISBN 1-85287-249-7.
- ^ Karl R. DeRouen; Uk Heo (2007). Civil Wars of the World: Major Conflicts Since World War II, Volume 1. ABC-CLIO. tr. 810. ISBN 978-1-85109-919-1.
- ^ Laura Etheredge (2011). Saudi Arabia and Yemen. The Rosen Publishing Group. tr. 137. ISBN 978-1-61530-335-9.
- ^ Burrowes, Robert. “Why Most Yemenis Should Despise Ex-president Ali Abdullah Saleh”. Yemen Times. Bản gốc lưu trữ ngày 16 tháng 6 năm 2017. Truy cập ngày 20 tháng 8 năm 2015.
- ^ James L. Gelvin (2012). The Arab Uprisings: What Everyone Needs to Know. Oxford University Press. tr. 68. ISBN 978-0-19-989177-1.
- ^ Mareike Transfeld (2014). “Capturing Sanaa: Why the Houthis Were Successful in Yemen”. Muftah. Bản gốc lưu trữ ngày 21 tháng 10 năm 2014. Truy cập ngày 17 tháng 10 năm 2014.
- ^ Steven A. Zyck (2014). “Mediating Transition in Yemen: Achievements and Lessons” (PDF). International Peace Institute. Truy cập ngày 17 tháng 10 năm 2014.
- ^ Silvana Toska (26 tháng 9 năm 2014). “Shifting balances of power in Yemen's crisis”. The Washington Post. Truy cập ngày 24 tháng 10 năm 2014.
- ^ “Houthi leader vows to defend 'glorious revolution'”. Al Jazeera. 8 tháng 2 năm 2015. Truy cập ngày 7 tháng 2 năm 2015.
- ^ Aboueldahab, Noha. “Yemen's fate was sealed six years ago”. www.aljazeera.com.
- ^ “The Yemen war death toll is five times higher than we think – we can't shrug off our responsibilities any longer”. The Independent. 26 tháng 10 năm 2018.
- ^ Bin Javaid, Osama (25 tháng 4 năm 2017). “A cry for help: Millions facing famine in Yemen”. Al-Jazeera. Truy cập ngày 28 tháng 6 năm 2017.
- ^ Lyons, Kate (12 tháng 10 năm 2017). “Yemen's cholera outbreak now the worst in history as millionth case looms”. The Guardian. ISSN 0261-3077. Truy cập ngày 26 tháng 4 năm 2019.
- ^ a b “Yemen. Cholera Response. Weekly Epidemiological Bulletin” (PDF). 19 tháng 12 năm 2017. Bản gốc (PDF) lưu trữ ngày 7 tháng 1 năm 2018.
- ^ “High-Level Meeting on the Humanitarian Situation in Yemen” (PDF). UN (OCHA). 22 tháng 9 năm 2017. Bản gốc (PDF) lưu trữ ngày 2 tháng 10 năm 2017. Truy cập ngày 1 tháng 10 năm 2017.
- ^ Borger, Julian (5 tháng 6 năm 2015). “Saudi-led naval blockade leaves 20 m Yemenis facing humanitarian disaster”. The Guardian. Truy cập ngày 31 tháng 10 năm 2015.
- ^ Kentish, Benjamin (9 tháng 10 năm 2016). “Saudi-led coalition in Yemen accused of 'genocide' after airstrike on funeral hall kills 140”. The Independent. Truy cập ngày 6 tháng 8 năm 2020.
- ^ Bachman, Jeff (26 tháng 11 năm 2018). “US complicity in the Saudi-led genocide in Yemen spans Obama, Trump administrations”. The Conversation. Truy cập ngày 13 tháng 1 năm 2020.
As a scholar of genocide and human rights, I believe the destruction brought about by these attacks combined with the blockade amounts to genocide.
- ^ Taves, Harold (23 tháng 2 năm 2019). Genocide in Yemen-Is the West Complicit? (Essay).
Is there a genocide in Yemen? Based on the definition of genocide: The deliberate killing of a large group of people, especially those of a particular ethnic group or nation. The answer is an unequivocal YES.
- ^ “LDCs at a Glance | Department of Economic and Social Affairs”. Economic Analysis & Policy Division | Dept of Economic & Social Affairs | United Nations. 25 tháng 5 năm 2008. Truy cập ngày 29 tháng 7 năm 2020.
- ^ “Least Developed Countries (LDCs) | Department of Economic and Social Affairs”. Economic Analysis & Policy Division | Dept of Economic & Social Affairs | United Nations. 23 tháng 9 năm 2010. Truy cập ngày 29 tháng 7 năm 2020.
- ^ “Yemen: 2019 Humanitarian Needs Overview [EN/AR]”. ReliefWeb. United Nations Office for the Coordination of Humanitarian Affairs (OCHA). 14 tháng 2 năm 2019. Truy cập ngày 17 tháng 6 năm 2019.
- ^ a b “Global Data | Fragile States Index”. fragilestatesindex.org. Truy cập ngày 29 tháng 7 năm 2020.
Lỗi chú thích: Đã tìm thấy thẻ <ref> với tên nhóm “n”, nhưng không tìm thấy thẻ tương ứng <references group="n"/> tương ứng, hoặc thẻ đóng </ref> bị thiếu