Tweed

Tweed

Math	woven fabric
Deunydd	Gwlân, synthetic fiber
Ffeiliau perthnasol ar Gomin Wicimedia

Mae Tweed yn fath o frethyn ac yn enw masnach ar ffabrigau wedi'u gwneud o edafedd cardiog sy'n seiliedig ar wlân neu edafedd cymysg o wlân a ffibrau o waith dyn sy'n fras, yn napio ac yn frith, gan greu arwyneb brith, anwastad. Yn y Gymraeg gellid cyfeirio ato fel brethyn caerog, a brethyn cartref.^[1] Enwir tweed ar ôl y gair Sgoteg, tweel, sy'n gyfystyr â'r gair Saesneg 'twill' ac yn dynodi wead ffabrig, sydd yn Almaeneg yn golygu twill weave neu "twill", yr enw sy'n cael ei ddylanwadu gan yr enw Albanaidd daeth afon Tweed.^[2] Gellir cael effeithiau lliw yn yr edafedd trwy gymysgu gwlân wedi'i liwio cyn iddo gael ei nyddu.^[3]

Yn wreiddiol, defnyddiwyd tweed i ddisgrifio ffabrigau wedi'u gwehyddu â llaw, yn bennaf wedi'u gwehyddu twill a oedd wedi'u gwehyddu'n drwchus ond yn hyblyg. Datblygwyd tweeds i amddiffyn rhag elfennau hinsawdd garw Ynysoedd Prydain. Am gyfnod hir, tweed oedd y dillad delfrydol ar gyfer difyrrwch y boneddigion, megis hela, marchogaeth ceffylau, saethu a physgota. Yn oes Fictoria, fodd bynnag, roedd tweeds hefyd yn ddillad arferol ar gyfer gweithgareddau chwaraeon megis seiclo, golff, tenis, chwaraeon modur a mynydda.

Defnyddir y ffabrig , er enghraifft , gyda phatrymau brith traddodiadol , tartanau , fel deunydd ar gyfer kilts . Defnyddir tweed fel ffabrig ar gyfer siwtiau, cotiau, siacedi, siwtiau, hetiau a chapiau. Mae yna hefyd gynhyrchion fel llenni, clustogau soffa, gorchuddion dodrefn, blancedi cŵn, esgidiau, bagiau ac ategolion amrywiol wedi'u gwneud o frethyn. Mae gan frethyn heddiw nodweddion gwahanol iawn yn dibynnu ar y math o wlân a ddefnyddir, cyfrif edau a phwysau ffabrig. Daw tweeds mewn lliwiau, patrymau ac enwau di-ri. Mae rhai brethyn yn cynnwys blew anifeiliaid heblaw gwlân, fel blew camel , mohair , cashmir ac alpaca.

1. ↑ [brethyn caerogm, brethyn cartref "Tweed"] Check |url= value (help). Geiriadur yr Academi. Cyrchwyd 2022-10-05.
2. ↑ Gove, Philip Babcock (ed. In chief): Webster's third new international dictionary of the English language unabridged : utilizing all the experience and resources of more than one hundred years of Merriam-Webster dictionaries, ISBN 3-8290-5292-8, S. 2471.
3. ↑ "Harris Tweed - The Cloth". The Harris Tweed Authority. Archifwyd o'r gwreiddiol ar 15 August 2015. Cyrchwyd 1 August 2015.