Heiligbeen

Heiligbeen
Os sacrum
Bot
Skelet van het bekken, vooraanzicht 1 = heiligbeen 2 = darmbeen 3 = zitbeen 4 = schaambeen 4a = corpus, 4b = ramus superior richting hoofd, 4c = ramus inferior aan staartzijde, 4d = tuberculum pubicum 5 = schaambeenvoeg 6 = heupkom 7 = foramen obturatum 8 = stuit  linea terminalis
Synoniemen
Latijn	vertebra magna[1][2] os magnum[3] clonis[4] ossa clunium[5] os clunium[1] os latum[1][3][5][6] agit[3] alagas[3] alagiazi[3] albagiazi[1] alanis[3] alavis[3] halavis[3] alhavim[3] alhavis[3] alhavius[3] alhovius[3] aluahim[3] coccyx perforatus[3] orrhopygion[3] orrhopygium[3] os amplum[3] os saeri[3] saeri[3] osanium[3] osanum[3] spondiles alhavius[3] spondiles alhovius[3] subvertebratum[3] subvertebrum[3] os basilare[1] os Alagas[1] hieron osteon[1] clunis[1] subvertebra[1] vetula[1]
Oudgrieks	ἱερόν ὀστοῦν[2][3] ἱερός σπόνδυλος[3] μέγας σπόνδυλος[6] κλόνις[4]
Nederlands	kruisbeen[7]
Naslagwerken
Gray's Anatomy	24,106
MeSH	A02.835.232.834.717
Dorlands/Elsevier	o_07/12598664
Portaal    Biologie

Het heiligbeen^[8] of os sacrum^[9] is het grootste bot van de wervelkolom. Het is driehoekig van vorm, breed aan de bovenkant en versmallend naar onderen toe,^[10] en bestaat uit vijf samengegroeide wervels, S_1-5. Het ligt tussen de lendenwervels en het staartbeen. Door vier paar openingen komen zenuwen naar buiten. Het heiligbeen vormt een gewricht met het darmbeen. Dit gewricht is genoemd naar de Latijnse benamingen van beide botten, os sacrum en os ilium, en heet het SI-gewricht, sacro-iliacaal gewricht. In het SI-gewricht kunnen bewegingen om drie assen worden waargenomen: transversaal: nutatie^[11] en contranutatie, antero-posterieur: lateroflexie en verticaal; rotatie.

1. ↑ ^{a b c d e f g h i j} (en) R Dunglison in Medical lexicon. A dictionary of medical science, 1856.
2. ↑ ^{a b} (de) J Hyrtl. Onomatologia Anatomica. Geschichte und Kritik der anatomischen Sprache der Gegenwart, 1880.
3. ↑ ^{a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z aa} (en) A Fonahn. Arabic and Latin anatomical terminology. Chiefly from the Middle Ages, 1922.
4. ↑ ^{a b} (de) LA Kraus. Kritisch-etymologisches medicinisches Lexikon, 1844.
5. ↑ ^{a b} CHTh Schreger. Synonymia anatomica. Synonymik der anatomischen Nomenclatur, 1805.
6. ↑ ^{a b} Citefout: Onjuist label <ref>; er is geen tekst opgegeven voor referenties met de naam Hyrtl1875
7. ↑ T den Boon en D Geeraerts. Van Dale Groot woordenboek van de Nederlandse taal. 14e druk
8. ↑ JJE van Everdingen, AMM van den Eerenbeemt. Pinkhof Geneeskundig woordenboek, 2012. 12e druk
9. ↑ (en) Federative Committee on Anatomical Terminology. Terminologia Anatomica, 1998.
10. ↑ (en) FD Foster An illustrated medical dictionary, 1891-1893.
11. ↑ Nutatie en contra-nutatie bij bekkenklachten, 17 februari 2017. op Facebook. Gearchiveerd op 22 november 2022.